Muhammet Ceyhan
Stratejik Araştırma Merkezi
Orta Asya uzmanı

Kazakistan’daki parlamento seçimlerinde önemli bir farkla faal devlet başkanın partisi “Nur Otan” zaferle çıkmıştır (80,99% oy). İkinci sıraya küçük ve orta ölçekli işletmeleri temsil eden “Ak Jol” partisi yerleşmiş (7,47% oy), parlamentoya girmeye hak kazanan üçüncü parti ise Kazakistan Komünist Halk Partisi olmuştur (7,19% oy).
Fakat seçim sonuçları gösterdiği üzere, iktidar partisi konumunu kaybetmeye başlamıştır. Beş sene önce Kazakistan’ın yüksek yasama organında yer almak için gerekli %7 barajını aşan tek parti iken, bu kez diğer partiler tarafından sıkıştırılmıştır: parlamentonun alt kanadının 98 koltuğundan iktidar partisinin payına yaklaşık 80’ni düşecek, “Ak Jol” ve komünistler ise geriye kalan  koltukları aralarında paylaşacaklar. Kazakistan parlamentosunun alt kanadında 9’u Kazakistan Halkları Asamblesi tarafından seçilecek toplam 107 milletvekili koltuğu bulunmaktadır.
Kazakistan’daki seçimleri oldukça zor şartlarda geçtiği belirtilmelidir. Öncelikle, seçimler yine erken yapılmıştır. Parlamentonun alt kanadının kendi kendini lağvetme kararı bazı partiler için sürpriz olmasa bile oldukça erken gelen karar olmuştur. Bazı parti liderleri “hazırlanmaya vakit kalmadığını” belirtmişlerdir. Ülkedeki güç dağılımını önemli derecede batı Kazakistan’daki trajik olaylar da etkilemiştir. Haziran 2011 tarihinden itibaren devam eden Janaozen’deki petrol sektöründeki işçilerin son grevleri çalışanların toplu halde işten çıkartılmalarına neden olmuştur. Sonuç itibariyle, 16 Aralık 2011 tarihinde ülkenin bağımsızlığının 20.yıldönümü kutlamalarında sivil itaatsizlik meydana gelmiştir.
Olaylar tüm siyasi güçlerin iktidarı sert eleştirmelerine sebep olmuştur. Bununla birlikte, en radikal muhalif Ulusal Sosyal Demokrat Partisinin birçok üyesinin istifa eğilimleri belirmiştir. Kaldı ki, birçoğu “Ak Jol” partisinin saflarına katılmıştır. Saf değiştirenlerin deyimiyle temel neden, iktidar partisinin politikasını kabul etmemeleridir. Kazakistan’da Ulusal Sosyal Demokrat Partisi uzun zamandır sert iktidar eleştirileriyle ve kendilerini “yoksulların ana koruyucusu” konumlaması ile bilinmektedir. Fakat, Janaozen ayaklanması imajını sarsmıştır: parti temsilcileri defalarda taraflar arasında arabulucu olarak işverenlerin ayaklananların şartlarını yerine getirmeleri hususunda anlaştıklarını beyan ederken, petrol şirketleri yönetimi ve bölgesel yönetim her hangi bir görüşmenin olmadığını belirtmiştir.
“Ak Jol” partisi son seçimlerde siyaset zirvesine doğru büyük bir atılım yapmıştır. Birkaç yıl öncesine kadar parti kendini ancak seçim döneminde gösteren, Kazakistan için geleneksel şekillenmemiş siyasi oluşumdu. Fakat, son dönemde parti yönetimindeki değişimler, ayrıca dikkatlerini küçük ve orta ölçekli işletmeleri lobileştirme üzerine odaklaması sayesinde ülkenin  siyasi güç dağılımında ikinci sıraya yerleşmeyi başarmıştır.
Kazakistan’daki sosyal memnuniyetsizlikler dalgasında komünistlerin konumu güçlenmiştir. Parti, henüz geçen seneki Kazakistan Cumhuriyeti devlet başkanı seçimlerinden önce çalışmalarına hız kazandırmıştır. Ve bu sene saflarına küçümsenmeyecek sayıda Kazakistanlıyı çekmeyi başarmıştır. Partinin başlıca seçmen kitlesi, geleneksel olarak nüfusun yoksul kesimi, emekliler ve işsizlerdir. Son zamanlarda parti saflarına çiftçiler, memurlar, büyük kurumların çalışanları, öğrenciler katılmıştır.
Parlamentoya geçmek için şansı olan “Ruhaniyat” Partisi seçim maratonunda saf dışı kalmıştır. Bilhassa, seçim kampanyansın ikinci haftasında parti içinde skandal patlak vermiş: seçimlere katılma kararının alınacağı ve parti listesinin oluşturulacağı parti kurultayının birçok ihlallerle yapıldığı, kurultayın sonuç belgelerinin ise sahte olduğu anlaşılmıştır. Sonuç itibariyle, Yüksek seçim kurulu parlamento üyeliğine parti listesinin kaydını geri çekme kararı almıştır.
Her halükarda, birçok gözlemcinin kanaatine göre son seçimlere hazırlıklar Kazakistan’da çok partili sistemin netlik kazanmaya başladığını göstermiştir. Partiler sade seçimlerle hareketlenmeden ziyade seçimler arası dönemde ciddi siyasi güç olmaya başlamıştır. Genel anlamda, şu anda Kazakistan’da dört büyük siyasi güç oluşmuş durumdadır: iktidar partisi “Nur Otan”, küçük ve orta ölçekli işletmeleri temsil eden “Ak Jol”, “Sovyetler nesli” insanları, orta ve işçi sınıfını temsil eden Kazakistan Komünist Halk Partisi. Ve radikal muhalefet Kazakistan Ulusal Sosyal Demokrat Partisi.
Son seçim sonuçlarına göre, partilerden ikisi parlamentoda “Nur Otan”a muhalif olarak girmiş ve yüksek yürütme organını oluşturma sürecine katılma olanağını bulmuştur.
Genel olarak, seçim kampanyası sürecinde Kazakistan’da oluşan zorluklara rağmen gözlemcilerinin çoğunluğunun kanaatince bu seçim dürüst ve şeffaf yapılmıştır. Ve, iktidar partisinin bir kez daha kazanmasına karşın Kazakistan’ın yasama organının çok partililiği hususundaki demokrasi ilkesi gerçeğe dönüşmüştür.