Dahi düşünür ve şair İmadeddin Nesimi`nin doğumunun 650. doğum yılı olan 2019’u “Nesimi Yılı” ilan eden Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve Cumhurbaşkanı Yardımcısı Mihriban Aliyev öncülüğünde, ‘Nesimi anısına fidan dikme seferliği’ başlatıldı ve bu etkinliklerde toplam 650 bin fidan dikildi.
Uluslararası Türk Kültür ve Miras Vakfı, İtalya`da ikinci kitabını yayınlandı.
M. KEMAL SALLI
“Bende sığar iki cihân ben bu cihâna sığmazam
Cevher-i lâmekân benim kevn ü mekâna sığmazam
Kevn ü mekândır âyetim zâta gider bidâyetim
Sen bu nişân ile beni bil ki nişâne sığmazam”
Uluslararası Türk Kültür ve Miras Vakfı, Türk dili konuşan halkların zengin kültür mirasının bütün dünyada tanıtılması amacıyla çeşitli etkinlikler düzenlemekte ve projeler gerçekleştirmektedir. Bu kapsamda, Vakfın İtalya’da gerçekleştirilen bir etkinliğinde, ünlü düşünür ve şair İmameddin NESİMİ’nin hayatını ve şiirlerini içeren NESİMİ’NİN ŞİİRLERİ adlı eser İtalya’da yayınlandı.
Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı İlham Aliyev`in, dahi düşünür ve şair İmadeddin Nesimi`nin doğumunun 650. doğum yılı olan 2019’u “Nesimi Yılı” ilan edilmesi kararı kapsamında dünyanın çok sayıda ülkesinde etkinlikler düzenlenmektedir.
NESİMİ ANISINA 650 BİN FİDAN DİKİLDİ
Dahi düşünür ve şair İmadeddin Nesimi`nin doğumunun 650. doğum yılı olan 2019’u “Nesimi Yılı” ilan eden Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve Cumhurbaşkanı Yardımcısı Mihriban Aliyev öncülüğünde, ‘Nesimi anısına fidan dikme seferliği’ başlatıldı ve bu etkinliklerde toplam 650 bin fidan dikildi.
Geçtiğimiz günlerde, Uluslararası Türk Kültür ve Miras Vakfı ile İtalya`nın Sandro Teti yayınevi’nin işbirliği ile Nesimi Şiirleri kitabı İtalyanca yayınlanmıştır. Kitapta Şair`in yüzden fazla gazel ve rubaisi bulunmaktadır.
Türk halklarını bir birine yakınlaştırma ve onların ortak kültürünün tanıtımı görevini üstlenen Uluslararası Türk Kültür ve Miras Vakfı`nın İtalyanca yayınlanan bu yeni kitabı, ünlü düşünür ve şairin Batı dünyasında daha yakından tanınmasını sağlayacaktır.
Nesmi’nin Şiirleri, Uluslararası Türk Kültür ve Miras Vakfı Başkanı Günay Afendiyeva`nın “Nesimi – ebediyat ufkunda sevgi güneşi” başlıklı önsözü ile ünlü şairin şiirlerini içeriyor. Şiirleri İtalyancaya tercüme eden bilim insanı, Türkolog Marilena Rea`nın “Nesimi Işığı” isimli makalesi de kitapta yer almaktadır.
Azerbaycan edebiyatının en önemli kişilerinden biri olan İmadeddin Nesimi`nin en güzel şiierlerini içeren eser, Türk Dünyası’nın zengin kültür mirasının en güzel örneklerinden biri olan dahi şair Nesimi’nin ölümsüz şiierlerini İtalyan okuyucusunun daha yakından tanımasını sağlamaktadır. “Nesimi’nin Şiirleri”, bu ay içinde, İtalya`nın çeşitli kentlerinde düzenlenecek etkinliklerle tanıtılacaktır.
“Nesimi’nin Şiirleri”, Uluslararası Türk Kültür ve Miras Vakfı`nın İtalya`da yayınladığı ikinci kitaptır. Nitekim 2018 yılında Sandro Teti yayınevinden “Azerbaycan kadın şairlerinin şiir antolojisi” kitabı da Uluslararası Türk Kültür ve Miras Vakfı tarafından yayınlanmıştı.
TÜRKSOY DA 2019’U NESİMİ YILI İLAN ETMİŞTİ
Azerbaycan’da, yaşadığı dönemi derinden etkileyen ve eserleri bugün de büyük beğeni ve ilgiyle okunan Nesimi ile ilgili çeşitli etkinlikler yapılması kararı alması sonrasında, çeşitli uluslararası kuruluşlar da 219’u Nesimi Yılı ilan ederek, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in bu yöndeki kararına destek vermişlerdi.
Kastamonu’nun tarihi konaklarından “Kurşunlu Han”da gerçekleşen 36. Dönem Uluslararası Türk Kültürü Teşkilatı (TÜRKSOY) Daimi Konseyi Toplantısı’nda bir araya gelen teşkilata üye ülkelerin kültür bakanları ve uluslararası kuruluş temsilcileri, 2019 yılında Türk Dünyası’nın kültür ve sanat alanında gerçekleştireceği etkinliklere yön verecek kararlar almıştı.
Türk Dünyası kültür ve sanat hazinesine ölümsüz eserler armağan eden saygın kişileri kamuoyuna ve gelecek kuşaklara tanıtmak amacıyla anma yılları ilan eden TÜRKSOY, 36. Dönem Daimi Konseyi kararı ile, 2019 yılını büyük Azerbaycan düşünür ve şairi İmadeddin Nesimi’nin doğumunun 650. yılı münasebetiyle, “Nesimi’yi Anma Yılı” ve ünlü Ozan Aşık Veysel’in doğumunun 125. yılı münasebetiyle “Aşık Veysel Anma Yılı” olarak ilan etmişti. Toplantıda, TÜRKSOY’a üye ülkelerde bu değerlerimizi tanıtmak amacıyla bir dizi etkinlik gerçekleştirilmesi konusunda ortak karar alınmıştı.
Bu kararlar kapsamında Mart ayı başında Ankara’da, TÜRKSOY Genel Merkezi’nde “Doğumunun 650. Yılında İmameddin Nesimi” başlıklı anma programı düzenlendi.
Programa Cumhurbaşkanı Başdanışmanı Yalçın Topçu’nun yanı sıra Kültür ve Turizm eski Bakanı Ertuğrul Günay, Kültür ve Turizm Bakan Yardımcısı Ahmet Haluk Dursun, Azerbaycan Kültür ve Turizm Bakanı Ebülfes Garayev, yerli ve yabancı bürokratlar, akademisyenler, basın mensupları ve davetliler katılmıştı.
Programdaki konuşmasına, vefat yıldönümleri dolayısıyla, Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti Kurucu Cumhurbaşkanı Mehmed Emin Resulzade’yi ve Türk edebiyatının önemli ismi Ömer Seyfettin’i rahmet ve minnnetle andığını belirterek başlayan Cumhurbaşkanı Başdanışmanı Topçu, ünlü şair Nesimi’nin şiirlerinden alıntılar yaptı.
“NESİMİ İNSAN SEVGİSİNİ ALLAH AŞKINI ÖNCELEMİŞTİR”
“ ‘Mümin kalbine eyle izzet ile hürmeti, daha enderi Hüda’dır yıkma gönlün kimsenin’ dizeleri ile insan sevgisini ve Allah aşkını önceleyen Nesimi, 14. yüzyılda Azerbaycan Türkçesi ile coşkulu ve lirik şiirler yazmış, çağdaşlarına ve ardından gelenlere ise örnek model olmuştur. ‘Arab nutku tutulmuştur dilinden, seni kimdür diyen kim Türkmensin” tespitinde de görüldüğü üzere, Nesimi bir Türkmen'dir ve Türk oğlu Türk’tür. Kardeş Azerbaycan’da Dilcilik Enstitüsü onun ismini taşımaktadır.”
“…Bugün burada yapılan bu değerli etkinlik ile Türk şair Nesimi’yi, Türkiye halkının ve Türk Edebiyatı çevrelerinin daha iyi tanıma ve anlama imkânı bulmuş olacaklarını ifade etmek isterim. Türk dünyasının UNESCO'sunda yani TÜRKSOY'umuzda Türk şairi Nesimi'yi hatırlamak bizim görevimizdir.“
GARAYEV:” NESİMİ’NİN RUHNUN BUGÜNE IŞIK SALMASI İÇİN ÇALIŞIYORUZ”
Azerbaycan Kültür ve Turizm Bakanı Ebülfes Garayev ise, Türk Dünyası’nın kültür hazinelerinin TÜRKSOY'da bir araya geldiğini söyleyerek, "Bize miras kalmış büyük devlet hizmetkarları, edebiyatçılar ve mütefekkirler, Türk dünyası değil dünya memleketlerine katkı sunmuşlardır. Filozof İmadeddin Nesimi'nin adını yaşatarak, ruhunun bugünün çetin dünyasına ışık salması için çalışıyoruz" demişti.
Kültür ve Turizm Bakan Yardımcısı Ahmet Haluk Dursun da Nesimi'nin Türk Dünyası ortak edebiyatının bir figürü olduğunu belirterek, şöyle demişti:
“Nesimi hakkı, adaleti, iyiliği ve güzelliği ön plana çıkarmıştır. Nesimi, Ali Şir Nevai ve Mevlana ile kıyaslanabilecek bir mutasavvıftır. Kültür coğrafyamızın bu özellikleri temin edebilen kişilere ihtiyacı vardır."
TÜRKSOY Genel Sekreteri Düsen Kaseinov, TÜRKSOY'un Türk kültürünün gelenekselliğini yeni nesillere aktarma görevi gördüğünü ve Nesimi'nin eserlerinin daima hatırlanacağını umduğunun altını çizerek unutulmaz bir vurgulama yapmıştı: "Dostlarımızla bir araya gelmek, Türk kültürüne hizmet etmek bizim için hep bayram olmuştur."
BÜYÜK SÖZ USTASI: NESİMİ
2019 yılında Azerbaycan’ın büyük şairi İmadeddin Nesimi 650. yaşına giriyor. Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, büyük söz ustası Nesimi’nin 650. doğum yılına ilişkin etkinliklerin gerçekleştirilmesi konusunda bir kararname imzaladı. Azerbaycan Anayasası’nın 109. maddesinin 32. Bendine göre alınan karara göre büyük şair ve düşünür Nesimi'nin 650. doğum yıldönümünün Azerbaycan Cumhuriyeti'nde devlet düzeyinde kutlanacağı belirtildi. Bunun yanı sıra Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu, Azerbaycanlı büyük şair ve düşünür Nesimi'nin 650. doğum yıldönümünde bir program hazırlayacağı da kararnamede değinilen diğer bir nokta oldu.
Azerbaycan’ın Merhum Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev’in girişimiyle, Şair Nesimi’nin 600. doğum yılının, Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü’nün (UNESCO) yapacağı etkinliklerin listesine dahil edilmesi 1973 yılında kabul edilmişti.
UNESCO’nun bu kararı, Azerbaycan’da Nesimi ile ilgili çalışmaların başlangıcını oluşturdu. Ardından, Azerbaycan’da Nesimi’nin yaşatılması ve gelecek kuşaklara tanıtılması çalışmaları hız kazandı. Azerbaycan’da Nesimi’nin görkemli bir heykeli dikilirken, Azerabaycan Milli İlimler Akademisi’ndeki Dilbilim Enstitüsü’ne de Nesimi’nin adı veridi. Bunların yanı sıra, 2017 senesinin Mayıs ayında, Paris’te bulunan UNESCO Genel Merkezi’nde Nesimi, vefatının 600. yılında anılmıştı. Ayrıca, Azerbaycan’da 2018 yılının eylül ayında Nesimi hakkında şiir, güzel sanatlar ve manevi değerler festivalinin geçirilmesi ölümsüz şairin hatırasına saygının ifadesi olarak hayata geçirilen etkinliklerin başında geliyor.
İLAHİ
SIĞMAZAM
1. Bende sığar iki cihân ben bu cihâna sığmazam
Cevher-i lâmekân benim kevn ü mekâna sığmaza
1. (İki cihan (dünya ve ahiret) benim içime sığar, ancak ben bu dünyaya
sığmam. Mekansızlık cevheri bende, ben bu aleme sığmam.)
2. Kevn ü mekândır âyetim zâta gider bidâyetim
Sen bu nişân ile beni bil ki nişâne sığmazam
2. (Bütün varlıklar ve mekan benim delilimdir. Başlangıcım varlık sahibi
olan Zat'la başlar. Sen beni bu işaretle tanı, ama bil ki ben bu
işarete de sığmam.)
3. Kimse gümân ü zann ile olmadı Hakk ile biliş
Hakkı bilen bilir ki ben zann ü gümâna sığmazam
3. (Hiç kimse zanla, kuşkuyla Hakk'ı bilenlerden olmadı.
Hakk'ı bilen bilir ki, ben zanna ve kuşkuya da sığmam.
4. Sûrete bak vü ma'nîyi sûret içinde tanı kim
Cism ile cân benim velî cism ile câna sığmazam
4. (Dış görünüşe bakıp bu dış görünüş içinde gerçek manayı, iç görünüşü tanı.
Çünkü beden de, ruh da benim. Ancak ben ruha da, bedene de sığmam.)
5. Hem sadefim hem inciyim haşr ü sırât
Bunca kumâş ü raht ile ben bu dükâna sığmazam
5. (Hem inci kabuğu, hem de inciyim, yani hem dış hem iç. Mahşer meydanı
ve Sırat. Bunca kumaş ve binek takımıyla ben bu dükkâna sığmam.)
6. Genc-i nihân benim ben uş ayn-ı ayân benim ben uş
Gevher-i kân benim ben uş bahr ile kâna sığmazam
6. (İşte gizli hazine benim. Görünenin aynısı işte benim. Bu hazine kaynağının
incisi de işte benim. Ancak ben ne denize, ne de kaynağa sığmam.)
7. Arş ile ferş ü kâf ü nûn bende bulundu cümle çün
Kes sözünü uzatma kim şerh u beyâna sığmazam
7. (Yeryüzü ile gökyüzü ve "kâf" ile "nun" gibi bütün herşey bende bulunduğu
için, ey bana akıl vermeye kalkışan kişi sesini kes. Çünkü ben, sözlere
ve açıklamalara sığmam.)
8. Gerçi muhît-i a'zâmım adım âdem durur âdemim
Dâr ile kün fekân benim ben mu mekâna sığmazam
8. (Gerçi her tarafı kaplayan ulu varlık benim, adım insan olduğu için, insanım.
Mâlik olan da, "ol" denilince olan da benim, ben bu mekana da sığmam.)
9. Cân ile hem cihân benim dehr ile hem zamân benim
Gör bu latifeyi ki ben dehr ü zamâna sığmazam
9. (Ruhla aynı cihanı paylaşan, âlemle aynı zamanı yaşayan benim. Ancak şu
hoşluğa bak ki, ben ne bu âleme, ne de bu zamana sığarım.)
10. Encüm ile felek benim vahy ile melek benim
Çek dilini vü epsem ol ben bu lisâna sığmazam
10. (Yıldızlarla felek benim. Vahiy de, melek de benim. Dilini tut ve konuşma,
çünkü ben bu dile de sığmam.)
11. Zerre benim güneş benim çâr ile penc ü şeş benim
Sûreti gör beyân ile çünkü beyâna sığmazam
11. (En küçük varlık da, güneş de benim. Dört (dört unsur: toprak, su, rüzgâr,
ateş), beş (beş duyu) ile altı (altı yön: sağ, sol, ön, arka, üst, alt) da
benim. Sözle anlatılan görünüşü gör, ancak ben anlatılana da sığmam.)
12. Zât ileyim sıfât ile Kadr ileyim Berât ile
Gül-şekerim nebât ile piste-dehâna sığmazam
12. (Sıfatımdan dolayı Zât ile birlikteyim, Berat'ım, imtiyazım nedeniyle
Kadr içindeyim, itibardayım. Şeker kamışı sayesinde gül tatlısıyım.
Kapalı ağızlara sığmam.)
13. Şehd ile hem şeker hem şems benim kamer benim
Rûh-ı revân bağışlarım rûh-ı revâna sığmazam
13. (Bal ile şeker benim Güneş benim, Ay benim. Herkese akıcı bir ruh
bağışlarım, ancak kendim bu akıcı ruha sığmam.)
14. Tîr benim kemân benim pîr benim civân benim
Devlet-i câvidan benim îne vü âna sığmazam
14. (Ok benim, yay benim, yaşlı benim, genç benim, sonsuz devlet benim,
mekana ve zamana sığmam.)
15. Yer ü gökü düzen benim geri dönüp bozan benim
Cümle yazı yazan benim ben bu dîvâna sığmazam
15. (Yerle göğü düzenleyen benim, sonra dönüp bozan benim bütün yazıları
yazan benim, ben bu divâna sığmam.)
16. Nâra yanan şecer benim çarha çıkar hacer benim
Gör bu odun zebânesin ben bu zebâne sığmazam
16. (Ateşten yanan ağaç benim, göğe çıkan taş benim. Bu ateşin alevini gör.
Ben bu lügate sığmam.)
17. Gerçi bugün Nesîmîyim Hâşîmîyim Kureyşîyim
Bundan uludur âyetim âyet ü şâna sığmazam
17. (Gerçi bugün Nesimîyim, Hâşîmîyim Kureyşîyim ama menzilim bundan
büyüktür, ben menzile ve şâna sığmam.)
Seyyid Nesimî
( 1369 - 1417 )
