Tadı enfes görüntüsü şahane orman meyvesi
Halk dilinde böğürtlen
Ağustos ve eylül ayında yaylaların güzeli. Kokusu, tadı sevimli olan vitamin ve mineral kaynağı ufacık meyvecik. Masallarda ormana giden çocukların topladığı meyvedir. Hayal ürünü değildir, ulaşılabilir. Pazardan alınca adı böğürtlen, kendiniz topladığınızda mormoriktir. Karadeniz’in doğal bitki örtüsünün bir parçasıdır. Sulama, gübreleme, dibini çapalama gibi hiçbir bakım yapılmadan kendi kendine büyüyen bir bitki istilacı bir tür ve inanılmaz güçlü bir bitkidir. Bulunduğu ortamda her yıl adım adım ilerleye ilerleye tüm boş alanları istila eder. Bazen taş duvarların üzerine sere serpe uzanır. Dağda taşta yetişir. Meyvesi üzümsü meyveler grubunda yer alır.
Ne çok ismi var… Bütün yörelerimizde farklı isimlendirilmiş
Halk arasında, diken dutu, it üzümü, tilki üzümü, diken çileği, ağaç çileği, karamuk. Trakya’da bazı bölgelerde kapina, Aydın Denizli yöresinde orman üzümü denilir.
Bitmedi…
Ege’de kür üzümü, Trabzon’da, fuska, mora, zoğ, moria, Malatya’da döraşık, Zazacada dırık, Maraş’ta bük denir. Rize’de fisko, handospara Artvin’ de makual ve core, İç Anadolu Bölgesinde böğürtlen, Erzincan’da mormeni, Erzurum’da ark üzümü, Bingöl’de dirik, Çanakkale’de karamuk, Gürcüce hursimela, Mardin’de dirieşik diye bilinir. Latince ismiyle Rubus. Türkiye’de en çok yetişen türlerden biri olan Rubus idaeus ise ismini Kaz Dağı olarak bilinen İda Dağı’ndan almıştır. Her isim çok yakışıyor. Köstek dikeni diye bir türü varmış ki yürürken takılıp düşme olasılığı çok yüksek olduğu için bu ismi almış. Meyvesi en çok rağbet gören Köstek dikeni böğürtleni olduğu söyleniyor. Botanikçiler tarafından 200 türü bilinmektedir.
Ne kadar zahmet o kadar lezzet
Çiçeklenme genellikle mayıs ayında başlar.
Gülgillerden, yol kenarlarında kendiliğinden yetişen dikenli ve çok yıllık bir çalıda olgunlaşması ağustos ayına kadar devam etmektedir. Önce kırmızı, olgunlaştığında kararan mayhoş yemişiyle şifa deposu. Dikenlerin arasında minik minik karaduta benzeyen meyve güneşi çok sever, toplarken örümceklere de rastlayabilirsiniz. Oldukça dikenli olan bu meyveyi toplarken eliniz, kolunuz çizilecek, bordo mor arası renge bürünecek. Sahil bölgelerinde olanlar yeterince lezzetli değil, yukarılarda yaylalara yakın yerlerde yetişen mormorikler daha lezzetli. Yarı olgunlaşmış olanlar inanılmaz bir ekşiliğe sahip.
Yediğinizi bağıra bağıra herkese duyuran meyve. Çünkü giysilerinizde pembe lekeler, elleriniz, dudaklarınız mor, bacaklarda çizik, dişlerde siyaha çalan renklerle yolculuk yapar mideye. Kendiliğinden yetişir ama bahçenize dikmek isterseniz tutturana kadar nazlı, bir kere tuttuktan da en arsız bitki olduğu bilinir.
Böğürtlenin faydaları saymakla bitmiyor.
Uzmanlar tam bir kanser savaşçısı olduğunu belirtiyor. İçerisinde bulunan ellagik asit antikanserojen madde kanser hücrelerinin büyümesini engelliyor. Faydaları saymakla bitmiyor. Bol vitamin içeriyor. İçerdiği A, B1, B2, B3,B6, C, E, K vitaminleri ve folat nedeniyle birçok faydası bulunmaktadır. Aynı zamanda potasyum, demir, magnezyum, kalsiyum, çinko ve fosfor gibi mineraller bakımından zengin olan böğürtlen, besleyici ve şifalıdır. Düzenli olarak böğürtlen çayı tüketmek kemikleri güçlendirir. Kanı temizler. Kan şekerini dengeliyor. Likopen bakımından zengin olan meyve hafızayı güçlendiriyor. Tüm zararlı toksinleri vücuttan atıyor. İçerdiği flavonoidler sayesinde kalbi koruyan etkilere sahip. Yaprağından dalına kadar inanılmaz faydaları var. Yaprağından yapılan çay, ağız yaralarını iyileştiriyor. Cildi güzelleştiriyor. Yüksek tansiyon ve eklem iltihaplanmasına oldukça etkili.
Böğürtlen çayı nasıl yapılır?
Kurutulan böğürtlen yaprakları bir demliğe konulur. Sonra bu yaprakların üzerine kaynamış su eklenerek 10 dakika kadar demlenmeye bırakılır. 10 dakika dolduktan sonra süzülerek afiyetle tüketime hazır hale gelir. çayı idrar söktürücü olarak kullanılıyor. Sindirim sistemine de oldukça faydalı. Basur şikâyetlerinizi azaltıyor.
Sabah kahvaltılarının vazgeçilmezi böğürtlen reçeli
En güzel reçel meyvesi diyebilirim. Kahvaltı sofralarında vazgeçemediğim mayhoş reçel sabah kızarmış bir dilim ekmeğin üzerin üzerinde taze süt kaymağı ile zarif ve lezizdir. Reçeli için sadece olmuş yumuşak ve simsiyah olanından değil de siyah ama sert olanlarından da toplayın ki reçelin içinde diri kalsın.
Şekersiz böğürtlenli dondurma tarifi
10-15 adet böğürtleni ayırınız. Böğürtlenleri bal ve limon suyu ile birlikte karıştırıcıdan geçirin. Krema peynir ve yoğurdu ekleyerek güzelce karıştırın.
Ayırdığınız böğürtlenleri bıçakla ya da elinizle küçük küçük parçalayın ve karışıma ekleyin. Karışımı bir kaba yayarak dondurucuya koyun ve en az 3-4 saat bekletin. Üzerine kalan böğürtlen ve fındık parçacıklarıyla süsleyin. Bir dal nane yaprağı eklemeyi unutmayın.
Böğürtlen meyvesinin besin değerleri:
Porsiyon Miktarı: 100 g
Kalori (kcal) 43 / Toplam yağ 0,5 g / Doymuş Yağ 0 g
Çoklu Doymamış Yağ 0,3 g / Tekli Doymamış Yağ 0 g/
Kolesterol 0 mg / Sodyum 1 mg / Potasyum 162 mg
Karbonhidrat 10 g / Diyet Lifi 5 g / Şeker 4,9 g / Protein 1,4 g
Böğürtlenin dondurması, pastası, hoşafı şurubu şifa niyetine.
Unutmayın! Kırmızılar hamdır, morlar olgun. Böğürtlenler, her yıl mevsiminde sırasını bozmadan yine gelecek. Adı da kendisi kadar tatlı. Nice böğürtlen mevsimlerine…
Fotoğraflar: https://www.lezzet.com.tr/yemek-tarifleri/tatli-tarifleri/dondurmali-tatlilar/cilekli-bogurtlenli-dondurma
https://www.dytfazileyilmaz.com/bogurtlenli-dondurma.htmlhttps://admin.dadamutfak.com/tarif/bogurtlenli-dondurma
