Geçmişin sessiz tanıkları
Hümeyra TURAN
İstanbul’u ‘İstanbul’ yapan tarihin pek çoğu yerin altında saklı. Her köşesinde ayrı bir tarih yaşatan kentte kimi sarnıçlar ya bir işhanının ya da bir restaurant ve otelin altında bulunuyor. Üç imparatorluğa başkentlik etmiş olan kentin üçbin yıllık tarihindeki büyük ve dramatik sentezin sessiz tanıkları ve belgeleri onlar.
Tarihi geleceğe taşıyan bu sarnıçların kimi1500-2000 yıl yeraltında kaldıktan sonra ortaya çıkarılmış. Mesela Sultan sarnıcı; sırasıyla depo, iplik bükücüler ve marangozhane olarak kullanıldıktan sonra atık malzemelerin depolandığı virane haldeyken 2000 yılında tesadüfen bulunmuş.
Günlük yaşama uyarlananların dışında talihsiz olanlarda yok değil. Zaman yorgunu bir sarnıcın üzerine demir ayaklar dikilerek baraka kurulmuş. Sarnıcın yüzyıllardır ayakta kalan kubbelerine ise moloz yığınları ve çöp atılmış. Baraka mı sarnıç kondu mu anlaşılmazdı! Sarnıça bir şey olmazdı ama üzerine konan baraka ilk depremde yıkılacak gibi duruyordu. Onun yerine park olsaydı ya da gelecek yıllarda susuzluk ihtimaline karşı aslına uygun hale getirilseydi İstanbul’da su sorunu hiç yaşanmazdı.
Kentte otuza yakın bilinen sarnıçlardan bazıları: Ataköy (Bakırköy), Aspar (Fatih), Aspar (Sultan Selim Çukurbostanı) yanında (Fatih), Aetius (Fatih), Büyük Otlukçu Yokuşu (Fatih), Basilika (Yerebatan Sarayı) (Eminönü), Çarşamba Caddesi (Fatih), Zeyrek (Unkapanı), Hagios Mokios (Fatih), Hepdemon (Bakırköy), Philoxenus(Binbirdirek) (Eminönü), Fatih Camii (Fatih), Eşrefiye Sokağı (Eminönü), St.Jean Stadion (İmrahor Camii) (Fatih), Gülhane Parkı (Eminönü), St. İren Kilisesi (Eminönü), Hacı Salih Efendi Sokağı (Fatih), Mirelaion Sarnıcı (Bodrum Camisi Sarnıcı) (Eminönü), Sarayburnu (Eminönü), Pantepeptos Kilisesi`nin (Eski İmaret Cami) (Fatih), St.Pammakaristos Kilisesi`nin (Fethiye Camisi) (Fatih), Aetius Sarnıcı`nın yanındaki sarnıç (Fatih), Dizdariye Yokuşu (Eminönü), Beyazıt Meydanı (Eminönü), İMÇ Blokları (Eminönü)
Keşfi bitmeyecek bir şehrin altında üç ayrı zaman dilimi yaşamaya devam ediyor. Tesadüfler sonucunda ortaya çıkan kalıntılardan bu güne geliş öyküsü çok az. Bulunmasına katkı sağlayanlar ise biraz tarihçiler biraz da gezgin ruhlular.
Tur operatörleri bu güne kadar gün yüzüne çıkmamış, unutulan, bilinmeyen tarihi kalıntıların ortaya çıkmasında ayrı bir önem taşıyorlar. Kamuoyuna duyurulmasına, sahip çıkılmasına büyük katkı sağlıyorlar. Bunlardan biri de Sanat Tarihçi Atilla Tuna, kenti gezerken büyük sürprizler ile karşılaşma heyecanı ile yağmur, çamur demeden keşfe devam ediyor.
Yorumlar