Türkiye’nin ilk ve tek Hukuk Müzesi olan “Türkiye Barolar Birliği Hukuk Müzesi’’ 5 Nisan 2012 yılında açıldığından beri müze müdüresi olarak görev Havva ALKIŞ ile müzenin tarihçesi, müzenin amacı, müzede bulunan koleksiyonlar ve müze hakkında tüm merak edilenleri sorduk.
RÖPORTAJ: AV. MEHMET ŞAH ÇELİK
Merhaba Havva Hanım kısaca kendinizden bahseder misiniz?
Hacettepe Üniversitesi Kütüphanecilik Bölümü’nden mezun oldum. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Disiplinlerarası Müze Eğitimi’nde yüksek lisans yaptım. Kültür Bakanlığı, Bilkent Üniversitesi’nde çalıştım. 11 yıldır Türkiye Barolar Birliği’nde Kütüphane ve Müze Müdüresi olarak görev yapıyorum. 9 yıldır müze ile ilgileniyorum.
Müzenizin tarihçesi hakkında bilgi verebilir misiniz?
Öncelikli olarak bu fırsatı bize verdiğiniz için teşekkür ederiz. “Hukukun Öyküsünü Keşfet” sloganı ile yola çıktığımız ülkemizin ilk ve tek hukuk müzesinin kuruluş hikayesi 2006 yılında Ankara Barosu’nda başlamıştır. 2012 yılında Türkiye Barolar Birliği’ne taşınan hukuk müzesi 2018 yılı Haziran ayına kadar eserleri toplama, sergileme ve koruma amacı taşımıştır. 2018 yılı Haziran ve Kasım aylarında mevcut müzenin iç mekanında dönüştürme ve yenileme çalışmaları yapılarak eğitime uygun hale getirilmiş, teşhir, tanzim ve müze koleksiyonu yenilenmiştir.
Bir kurum müzesi olan Türkiye Barolar Birliği Hukuk Müzesi Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından özel müze statüsünde tescillenmiş, Türkiye Barolar Birliği Yönetim Kurulu’na bağlı olarak hizmet vermektedir.
Müzenin fiziksel alanı, kurumun giriş katında 360 m² ‘den oluşmakta ve 450 adet eser sergilenmektedir.
Müzenizin amacı nedir?
Müzemizin esas amacı;
Müzede eğitim programları düzenleyerek katılımcılarda hukuk konusunda farkındalık yaratmak, hukukun öyküsünü yaşayarak öğrenmelerini sağlamaktır.
Bunun yanında;
• Ziyaretçilerimizi hukukun tarihsel gelişimi konusunda minimum düzeyde de olsa bilgilendirmek,
• Avukatların üst meslek örgütü olan Türkiye Barolar Birliği’nin kuruluşundan günümüze kadar geçirdiği gelişim süreci hakkında genel bir bilgi vermek,
• Avukatlık mesleğinin tarihsel geçmişi konusunda farkındalık yaratmak istiyoruz.
Müzenizin de bulunan koleksiyonlar hakkında bilgi verebilir misiniz?
Müzemizin koleksiyonunda, düşünce ve uygarlık tarihinin gelişimine paralel olarak hukukun geçirdiği tarihsel dönüşümü görsel olarak yansıtan objeler ve belgeler bulunmaktadır. Bunları tematik olarak söyleyecek olursak; çeşitli dönemlere ait çivi yazısı tabletler, diploma ve ruhsatnameler, hukukçu giysileri, hukuki belgeler, yazı takımları, efemera, filatelik materyaller, Osmanlıca hukuk kitapları, fotoğraflar ve heykeller yer almaktadır.
Somut birkaç örnek vermek gerekirse; Cumhuriyet Döneminde kullanılan ilk avukat cübbesi, cumhuriyetin ilk yıllarında mahkeme sayılarını gösteren nadir harita, Ankara Hukuk Mektebi diploması, Osmanlı İmparatorluğunda hayvan hakları ile ilgili ilk ferman, ülkemizdeki ilk kadın avukat, dünyada ilk kadın yüksek mahkeme üyesi ki bu bir Türk ve daha birçok eser…
Sergilenen eserler ait olduğu dönemin toplumsal, ekonomik, siyasi, askeri yapısı, gündelik yaşamı ve kültürü ile ilgili bilgileri yansıtmaktadır.
Müzenizin ziyaretçi üzerinde etkisi hakkında ne düşünüyorsunuz?
Biz, Müze ziyareti sonrasında ziyaretçilerimizin, Asurlar’dan günümüze kadar uzanan süreçte hukukun geçirdiği evrim, hukukta kullanılan objeler ve üretilen belgeler hakkında bilgi sahibi olduğunu düşünüyoruz
Aslında, ziyaretçilerimiz hukuk tarihinin içinde kronolojik olarak yolculuk ederken, kendi hak, hukuk, adalet anlayışlarıyla bağ kurarak bu kavramlarla ilgili yeni bir bakış açısı geliştiriyorlar. Kendi değerlerinin üzerine yeni değerler ekliyorlar. Soyut kavramları somutlaştırıyorlar.
Hukukun öyküsü size neyi düşündürüyor?
Hukukun öyküsünü bana insanlığın var oluşuyla başlayan ve günümüze kadar devam eden süreç içerisinde; yaşayan canlıların , eşyaların başına gelen olaylar, olayların meydana geldiği yer, zaman, mekan, insanların hukukla ilgili kullandığı objeler, yaşadıkları sorunlar ve sorunları çözmek için açılan davaları düşündürüyor.
Bunların her biri öyküyü oluşturan kahramanlar. Bu kahramanlar ve olayların örgüsü ülkelere, yaşanılan dönemlere, kültüre göre farklılık gösteriyor. Bu bağlamda tabii ki aynı eserle ilgili hikayelerde değişiyor.
Hukuk hayatımızın her alanında günlük yaşamda, sinemada, tiyaroda, edebiyatta öyküleri ile karşımıza çıkıyor. Hukukun öyküsünü mitoloji ve gerçek yaşamlardan kesitler oluşturuyor. Bugün dünyada hukuku temsil eden gözleri kapalı, bir elinde terazi diğer elinde kılıcı olan Adalet Tanrıçası Themis sembolü Yunan Mitolojisinden gelmektedir. Üzerinde taşıdığı göz bağı, kılıç, terazi metaforları ile tarafsızlığı, eşitliği ve hukukun cezalandırıcı yönünü bize anlatmaktadır.
İnsanlığın var oluşundan itibaren hukukun öyküsüne bakacak olursak ilk çağlardan günümüze sürekli değişen ve gelişen uzun bir süreç olduğunu görüyoruz . Bu süreçte çok fazla olay, bir sürü kahraman var … Hukuk disiplinlerarası bir alan… Bu nedenle hukukun öyküsü; edebiyat, performans sanatları, tarih, psikoloji, sosyoloji hatta güzel sanatlarla kesişiyor.
Aslında, Hukukun öyküsü bana hayatın kendisini düşündürüyor.
Hukuk müzesi kitle iletişimi nasıl sağlıyor? Örnek olarak; müzede gösterimler, özel sergiler, yayınlar, ödünç verme hizmetleri bulunuyor mu?
Müzemizin kurum müzesi olması nedeniyle açılan sergiler, konferanslar kurum adına yapılıyor. Biz sadece müzenin teşhir tanzimden sonra yeniden açılışı nedeniyle 9 Kasım 2019’da Kutadgu Bilig ile ilgili bir konferans organize ettik. Ayrıca, iletişim amacıyla sosyal medya hesaplarını, web sayfasını kullanıyoruz.
Bu arada bizi Instagram, Facebook, Twitter) gibi sosyal medya hesaplarından tbbhukukmuzesi etiketiyle veya web sayfamızdan http://muze.barobirlik.org.tr/ takip edebilirsiniz.
Müzelerin toplumsal işlevi gereği; hukuk müzesinin toplumsal ve kültürel katkısından bahseder misiniz?
Hukuk müzesi olarak biz bu katkıyı müzede eğitimler düzenleyerek sağlamaya çalışıyoruz. Ayrıca, ArtAnkara sanat fuarına katılıyoruz. Orada da etkinlikler yapıyoruz.
Hukuk müzesinin fiziki şartları engelli katılımcıların ziyaretine uygun mudur? Engelli katılımcılar için gerekli etkileşim araçları müzede bulunuyor mu? Engelli bireyler için müze eğitimi çalışmaları yapılabiliyor mu?
Müzemiz fiziksel engelliler için uygun. Fakat fiziksel mekan uygun olsa bile engelli kişiler için engel durumuna göre rehberlerin olması gerekir. Görme engelli birisine müzeden bir eserin kabartma harflerle bir kopyası olmadan, betimlemeyi bilmeden anlatılması mümkün değil. Yada işitme engelli birisine işaret dilini bilmeden hizmet vermek…
Gönlümden geçen; Engellilerin topluma kazandırılması ve sosyalleşmeleri için tüm müzelerin bu uzmanları bulundurması… Fakat bizim müze bu konuda yeterli imkanlara sahip değil.
Ziyaret saati, giriş ücreti ve erişim hakkında bilgi verebilir misiniz?
Müzemiz hafta içi 9:30-17:30 saatleri arasında hizmet vermektedir.
Siz değerli ziyaretçilerimizi müzemizde görmekten ve bilgi vermekten mutluluk duyarız.
Eklemek istediğiniz bir şey var mı?
Müzemizde yer alan bazı eserlerle ilgili daha detaylı bilgi sahibi olmak isteyen ziyaretçilerimiz, aynı katta bulunan kütüphanemizden konu ile ilgili kaynaklara erişim sağlayabilir.
http://kutuphane.barobirlik.org.tr/
