Geçirdiğimiz Covid-19 pandemisinden sonra son zamanlarda adından sıkça bahsettiren maymun çiçeği virüsü hayvandan insana geçen zoonoz bir hastalıktır ayrıca insandan insana bulaşta görülmektedir. Özellikle Eylül 2023’ten itibaren Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde ve 2024 yılı itibariyle Nijerya’dan vaka bildirimlerinde artış görülmesiyle birlikte ülkemizde de bu virüs ve sebep olduğu hastalıkla ilgili merak artmıştır. Ülkemizin Sağlık Bakanlığı sahip olduğu M- Çiçeği (Mpox) Kılavuzunu bu ay revize etti. Bende bu yazıda kılavuzun revize halinden size küçük bir özet aktarmak istiyorum.
M-Çiçeği, Poxviridae ailesindeki Orthopoxvirus cinsinin bir üyesi olan M-Çiçeği virüsünün (MPox) neden olduğu bir hastalıktır. Genel olarak çiçek hastalığı olarak bilinen hastalığa sebep olan Variola virüsü ile aynı ailedendir.
İnsandan insana bulaşmada uzun süreli yakın ten tene temas önemlidir. Enfekte kişinin vücut salgıları ile direkt temas, cilt lezyonları ile bütünlüğü bozulmuş deri veya mukozalarla (göz, burun, ağız mukozaları gibi) doğrudan temas veya yakın zamanda cilt lezyonlarından kontamine olmuş nesnelerle (yatak çarşafı, havlu vb.) yakın temas diğer bulaş yollarıdır. Enfekte anneden bebeğe plasenta yoluyla geçiş vaka sunumu şeklinde bildirilmiştir.
M-Çiçeğinin kuluçka süresi, riskli temastan semptomların başlangıcına kadar olan süre, genellikle 6-14 gün olmakla birlikte 1-21 gün arasında değişebilir. Deri döküntüsü genellikle ateşin ortaya çıkmasından sonraki 1-3 gün içinde başlar. Döküntü, gövdeden ziyade yüz ve ekstremitelerde yoğunlaşma eğilimindedir. Ateş, yoğun baş ağrısı, lenfadenopati (lenf düğümlerinin büyümesi), sırt ağrısı, miyalji (kas ağrıları) ve yoğun halsizlik görülebilir.
M-Çiçeğinden şüpheleniliyorsa, cilt lezyonlarından – vezikülün üst kabuğu veya veziküllerden ve püstüllerden gelen sıvıdan ve kuru kabuklardan elde edilen örneklerin PCR çalışması ile tanı kesinleştirilir.
M-Çiçeği için semptomları hafifletmek, komplikasyonları önlemek için klinik bakım ve destekleyici tedavi verilmelidir. Lezyon bölgesine göre sıcak su banyoları, antiinflamatuarlar ve ağrı kesiciler gerektiğinde kullanılabilir. Farmakolojik tedavide kesin olmamakla birlikte bazı antivirallerin etkili olabileceği belirtilmektedir. Çiçek hastalığına karşı aşının rutin uygulandığı dönemde çiçek aşısıyla aşılananlarda, çiçek aşısının M-Çiçeğini önlemede yaklaşık %85 oranında etkili olduğu gözlemsel birkaç çalışmayla kanıtlanmıştır. Bu nedenle daha önce çiçek aşısı olanlar hastalığı daha hafif geçirebilir ya da hastalıktan korunabilirler. Artık günümüzde çiçek aşıları klinik kullanıma sunulmuş durumda değildir.
Kısaca özetlemiş olsam da daha detaylı bilgi için T.C. Sağlık Bakanlığı M-Çiçeği Rehberi 2024’e bakabilirsiniz.
Sağlıklı mutlu haftalar dilerim.
