KİTÂBİYAT - 129

Irak Türklerinden Av. Habib Hürmüzlü’nün hazırladığı ‘Irak Türkmen Türkçesi Sözlüğü’, yalnızca ‘sözlük’ kelimesiyle sınırlandırılamayacak ölçüde geniş kapsamlıdır. İlmî bir çalışmanın ürünüdür. Aynı zamanda ilimle herhangi bir ilişkisi olmayan ve fakat Türk kültürüne ilgi duyan; genç-ihtiyar, tahsilli-avam… her kesimden insana hitâbeden bir eserdir. 

Eser, Irak Türkmen Türkçesinde kullanılan kelime ve deyimlerin Türkiye Türkçesiyle karşılıklarını veriyor gibi görünse de, Irak Türkmen Türkçesi ile Türkiye Türkçesi arasındaki bire bir örtüşmeleri, aynılığı, berâberliği ve ‘bir’liği güneş gibi gözler, akıllar-iz’anlar önüne seriyor. 

Azerbaycan Türkçesi’ne âşina olanlar, Sayın Hürmüzlü’nün hazırladığı sözlüğe biraz daha geniş açıdan baktıklarında; Irak Türkmen Türkçesi ile Azerbaycan Türkçesi arasındaki muhteşem ‘bir’liği, aynılığı hayretle görüyorlar. 

Bu gerçek Av. Hürmüzlü tarafından şu cümlelerle açıklanıyor: 

Irak Türkleri yazı dilinde Türkiye Türkçesini kullanmaktadırlar. Konuşma dilinde ise Türkçenin Azerî (Doğu Oğuzca) sahâsındaki Türkçe geçerlidir. Azerî kökenli bu ağıza Türkmence’ denir. Türkmence ağzında, çevrenin ve diğer birçok şartların etkisiyle, Arapça ve Farsça kelimeler bâriz bir şekilde görülür. Yine aynı şartların etkisiyle konuşma ve yazı dilinde Türkçede kullanılmayan ancak Arapça ve Farsçada bulunan harf ve telaffuzların kullanıldığı görülür.

‘Ana parçadan kopartılmış, başka ülkelerin zâlim ve baskıcı idâreleri altında kalmış Türk yurtları’ndaki bu dil birliğinin derin anlamı üzerinde ayrıca ve mutlaka durulmalıdır. Durulmalı ve Türk dünyasına yabancı, ilgisiz ve Türk dünyası câhili kişilere ve de bütün dünyaya anlatılmalıdır. Üstelik bu birlik; batılı güçlerin çevirdikleri dolaplara ve dâhildeki yöneticilerin ilgisizliğine rağmen devam etmektedir. 

Kitabın birinci baskısı, ‘Kerkük Türkçesi Sözlüğü’ adı ile yalnızca Kerkük şehrinde kullanılan kelime ve deyimleri ihtiva edecek şekilde hazırlanmıştı. 

Evet! Kerkük kadim bir Türk şehridir. ‘Irak Türkleri’ denilince önce Kerkük akla gelir. Fakat Kerkük, Irak’ta Türk kökenli insanların bulunduğu tek şehir değildir. Irak’ın daha pek çok şehrinde Türkler vardır. ‘Telafer’den Mendeli’ye Türkmeneli’ isimlendirmesi bile ‘Irak’taki Türk gerçeği’ni tam olarak yansıtmamaktadır.  

Av. Habib Hürmüzlü, eserinin ikinci baskısında yalnızca isim değişikliği yapmamış, içeriğini de Irak’taki geniş Türkmen coğrafyasını kapsayacak şekilde zenginleştirmiştir. Yazar, bu durumun sebeplerini, ‘İkinci Baskının Önsözü’nde şöyle açıklıyor: ‘Saddam rejiminin katı ve zâlimâne uygulamaları sebebiyle bilgi ve belge akışının sağlanmasındaki imkânsızlıklar…’

Sayın Hürmüzlü, eseri için –asil bir tevâzu ile- ‘amatör bir çalışma’ diyorsa da ‘Türkmen Türkçesi Sözlüğü’, ilmî titizlikle hazırlanmış, benzeri bulunmayan, büyük bir ihtiyacı karşılayan başucu eseridir. Esere bu özelliği kazandıran; yazarın âdeta Türkoloji uzmanı gibi dikkatli ve yorucu bir çalışmayı göze almış ve gerçekleştirmiş olmasıdır. Herbiri, konusunda uzman olan Prof. Dr  unvanlı akademisyenler; Mustafa Argunşah, Suphi Saatçi, Mâhir Nakip, Yavuz Akpınar, Fikret Türkmen ve Günay Karaağaç Hocaların değerli katkılarını, Sayın Hürmüzlü, kadirşinaslık örneği olarak belirtiyor. 

16 X 24 santim ölçülerinde, 340 sayfalık eserin, ‘Giriş’ başlıklı 5 sayfalık bölümünde, Irak’ta Türkmen varlığının oluşumu, kültürü ve dil özellikleri hakkında -efrâdını câmi, ağyarımı mâni- ölçüsünde fakat önemli bilgiler veriliyor. 

25. sayfadan 51. sayfaya kadar devam eden ‘Birinci Bölüm’de Irak Türklerinin kullandığı alfabe, ses özellikleri, ünlü ve ünsüz değişimleri ve düşmesi, isim-işletme ekleri, şekil-zaman ekleri, zamirler, sıfatlar, zarflar ve edatlar hakkında ilmî olmakla birlikte herkesin kolayca anlayabileceği üslupla son derece faydalı bilgiler sunuluyor. 

‘İkinci Bölüm’ kitabın ana gövdesi olarak ‘Sözlük’ başlığını taşıyor. Bu bölümde alabetik sıralama ile kelimeler ve karşılıkları yer alıyor. 

En sondaki 4 sayfa ise, ‘Kaynaklar’ listesine tahsis edilmiş. 

Av. Habib Hürmüzlü’nün büyük bir emek ve titizlikle hazırladığı eseri okuyanlar, Irak Türklerinin dil zenginliğini tanımış ve öğrenmiş olmanın hazzını yaşıyorlar. 

Dil, insan topluluklarını millet hâline getiren en önemli unsurdur. Dil ne kadar zengin ise, o dili kullanan millet de o derece köklü ve sağlam bir târihe sâhiptir. Günümüzde, milletlerarası siyâsî oyunlarla hâkim unsur hâline getirilmeye çalışılan henüz ‘millet’ olamamış toplama kişilerin, arkeolojik malzemeler bir tarafa, kendilerine has doğru dürüst bir dilinin bile olmadığı göz önünde bulundurulursa, Irak Türklerinin bölgedeki yeri ve önemi daha iyi anlaşılır. 

Av. Habib Hürmüzlü’nün muhteşem eseri, böyle bir gerçeği gündeme getirmiş olması bakımından da çok mühim ve değerlidir. Kendilerine tebrik ve teşekkürlerimi hayranlıkla sunuyorum. 

2013 yılında Kerkük’te Fuzûlî Matbaası’nda basılan kitabın temini kullanılabileceki iletişim kanalları: 

TÜRKMENELİ İŞBİRLİĞİ VE KÜLTÜR VAKFI: Ahmed Mithat Efendi Sokağı Nu: 46/11 Çankaya, Ankara. 

Telefon: 0.312-442 40 64 - 65 

www.irakturkman.org.tr

1933 yılında Irak’ın Kerkük şehrinde doğdu. Türkmen Hürmüzlü ailesine mensuptur.

1954 yılında Bağdat Hukuk Fakültesi’nden mezun oldu. 1970 yılında Bağdat Üniversitesi’nde idare hukuku dalında yüksek lisans diplomasını aldı. Altı yıl Kerkük’te avukatlık yaptı, 1960-1980 yılları arasında Vakıflar ve Diyanet İşleri Bakanlığı’nda Hukuk İşleri Müdürü ve Genel Müdürü olarak görev üstlendi.

- Bağdat’ta El- Risaletul İslamiye Dergisi’nin 14 yıl yayın kurulu üyeliği yaptı. 

- Irak Türkmenlerinin 1960-1977 arası yayın organı olan Kardeşlik Dergisi’nin yazı işleri sekreterliğini yürüttü.

- Türk Basın Yayın Genel Müdürlüğü tarafından 1981 yılında çıkarılan Arapça Adwa El- Enbaa Gazetesi’nin 2 yıl müddetle koordinatörlüğünü yaptı.

- Irak Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği’nin İzmir Şubesi’ni kurdu ve 3 yıl müddetle yönetim kurulu başkanlığını üstlendi.

- 2003 tarihinde Ankara’da kurulan Irak Araştırma Merkezi’nin başkanlığını yaptı.

- 2005 yılında Ankara’da bulunan Global Strateji Enstitüsünde basın yayın uzmanı olarak çalıştı ve enstitünün çıkarmış olduğu aylık derginin başyazarlığı görevini üstlendi.

- Halen Orta Doğu Stratejik Araştırmalar Merkezi (ORSAM) adlı kuruluşun danışmanlığını ve merkezin iki ayda bir yayınlamakta olduğu aylık Orta Doğu Analiz ve altı ayda bir defa çıkan Orta Doğu Etütleri dergilerinin başyazarlığını yürütmektedir.

* İktisadî Devlet Teşekkülleri Kontrolü: (Yüksek Lisans Tezi) Bağdat Üniversitesi tarafından yayınlanmıştır. Arapça

* Kerkük Türkçesi Sözlüğü: Kerkük Vakfı Yayınları. İstanbul. Türkçe.

* Irak’ta Türkmen Boy ve Oymakları Global Strateji Enstitüsü Yayınları. Ankara. Türkçe.   

* Haşim Nahit Erbil Kitabı. İzzettin Kerkük – Irak Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği Yayınları. Arapçaya tercümesi.

* Kerkük’ün Kimliği. Prof. Dr. Mahir Nakip. Kerkük Vakfı yayınları. Arapçaya tercümesi

*Irak Türkmen Türkçesi Sözlüğü (2013)

*Irak Mevzuatında Türkmenlerin Konumu adlı Arapça kitabı, Beyrut’ta basılmaktadır. 

*Türkmen Meşhurları isimli Arap diliyle yazılmış kitabı ise baskıya hazırdır. 

Makaleleri: 

* Beşir (Kerkük), Kardeşlik (Bağdat), El- Risaletul İsalmiye (Bağdat), Türkmen (İzmir), Kardaşlık (İstanbul), Kerkük (İstanbul), Türk Yurdu (İstanbul), Avrasya (Ankara), Kırmızı Çizgi (Ankara), global Strateji (Ankara), Orta Doğu Analiz (Ankara) dergi ve gazetelerinde Arapça ve Türkçe  

Makaleleri yayınlanmıştır.

Av. Habib Hürmüzlü Arapça, Türkçe, İngilizce, Osmanlıca ve Azerbaycan Türkçesini bilmektedir.

Evli ve 4 çocuk babasıdır. 

İsmail Hakkı Özkan’ın 16,5 X 23,5 santim ölçülerinde, 816 sayfa sayfalık eseri; mûsıkîmiz hakkında, son otuz yıl içinde çıkmış en hacimli eserdir. 2014 yılında basılmıştır. Mukaddimesinde Türk Musikisinin nazariyatına dair esaslı malumat verilir. Mûsikimizin ses ve âhenk özelliklerinin temelleri mukayeseli olarak izah edilir. 

Kitapta; nazariyatı makamlarla ve usullerle alakalı bölümler takip ediyor. 154 makam geniş ve doyurucu bir biçimde inceleniyor. Usûller zamanlarına göre açıklanıyor ve örnekleniyor. 120’nin üzerinde eser notası, bütün küçük ve büyük usûller ve bunların kudümle vuruluşları, örnekleri ile gösteriliyor. Eser, her yaş ve öğrenim seviyesinde olanlara Türk Mûsikîsinin bütün inceliklerini öğretmek maksadı gütmektedir.

ÖTÜKEN NEŞRİYAT:  İstiklal Caddesi Ankara Han Nu: 65/3 Beyoğlu 34433 İstanbul.  

Telefon: 0.212-251 03 50  

Belgegeçer: 0.212-251 00 12

www.otuken.com.tr  

İnsanlarımız yaz aylarında kitap okumayı sevmiyor. Veya sâdece roman okuyor. Bu sebeple olsa gerek Mayıs’tan sonra yayınevleri daha çok roman yayınlıyorlar. 

Ahmet Güntan’ın yazdığı romanda, bir yatılı okulda, bir gecede yaşanan olaylar hikâye ediliyor.  Yaşlan 15-16 arasında değişen ergenler ekibi; Kız Cengiz, Kara Murat, Melek Orhan, Çamur Timur, Bekir Şevket, Çoban Hasan, Beygir Niyazi, Kirpi İsmail isimli gençler, romanın kahramanları.  

Bir gece arkadaşlarının değer verdiği eşyalar çalınmış ve bir ağaç kovuğuna bırakılmıştır. Bunu yapan,  şüphelendikleri kişi midir? 

Doğru cevabı; ütün bir gece devam edecek irili ufaklı mahkemeler bulacak... 

Olaylar, parasız yatılı okulun bir araya getirdiği çocukların birbirleriyle birlikte şekillenen hayatları ve o hayatın cevapsız soruları etrafında gelişiyor. Gece başlayıp gündüz sonlanan hikâyede birbirinden fırlama ergenlerin suçu, cezayı, sevgiyi, adaleti, aşkı, vicdanı tartışıyorlar.  Baştan sona sadece diyaloglarla kaleme alınmış deneme türünde bir roman. 

Yazlık. Serin saatlerde okunabilir. 

13 X 21 santim ölçülerinde, 112 sayfalık kitap 2014 yılında çıktı. 

RASKOL’UN BALTASI: İstiklal Caddesi, Hasnun Galip Sokağı Nu: 10/A Beyoğlu, İstanbul, 

Telefon: 0.212-230 09 62 

Belgegeçer: 0.212-21942 92 

e-posta: [email protected]  

www.raskolunbaltasi.com

Felsefe yazarı, romancı, mistik şair ve ressam Halil Cibran, çağdaş Arap edebiyatının en güçlü kalemlerinden biridir. Ersan Devrim’in dilimize çevirdiği Aşk Mektupları isimli eserinde, Lübnanlı bayan yazar Mey Ziyâde ile 19 yıl boyunca teati edilen mektuplar yer alıyor. Mektuplar, edebî konularda fikir alışverişi ile başlıyor, zaman içerisinde aşka dönüşen ilişkiler bütünüdür. 

Eserde ayrıca, Halil Cibran’ın kendi portresi ve kronolojik hayat hikâyesi gibi bölümler de yer almaktadır.

Edebî açıdan büyük bir ilgi kaynağı olması dışında bu mektuplar, biyografik detayları da açıklığa kavuşturması bakımından önemlidir. Çeviride Cibran’ın anahtar kelimeleri aynen korunarak Şark Ruhu’nun zenginliği yansıtılmaya çalışılmıştır.

13,8 X 21 santim ölçülerinde, 224 sayfalık kitap 2000 yılında basıldı. 

KAKNÜS YAYINLARI: Mimar Sinan Mahallesi, Selami Ali Efendi Caddesi Nu: 5 Üsküdar, İstanbul.

Telefon: 0 216-341 08 65

Belgegeçer: 0.216-334 61 48 

e-posta: [email protected] // www.kaknus.com.tr 

Dağıtım: Çatalçeşme Sokağı Nu: 27 Defne Han Nu: 3 Cağaloğlu, Fatih İstanbul      

Telefon: 0.212-520 49 27 

Belgegeçer: 0.212-520 49 28

e-posta: [email protected]//  www.kaknus.com.tr  

O dönemde Osmanlı toprağı olan Lübnan’da, 6 Ocak 1883 tarihinde doğdu. 48 yaşında iken, 1911 yılında yerleştiği New York’ta 10 Haziran 1931 tarihinde vefat etti.

İngilizce olarak yazdığı eserleri ve düşünceleri dünya üzerinde geniş yankı uyandırdı. Şiirleri yirmiden fazla dile çevrilmiş olan Cibran aynı zamanda başarılı bir ressam idi. Resimlerinin bazıları günümüzde dünyanın birçok şehrinde sergilenmektedir.

Ermiş, Tanrı Elçisi Nebi, Kırık kanatlar, Kum ve Köpük, Fırtınalar, Mezarlar Ne Söyledi?, Rüzgâr Gülü, Deli, Vâdimin Perileri, Bütün Çağların Gizli Öğretileri, Rüya Sembolizmi, Yaşamak, Medcezir, Bilgelik ve Erdem, Mey’e Mektuplar, Hür Ruh, Umutsuz Âşık, Efendinin Sesi 

Elvis Presley ölmeden önce onu okuyordu. Herkes O’nu ‘Doğu’nun Nietzsche’si olarak adlandırdı. Kitapları gençliği zehirlendiği gerekçesiyle memleketinde kilise tarafından aforoz edildi. 60 ve 70’li yılların savaş aleyhtarı ve çiçek gençliğinin olduğu kadar duvar yazılarının da idolüydü. En önemli eserlerinden biri kabul edilen ‘Ermiş / The Prophet’ bugün bütün dünya tarafından 20. yüzyılın en kült (*) birkaç kitabından birisi olarak kabul edilmektedir. Kırktan fazla dile çevrilmiş olan bu eseri ilk yayınlandığı 1923 yılından bu yana yüzlerce milyon kopya satmıştır. Bu eser hakkında sayısız tez ve makale yayınlanmıştır. 

(*)kült: Cenab-ı Allah’a, mukaddes kabul edilen varliklara, Allah’ın özel sevgisine mazhar olmuş varlıklara gösterilen saygı. 

KISA KISA 

1- GELENEK VE MODERNLİK ARASINDA: Mustafa Armağan. Timaş Yayınları. 

2- YASSIADA ZABITLARI 1- ÖRTÜLÜ ÖDENEK DÂVÂSI: Hazırlayan Prof. Dr. Emine Gürsoy Naskali. 

Kitabevi Yayınları / Mehmet Varış. 

3- BÜYÜK UYANIŞ: Prof. Dr. Oktay Sinanoğlu. Otopsi Yayınları. 

4- UZMANLAR KONUŞUYOR: Konferanslar. Türk Edebiyatı Vakfı Yayınları. 

5- FATİH’İN KANATLARI: Yusuf Dursun. Nar Yayınları.