25. bağımsızlık yılını kutlamakta olan Kardeş Özbekistan, İslam Kerimov’un vefatı dolayısyla 4 Aralıkta yapılacak olan Cumhurbaşkanlığı seçimi heyecanını yaşıyor. 

Köklü tarihi ve kültürel bağlarımız olan Özbekistan’ın, yeni dönemde de, her alanda gerçekleştirdiği başarılarını sürdürmesini diliyoruz.

Özbekistan Cumhurbaşkanı İslam Kerimov’un vefatının ardından, bütün dünyanın gözü kardeş ülke Özbekistan’a çevrilmişti. Herkesin merak ettiği, Özbekistan’ın bundan sonra nasıl bir dış politika izleyeyeceği konusuydu. Özbekistan jeostratejik konumu, tarihi, kültü, yeraltı ve yerüstü zenginlikleriyle, tarihin her döneminde önemini korumuş bir ülkeydi. O nedenle, bağımsızlığını kazanmasından bu yana ülkeyi kendi benimsediği bir disiplin çerçevesinde yönetmiş olan İslam Kerimov sonrasında Özbekistan’ın ne yönde bir politika izleyeceği merakla sorgulanıyordu. İslam Kerimov döneminde oldukça içe kapanık bir ekonomik ve siyasi bir politika izleyen kardeş ülke Özbakistan, yeni cumhurbaşkanı seçimlerinde, tercihini hangi adaydan yana kullanacaktı? Özbek seçmen yeni dönemde yönetimden neler bekliyordu? 

Özbekistan Kerimov döneminde yukarıdan aşağıya doğru örgütlenen devlet yapılanması nedeniyle, hükümetin aldığı her kararda son sözü cumhurbaşkanı ssöylüyordu. Kerimov’un benimsediği ve güçlü bir istihbarat yapılanmasının desteklediği bu bu politika, bağımsızlığının ilk yıllarında Özbekistan’ın istikrarlı bir dönem yaşamasını sağladı. 

2005 yılında Andican’da yaşanan olaylarda ABD’nin rolü olduğu anlaşılınca Kerimov Rusya ve Çin ile olan ilişkilerini daha da güçlendirmişti. 

Kerimov sonrasını görmeye çalışan yorumcular, Özbekistan’ın bu dönemde bir belirsizlik yaşamayacağını, 4 Aralıkta yapılacak seçimlerde tercihini ortaya koyacağını belirtiyorlar. Özbekistan’da Kerimov döneminde oluşan bürokratik yapılanmanın, siyasi elitin ve onun çevresindeki güçlerin Özbekistan’ı kolayca yeni döneme taşıyacağından kuşku duyulmuyor. 

4 Aralık’ta yapılacak seçimlerin kardeş Özbekistan’a hayırlı olmasını, yeni dönemde, ortak tarihe ve kültüre sahip olan iki kardeş ülke ilişkilerinde daha sıcak bir dönemin yaşanmasını diliyoruz. 

KARDEŞ ÖZBEKİSTAN 25. BAĞIMSIZLIK YILINI KUTLUYOR

Kardeş Özbekistan; bağımsızlığını kazanmasından bu yana, 25 yıl gibi kısa bir zaman diliminde siyasi, sosyal, ekonomik, kültürel, eğitim gibi konularda büyük başarılara imza atmış ve günümüzde, Orta Asyanın kalbinde, gelişmiş ve geleceğe umutla bakan bir ülke konumuna gelmiştir. Özbekistan, izlediği bağımsız dış politika, Şanghay İşbirliği Örgütü bünyesinde izlediği faal dış politika ve siyasal istikrara bağlı olarak gerçekleştirdiği başarılar dizisi sayesinde Orta Asya’nın önemli devletlerinden biri konumundadır.

Özbekistan, binlerce yıllık geçmişi olan zengin, köklü bir kültür ve uygarlığa sahiptir. Özbekistan’da yalnız Orta Asya tarihinde değil, tüm insanlık tarihinde etkili olmuş düşünürler, bilim ve devlet adamları, şairler, mucitler yetiştirmiş, dünya kültürüne ve medeniyetine çok değerli eserler kazandırmıştır. Özbekistan insanlığa, çok değerli bilimsel ve edebi kitaplar, minyatürler, emsalsiz mimari eserlerden oluşan zengin bir miras armağan etmiştir. 

Özbekistan bağımsızlığını kazanmasının ardından izlediği kültürel ve eğitim programları sayesinde, toplumun her kesiminde Özbek şuurunun gelişmesini sağlamıştır. Bu şuurun özellikle aydınlar tarafından benimsenip desteklenmesi, kültürel mirasa sahip çıkma düşüncesinin hem devlet hem de halk tarafından benimsenmesini sağlamıştır.  Bağımsızlığını kazanmasının ardından, Cumhurbaşkanı Kerimov’un önderliğinde sürdürülen politikalar çerçevesinde, Özbek halkının zengin kültürel ve manevî mirası hem korunmuş hem de genç kuşaklara aktarılarak geleceğe taşınmıştır. Özbekistan Kültür Bakanlığı yetkililerinin verdiği bilgilere göre, bugüne kadar 4 binden fazla arkeolojik eser devlet koruması altına alınmış, binden fazla arkeolojik ve mimari anıt ise yeniden inşa edilmiştir.

ÖZBEKİSTAN’IN İNSANLIĞA ARMAĞAN ETTİĞİ DEĞERLER

Özbekistan, bağımsızlığını kazanmasını izleyen 25 yıl içinde, Sovyetler döneminde yeterince incelenemeyen İmam Buhari, İmam Tirmizi, İmam Maturidi, Bahauddin Nakşibend, Burhaneddin Margilani, Abdülhalık Gucduvani, Hoca Übeydullah Ahrari-Veli, Ali Şir Nevai, Mirza Uluğbeg, Fergani, Emir Timur gibi dünya uygarlığına büyük katkı sağlayan Türk-İslam medeniyetinin yetiştirdiği üstün değerler sahiplenilmiş ve yeniden topluma kazandırılmıştır. Bu kişilerin eserleri yeniden basılmış, genç kuşaklara ve dünyaya tanıtılmış, türbeleri tamir edilmiştir. Başkent Taşkent yeni binalara kavuşturulurken, geçmiş döneminin mimari yapıtları anıt eserleri yenilenip halkın hizmetine açılmıştır. Bunlar yapılırken, Temuriler Müzesi ve Şehitler Meydanı çağdaş mimarlık eserleri de inşa edilmiştir. 

ÖZBEKİSTAN’IN ULUSLARARASI BAŞARILARI

Özbekistan’ın, tarihi ve kültürel mirasını yeniden kazanmak ve insanlığa tanıtmak konusunda yaptığı çalışmalar diğer ülkeler ve uluslararası kuruluşlar tarafından takdir ve ilgiyle izlenmiştir. İslam Konferansı Teşkilatı Kültür, Eğitim ve Bilim Araştırma Merkezi’nce (ISESCO) alınan kararla, Özbekistan’ın İslam medeniyetine ve uluslararası uygarlığa katkısı kabul ve takdir edilmiş ve Taşkent, 2007’de, “İslam Kültürü Başkenti” ilan edilmiştir. Bu çalışmalar sayesinde, büyük Özbek âlim, düşünür ve fikir adamlarından Ali Şir Nevai, Emir Timur, Mirza Uluğbeg, Fergani, Buhari, Tirmizi, Celaleddin Manguberdi gibi büyük şahsiyetlerin doğum yıldönümleri, Buhara ve Hiva şehirlerinin 2500. yıldönümü, Semerkant’ın 2750. yıldönümü, Taşkent’in 2200. yıldönümü UNESCO’nun himayesinde kutlanmıştır. 

Büyük bilim ve devlet adamı Mirza Uluğbeg’in 600. yıldönümü (1994), devlet adamı ve komutan Emir Timur’un 660. yıldönümü (1996), ünlü Muhaddis İmam Buhari’nin 1225. yıldönümü ve büyük âlim Fergani’nin 1200. yıldönümü (1998), “Avesta” eserinin 2700. yıldönümü (2001), Alpomış Destanı’nın 1000. yıldönümü (2001), Özbek milletinin büyük evladı Celaleddin Manguberdi’nın 800. yıldönümü (1999), İmam Maturidi’nin 1300. yıldönümü ve Merginanı’yın 910. yıldönümü (2000), Abdülhalık Gucduvani’nin 900.yıldönümü (2003), Hoca Übeydullah Ahrar-i Veli’nin 600. yıldönümü (2004), Mamun Akademisi’nin 1000. yıldönümü (2006) UNESCO’nun etkinlikler takvim listesine eklenmiş ve tüm dünyada gerçekleştirilen etkinliklerle kutlanmıştır.

Çok zengin ve köklü bir kültürel mirasa sahip olan Özbekistan’ın bazı tarihi kentleri, UNESCO kararıyla, çeşitli tarihlerde kendi yıldönümlerini kutlamışlardır. 1997’de Buhara ve Hiva şehirlerinin 2500. yıldönümü, 2002 de Termez’in 2500. yıldönümü, 2006’da Karşı’nın 2700. yıldönümü, 2007’de Semerkant’ın 2750. yıldönümü, 2007’de Margilan’ın 2000. yıldönümü ve 2009’da Taşkent’in 2200. yıldönümü kutlanmıştır. Buhara, Hive, Semerkant ve Şahrizabz gibi ünlü kentler, Özbekistan Bilimler Akademisi’nin El Biruni adındaki Şarkşinaslık Enstitüsü’nde muhafaza edilmekte ve incelenmekte olan tarihi el yazmaları ve Özbekistan Dini İşler Başkalığınca muhafaza edilen Hz. Osman Kuran’ı UNESCO tarafından “Dünya Kültür Mirası” listesine alınmıştır.

ÖZBEKİSTAN’IN OKUMA-YAZMA ORANI EN GELİŞMİŞ ÜLKELER ARASINDA

Günümüzde ülkelerin gelişmişlik düzeyleri, eğitim alanındaki başarıyla değerlendiriliyor. Bir ülkenin geleceği, manevi kuvvete sahip olan yeni nesiller yetiştirebilme yeteneğine ve gücüne bağlıdır. Bu nedenle, Özbekistan Cumhuriyeti’nde bağımsızlığa kavuştuktan sonra eğitim, öncelikli devlet politikası olarak ele alınmıştır. Özbekistan, okur-yazarlık oranı bakımından dünyanın en yüksek düzeyli (% 99.34) ülkelerinden biridir. 

70’ten fazla yüksek eğitim kurumuna sahip olan Özbekistan’da 1 300 akademik lise ve kolej, 9 800 genel eğitim okulu ve 6 400 anaokulu dâhil olmak üzere kapsamlı bir eğitim sistemi yürürlüktedir. Bugün 76 üniversitede 300 bine yakın öğrenci çeşitli mesleklere göre eğitim almaktadır. Milli gelirin yüzde 12 den fazlası eğitim için harcanmaktadır. Dünya genelinde bu oran yüzde 3-5 arasındadır. Türkiye gibi genç nüfusa sahip bir ülke olan Özbekistan’da 29 milyonluk nüfusun yüzde 64’ü 30 yaşın altındadır ve genç nüfusuyla geleceğe güvenle bakmaktadır. 

ÖZBEKİSTAN İLK DOKUZ AYDA YÜZDE 9 BÜYÜDÜ 

Geçici Cumhurbaşkanı Şavkat Mirziyoyev, ülkesinin ekonomik durumu hakkında yaptığı açıklamda, Özbek ekonomisin, yılın ilk üç çeyreğinde  yüzde 7,8 büyüdüğü açıklandı. Mirziyoyev, bu dönemde sanayinin geçen yılın ilk yarısına oranla yüzde 7,2, tarım sektörünün yüzde 6,4, inşaatın yüzde 15, perakende mal dönüşümünün yüzde 14,2 ve hizmetler sektörünün yüzde 12,4 artış gösterdiğini, aynı dönemde aylık maaşların yüzde 12,4, emeklilik maaşı ve sosyal ödemelerin ise yüzde 15 oranında arttığı belirtilen açıklamada, yılın 9 ayında devlet bütçesinin milli gelire oranla yüzde 0,1 fazla verdiği, enflasyon oranının ise öngörülen parametreleri aşmadığını söyledi. 

Geçici Cumhurbaşkanı Şavkat Mirziyoyev’in bildirdiğine göre, küresel ekonominin büyümesinin giderek yavaşladığı ve dünya piyasasındaki olumsuz konjonktüre karşın ilk Cumhurbaşkanı İslam Kerimov'un öncülüğünde gerçekleştirilen modernizasyon, reformlar ve kalkınma stratejisinin hayata geçirilmesi sonucu ülkedeki makroekonomik denge korundu ve ekonomi hızlı büyümesini sürdürdü. Bu bağlamda, ekonominin öncü sektörlerinin modernizasyonu ve küresel mali krize karşı mücadele programı kapsamında, 100'den fazla büyük işletmenin faaliyete açıldı ve yıl sonuna kadar ayrıca 64 işletmenin faaliyete geçmesi öngörülüyor. 

Özbekistan'da, geçen yıl ülke ekonomisi yüzde 8, sanayi üretimi yüzde 8, tarım sektörü yüzde 6,8 ve yatırım hacmi yüzde 9,5 artış gerçekleştirilmişti. Bu yıl ise, ekonominin yüzde 7,8 büyümesi, bu çerçevede sanayi üretiminin yüzde 8,3, tarım sektörünün yüzde 6, yatırım hacminin ise yüzde 10,1 artması ve yıllık enflasyonun da yüzde 5,5-6,5 olması öngörülüyor. Dişa oldukça kapalı bir ekonomi modeli benimsemiş olan Özbekistan’ın bu başarıları çok önemlidir. 

İSLAM İŞBİRLİĞİ TEŞKİLATI 43. DIŞİŞLERİ BAKANLAR KONSEYİ TAŞKENT’TE YAPILDI 

İslam İşbirliği Teşkilatı 43. Dışişleri Bakanları Konseyi Toplantısı 18 Ekim 2016’da Taşkent’te gerçekleştirildi.  

Toplantının açılışında konuşan Özbekistan'ın geçici Cumhurbaşkanı Mirziyoyev, İİT üyelerini ve gözlemci ülkelerin temsilcilerini ülkesinde ağırlamaktan dolayı duyduğu memnuniyeti dile getirerek, bu toplantının İslam değerlerinin korunması, toplumlar arasındaki dostluğun pekiştirilmesi ve teşkilatın geliştirilmesi için önemli bir adım olacağını söyledi.

Özbekistan'ın İmam Buhari, Bahaddin Merginani, Kaffal Şaşi, Bahaddin Nakşibendi, Fergani, Beruni, İbni Sina, Ulugbey ve Alişir Nevai gibi önemli isimleri yetiştirdiğini anımsatan Mirziyoyev, iyilik ve hayırseverliği öğreten İslam dinini, zorbalık ve kötülük yolunda kullananlarla asla uzlaşmayacaklarını vurguladı.

Mirziyoyev, Özbekistan'ın bağımsızlığını kazanmasının ardından 1999 yılında Taşkent'te Orta Asya'daki ilk İslam Üniversitesi'nin açıldığını, günümüzde ülke genelinde 16. yüzyıldan bu yana faaliyet gösteren Buhara'daki Mir Arap ve Taşkent'teki Kokaldaş medreseleri dahil dini eğitim veren 10 eğitim kurumunun bulunduğunu hatırlatarak, günümüzde her yıl 5 binden fazla kişinin hacca gittiğini ve ülke genelinde 2 binden fazla caminin bulunduğunu belirtti.

Son dönemde dünyada keskin jeopolitik değişimlerin yaşandığına dikkati çeken Mirziyoyev, gelişmiş ve yoksul ülkeler arasındaki uçurumun büyüdüğünü, bu nedenle barış ve istikrarı tehdit eden çeşitli olayların meydana geldiğini, terör ve silahlı çatışmalar nedeniyle çok sayıda kişinin yaşamını yitirdiğini, çok sayıda kişinin de yurdundan ayrılmak zorunda kaldığını ifade etti. Mirziyoyev, bu koşullarda üye ülkeler arasında diyaloğun geliştirilmesi ve işbirliğinin artırılması gerektiğini dile getirdi.

İslam İşbirliği Teşkilatı 43. Dışişleri Bakanları Konseyi toplantısına, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu'nun yanı sıra İİT dışişleri bakanları, İİT Genel Sekreteri İyad Medeni, İslam Kalkınma Bankası Başkanı Bandar Al Hajjar, ABD, Fransa, İtalya, İngiltere ve İsviçre'nin teşkilat nezdindeki özel temsilcileri, BM, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT), Arap Birliği, Asya'da İşbirliği ve Güven Arttırıcı Önlemler Konferansı, Ekonomik İşbirliği Örgütü gibi uluslararası kuruluşların yetkilileri katıldı.

ÖZBEKİSTAN’DA SEÇİMHEYECANI

Kardeş ülke Özbekistan’I bağımsızlığını kazanmasından bu yana yöneten İslam Kerimov’un vefatı dolayısıyla, yeni başkanını seçeceği 4 Aralık seçimlerine hazırlanıyor. Nüfusu yaklaşık 32 milyon olan Özbekistan'da 21,5 milyona yakın kayıtlı seçmen bulunuyor. Kerimov, geçirdiği beyin kanamasının ardından tedavi gördüğü hastanede 2 Eylül'de hayata veda etmişti.

Özbekistan Merkez Seçim Komisyonunun, dört siyasi partinin 4 Aralık'ta yapılacak cumhurbaşkanı seçimi için gösterdikleri adayları kabul ettiği bildirildi.  

Özbekistan Merkez Seçim Komisyonu’ndan yapılan açıklamada, Milli Şahlanış Demokrat Partisi lideri Sarvar Atamuradov, "Adalat" Sosyal Demokrat Partisi lideri Nariman Umarov, Halk Demokrat Partisi lideri Hotamjon Ketmonov ve Liberal Demokrat Partisi'nden geçici Cumhurbaşkanı Şavkat Mirziyayev'in resmi başvurularının kabul edildiği belirtildi. 

Kardeş Özbekistan’ın yeni cumhurbaşkanı döneminde de başarılı yürüşüyünü sürdürmesini diliyoruz.