1 Ekim dünya yaşlılar günü gelmişken yaşlandıkça bedenimizde olan fizyolojik ve fonksiyonel değişikliklere biraz değinelim istedim. Fizyoloji, insanlar yaşlandıkça yapısal, işlevsel ve moleküler düzeylerde meydana gelen değişikliklerle nedeniyle sürekli değişen bir durumdur. Tüm organların çalışması giderek yavaşlar. Beynin yaşlanmasına yapı, işlev ve metabolizmada değişiklikler eşlik eder Beynin hacmi ve ağırlığı 40 yaşından sonra her on yılda yaklaşık %5 oranında azalır. Beyin 70 yaşına geldiğinde, azalma oranının arttığı düşünülmektedir. Nöronal hacimdeki ve etkilenen bölgelerdeki değişiklikler cinsiyetle ilişkili olabilir. Beyin körelmesi (atrofisi) erkeklerde daha erken başlar ancak başladıktan sonra kadınlarda daha hızlıdır. Beyin hacminin azalmasıyla birlikte, yaşlanmayla ilişkili bilişsel değişiklikler de vardır. Hafıza bozuklukları en yaygın değişikliklerden biridir.
Nörotransmitterler, nöronların vücutta birbirleriyle iletişim kurmasını sağlayan, kas veya bez hücrelerini uyaran endojen kimyasallardır. Nörotransmitter değişiklikleri yaşla birlikte de meydana gelir. Dopamin seviyeleri erken yetişkinlikten başlayarak her on yılda yaklaşık %10 oranında düşer. Bu azalma bilişsel ve motor performanstaki düşüşlerle ilişkilendirilmiştir. Beyindeki vasküler (damar) dağılım da yaşamın her on yılında değişir. Kılcal damarlar, beynin daha yüksek işleme talepleri olan bölgelerinde yoğun bir şekilde bulunmaktadır ve bu yoğun kılcal damar bölgeleri yaşla beraber azalma eğilimindedir. Bu değişiklikler genellikle damar direncini artıran ve perfüzyon basıncını düşüren ve böylece nörobilişsel işlevi tehlikeye atan arteriosklerozun (damar sertliği) öncüsüdür. Tabi ki bu meydana gelebilecek fizyolojik değişikliklerin sadece küçük bir kısmıydı. Bir gün yaşlanacağımızın farkında olarak bedenimize iyi davranmalı ve yaşlanmış tanıdıklarımızın da vücutlarının eski hızında ve gücünde olmadığını göz önüne almalıyız.
Hepimize mutlu haftalar dilerim.
Referans:
Bret D. Alvis MD, and Christopher G. Hughes MD
Physiology Considerations in Geriatric Patients
Anesthesiology Clinics, 2015-09-01, Volume 33, Issue 3, Pages 447-456