İzleyenlerin zevk alabilmesi için belli bi kültür birikimine sahip olmaları gereken opera eserlerinin izleyici sayısı sınırlıdır. Buna rağmen, ünlü Kazak bestecisi Mukan Tölebayev'in  BİRJAN ve SARA adlı operası, Samsun'dan başlayarak, İstanbul, Eskişehir ve Ankara başta olmak üzere, ülkemizde her sahnelendiği ilde büyük ilgi görmüş, büyük bir beğeni ile izlenmiştir.
Peki, kimdir Mukan Tölebayev, Türkiye'de sahnelendiği her ilde büyük bir beğeni ile izlenen BİRJAN ve SARA adlı eserinde neler anlatmaktadır?
Mukan Tölebayev Kazakistan'ın milli bestecisidir, kısa ömründe pekçok ölümsüz eser bestelemiştir. Tölebayev Birjan ile Sara'da iki saz şairinin ölümsüz aşkını anlatmaktadır. Tölebayev'in Birjan ve Sara'sını, Ferhat ile Şirin ya da Tahir ile Zühre'nin bir opera eseri şeklinde anlatılması olarak düşünebiliriz.

"BİRJAN VE SARA" SAHNELENDİĞİ HER İLDE BÜYÜK BİR BEĞENİ İLE İZLENDİ

Ünlü Kazak Besteci Mukan Tölebayev'in ölümsüz eseri Birjan ve Sara Operası, Türk dili konuşan ülkelerin ünlü sanatçılarının işbirliği ile sahneye kondu ve kardeş ülkelerin yanı sıra, Türkiye seyircisiyle de buluştu, büyük bir beğeni ile izlendi, ayakta alkışlandı.
Geçtiğimiz aylarda Samsun'da sahnelenen "BİRJAN VE SARA", 5. Uluslararası İstanbul Opera Festivali kapsamında, 13 Haziran'da, Leyla Gencer Opera ve Kültür Merkezinde İstanbullu izleyicilerle buluştu.  Geçtiğimiz yıl inşa edilen Türkiye'nin en yeni opera salonu olan Leyla Gencer sahnesinde sergilenen "BİRJAN VE SARA", İstanbullu izleyicilerden de tam not aldı ve oyun sonrasında dakikalarca alkışlandı.  
 İstanbullu sanatseverlerin büyük beğenisini kazanan bu muhteşem eser, 16 Haziran 2014  Pazartesi günü, 53. Uluslararası Bursa Festivali kapsamında Bursa’da, 18 Haziran Çarşamba günü, 2013 Türk Dünyası Kültür Başkenti Eskişehir’de, 20 Haziran Cuma günü de turnenin son temsiliyle başkent Ankara’da opera severlerle buluştu.

MUHTEŞEM ESER, MUHTEŞEM KADRO

Librettosu Kajım Jumaliyev’e ait olan, Türk devletlerinden yıldız sanatçıların iştirakiyle, Samsun Devlet Opera ve Balesi sanatçıları, koro ve orkestrasının sahneleyeceği bu ölümsüz eseri şef  Tolga TAVİŞ yönetti. Bu unutulmaz eserin rejisörlüğünü, daha önce "Köroğlu” ve "Alpamıs” Operası gibi Türk dünyasına ait pek çok ortak projeyi hayata geçiren Prof. Dr. Eflatun Niemetzade yaptı. Türk Dili Konuşan Ülkelerin işbirliği ilr gerçekleşen projede, Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Başkurdistan(RF), Tataristan (RF) ve Türkiye’den konuk opera sanatçıları da yer aldı.
Kazakistan’ın  kültürel  ve  sanatsal  motiflerini  içeren,  bestelendiği  tarihten günümüze  kadar  tüm dünyada gerçekleştirilen temsillerle Kazakistan operasının dünyadaki sesi olan "Birjan ve   Sara”   operası; Türkiye’de ilk kez TÜRKSOY’un ilan etmiş olduğu "2013 Mukan Tölebayev Yılı" etkinlikleri kapsamında seyircilerle buluştu ve  Tölebayev'in bu muhteşem eseri sahnelendiği her ilde sanatseverlerin büyük beğenisini kazandı.
Çağdaş Kazak müziğinin temel eserlerinden biri olan Birjan ve Sara Operası, izleyenlere, opera sanatı’nın büyülü diliyle,  Kazak edebiyatı, müziği, kültür ve sanatı konularında da  çok değerli bilgiler aktarıyor.  
"Birjan ve Sara"nın perde gerisindeki kadrosu da şöyle:
Libretto : Kajım JUMALİYEVA, Orkestra Şefi: Tolga TAVİŞ, Rejisör: Prof. Dr. Eflatun NEİMETZADE, Dekor: Erlan TUYAKOV, Kostüm: Esengeldi TUYAKOV, Koro Şefi: Mikhail ISKROV, Koreograf: Tursinbek NURKALİYEV, Işık: O. Murat YILMAZ..

"BİRJAN VE SARA'NIN KONUSU

Mukan Tölebayev Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Başkurdistan(RF), Tataristan (RF) ve Türkiye’den konuk opera sanatçılarının katkılarıyla sahnelenen ünlü opera eseri BİRJAN VE SARA'da iki saz şairi arasındaki ölümsüz aşkı, saz şairleri arasındaki geleneksel atışma şeklinde anlatıyor.  
BİRİNCİ PERDE (1. Tablo)
Bir Kazak köyü olan Koyanlı’da halk, şarkıcı ve şair olan Birjan ile yine Birjan gibi halk şarkıcısı ve şair olan güzel Sara’nın atışması izlemek üzere toplanmıştır. Vali Janbota, kızı Altınay, kardeşi Jiyenkul ve muhafızlarıyla Koyanlı Pazarı’na gelir. Janbota’nın kardeşi Jiyenkul, Sara’yı kendine dördüncü eş olarak almak niyetindedir.
Birjan, Sara ile atışmasında bu konudan bahsedince Janbota, Birjan ve Sara’nın atışmasını kesip Birjan’ı tehdit eder ve muhafızlarını Birjan’ın üzerne salar. Birjan’ın ve halkın duruma tepki göstermesi ve Janbota’ya karşı durması üzerine Janbota ve beraberindekiler pazarı terk ederler. Halk, Birjan ve Sara’yı sevgiyle bağrına basar.
2. Tablo
Birjan göl kenarında tek başınadır ve Sara’yı tutku dolu türküleriyle yüceltmektedir. Köyün ileri gelenleri Birjan’ı Janbota konusunda dikkatli olması için uyarırlar. Anne ve babası da Birjan için endişelidir.
Birjan’a âşık olan Janbota’nın kızı Altınay, Birjan’la yakınlık kurmaya çalışmaktadır. Altınay, Sara’dan vazgeçmezse babası Janbota’nın onu sürgün edeceğini söyleyerek Birjan’ı tehdit eder, ancak Birjan onu dinlemez.
Dostlarıyla birlikte olan Birjan ve Sara, sevgi ve sadakat için birbirlerine söz verirlerken, Janbota ve muhafızları gelir. Janbota Birjan’ı seçim yapmaya zorlar, Birjan ya dombırasından  (Kazakistan'da yaygın kullanılan telli çalgı) vazgeçecektir ya da canından. Halk buna karşı çıkar, fakat, muhafızlar Birjan’a işkence ederlerken Janbota ve beraberindekiler Sara’yı kaçırır.
İKİNCİ PERDE
Sara ve Jiyenkul’un düğün kutlamaları sürerken, Sara Jiyenkul’a, kendisine asla eş olmayacağını söylemektedir. Birjan’ın düğün evine gelmesiyle deliye dönen Jiyenkul, muhafızları çağırır. Muhafızlar, Birjan’ı esir alırlarken Sara, Jiyenkul tarafından evden uzaklaştırılır.
Zindana kapatılan ve gördüğü işkenceler nedeniyle acı çeken Birjan, Sara’yı hayal etmektedir. Aşıkları birbirinden ayırmak için her türlü yolu deneyen Altınay ise yaptıklarından utanarak Birjan’ı izlemekte, onun acısını paylaşmaktadır.
Vali Janbota’nın koruması Serik, Birjan’ın başında nöbet tutarken uyuyakalınca Sara, Birjan’ın yanına gelir ve her şeye kahramanca karşı koyup, birlikte ölmeyi teklif eder. Jiyenkul zindana gelerek uyuyan Serik’e saldırır ve Birjan için mahkeme kurulmasını emreder. Jiyenkul’un kardeşi Vali Jambota, şeriat mahkemesinin hızlı şekilde kurulmasını sağlar ve Birjan’a ölüm cezası verilir.

MUKAN TÖLEBAYEV KİMDİR?

Mukan Tölebayev 13 Mart 1913 yılında, Kazakistan’ın, Almatı’ya bağlı Karaşıgan köyünde dünyaya gelmiş. 1933 yılında Almatı Yüksek Öğretmen Okulunu bitirdikten sonra, 1938 – 1941 yılları arasında Moskova Konservatuarı'nda eğitim görmüş.
1941-1946 yılları arasında E. Brusilovskiy, N. Myaskovskiy ve B. Fere’den dersler alan Tölebayev, 1951 yılında Moskova Konservatuarı Bestecilik Bölümünden mezun olmuş.
1942 – 1944 yıllar arasında Almatı Halk Çalgıları Orkestrasında şef olarak görev yaptıktan sonra, 1953 yılından itibaren Kurmangazı Konservatuarı’nda hocalığa başlamış.
Tölebayev, 1956 – 1960 yıllar arasında Kazak Besteciler Birliğinin Başkanlığı görevini yürütmüş.
Tölebayev günümüzde, Kazak müziğinin üstadı ve milli bestecisi olarak anılıyor. Tölebayev, Kazakistan Cumhuriyeti eski Milli Marşı’nın bestecisi olduğundan, Kazakistan'da bir başka saygıyla anılıyor.
Tölebayev’in, BİRJAN ve SARA adlı operası, Kazak müzik tarihinin  en önemli eserlerden biridir. Orkestra ve oda orkestrası eserleri ile ellinin üzerinde şiir ve romansları bulunan, halk şiirlerini orkestraya uyarlayarak eşsiz bestelere imza atan Tölebayev, ayrıca, Muhtar Auezov Kazakistan Dram Tiyatrosu’nun oyun müziklerini bestelemiş ve Evgeniy Brusilovskiy ile beraber ‘Amangeldi’ operasını yazmış.
Mukan Tölebayev, çeşitli alanlarda ortaya koyduğu üstün eserler dolayısıyla birçok müzik ve sanat ödülüne layık görülmüş. Kısa ömrüne pekçok başarı ve başarılı eser sığdıran Kazakistan'ın bu verimli sanatçısı, maalesef genç yaşta hayata veda etmiştir.
 Uluslararası Türk Kültürü Teşkilatı (TÜRKSOY) ve Türk Dili Konuşan Ülkeler Kültür Bakanları Daimi Konseyi'nin kararıyla,  bu büyük bestecinin doğumunun 100. yılı olan 2013, "Mukan Tölebayev Yılı" olarak ilan etmiştir.