FİLİZ BAHÇIVAN

Yaşıyoruz yani. Kim tahmin edebilir veya kim bilebilirdi ki şehirlerin hayalet şehre dönüşeceğini. 

Evden bile çıkmaya korkar olacağımızı. 

Veya Karantinayı.

Ne kötü bir kelimeymiş. Ne demekmiş ne kadar zormuş tüm dünya olarak tattık ne yazık ki. 

Gerçekten kıyamet gibi bir şey! 

Bir ara kendi kendime dedim ki, tamam bu defa  dünya gerçekten çöküyor.

Saklayacak değilim. Evet gerçekten korkuyorum. Neden korktuğumu söylememe gerek bile yok değil mi? Öyle ortak bir duygu yaşadığımız. 

Hepimiz psikoloji olarak da çöktük. En ufak bir şeyden nem kapar olduk. Her şeye herkese mikrop gözüyle bakar olduk. Dezenfekte etmekten ellerimizin haşatı çıktı. Her yer mikrop yuvası gibi gelmeye başladı. Kafa da türlü paronayalar dönüp duruyor. 

Sosyal medyada takip ettiğim çok değerli uzmanlar var. Her paylaştıkları ayrı bir fayda sağlıyor. Bir nebze de olsa içimi rahatlatıyorlar. İyi ki varlar. 

Bugünkü röportajımıza Sosyal medyada takip ettiğim değerli hocalarımızdan Prof Dr Vefik ARICA'yı konuk ettik. Ve Corona virüsü hakkında tüm merak ettiklerimizi sorduk. 

Buyurun röportajın devamını birlikte okuyalım.

----Merhaba. Kısaca sizi tanıyabilir miyiz?

Merhaba, ben Prof Dr Vefik ARICA, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanıyım, Sağlık Bilimleri Üniversitesi İstanbul Okmeydanı Eğitim ve Araştırma Hastanesi Çocuk Kliniğinde ve Siirt Üniversitesi Tıp Fakültesi Kurucu Dekanı olarak görev yapmaktayım.

---- Sorularıma en çok merak edilen soruyla başlamak istiyorum. Nedir Corona virüs?

Coronavirüs’ler insanları ve çok çeşitli hayvan türlerini enfekte edebilen RNA virüsleridir. İnsanlarda soğuk algınlığından pnömoni (zatüre)’ye kadar değişen çok çeşitli solunum yolu enfeksiyonlarına neden olurlar.

Coronavirüs, zarflı bir virüstür ve zarfın etrafından dışarıya doğru diken şeklinde çıkıntılara sahiptir. Bu şekil, ona elektron mikroskobunda bakıldığında kraliyet tacı şeklinde bir görüntü verir. Bu nedenle de, virüse Latince kraliyet tacı anlamına gelen Corona ismi verilmiştir.

Virüs 2019 yılında ortaya çıktığı için, Coronavirus 2019 yani COVID-19 adı verildi. Coronavirüs aslında, hayvanlarda bolca rastlanan bir virüstür. Hastalığa neden olan bu virüsün Çin'in Wuhan kentinde ilk olarak tespit edilmiştir. Hayvanlardan insana bulaşan virüsün insandan insana da rahatlıkla yayılabilmektedir

Coronavirüslerin hayvandan insana aktarılması da ilk değildir. 2019 coronavirüsünün hayvan pazarından alınan yarasaların ya da pangolin isimli egzotik bir hayvanın tüketilmesiyle insanlara bulaştığına dair yaygın bir kanı mevcuttur. Bununla birlikte, bu bilgi Dünya Sağlık Örgütü tarafından henüz doğrulanmamıştır.

--- Belirtileri nelerdir ve tanısı nasıl konur?

BELİRTİLERİ;

COVID-19'un en yaygın semptomları ateş, yorgunluk, kuru öksürük ve solunum sıkıntısıdır. Bazı insanlar enfekte olduğu halde herhangi bir semptom geliştirmeyebilirler. Çoğu insan (yaklaşık %80) özel tedaviye ihtiyaç duymadan hastalıktan iyileşir. COVID-19 alan her 6 kişiden yaklaşık 1'i ağır hastalanmakta ve nefes almakta güçlük çekmektedir.

Coronavirüs’ün belirtilerini şu şekilde sayabiliriz;

Ø Kuru öksürük

Ø Ateş ve halsizlik

Ø Boğaz ağrısı

Ø Burun akıntısı

Ø Eklemlerde ağrı

Ø Zatürre belirtileri

Ø Solunumda sıkıntı özellikle nefes darlığı

Ø İshal ve bulantı

Ø Kusma

Ø Yemek yiyememe, iştahsızlık

Ø Nezle

Ø Denge sorunları

Ø Psikolojik açıdan değişim, mutsuz olma

Ø Karın bölgesinde şişkinlik

Ø Gözün sürekli sulanması ve beraberinde görme bozuklukları

TANISI;

Coronavirüs, PCR (polimerize zincir reaksiyonu) adı verilen bir testle teşhis edilir. Bu test ile sadece virüste bulunan genetik materyal çoğaltılarak kesin tanı koyulabilir.

--- Coronavirüs’ün kuluçka süresi ne kadar?

Kuluçka dönemi, virüsü yakalama ile hastalığın belirtilerini göstermeye başlama arasındaki zaman anlamına gelir. COVID-19 için kuluçka döneminin çoğu tahmini 1-14 gün arasında, en yaygın olarak 5 gündür.

---Nasıl bulaşır?

Yeni Coronavirüsün (yeni verilen adıyla Covid-19) diğer Coronavirüsler gibi solunum salgıları ile bulaşmaktadır. Hasta kişilerden öksürük, hapşırık, gülme, konuşma sırasında çevreye saçılan virüs içeren

solunum salgısı damlacıkları, sağlam kişilerin ağız, burun ve gözlerine temas ederek bu kişilerin hastalanmasına neden olur. Hastalığın bu şekilde insandan insana bulaşması için 6 feet (yaklaşık 1,80 cm) den daha yakın temas gereklidir

--- Corona virüs kimleri daha çok etkiler, kimler risk altındadır?

* 65 yaş üstü kişiler, kronik böbrek, karaciğer hastalıkları olanlar, kanser tedavisi görenler, gebeler, erken çocukluk dönemindekiler risk altındadırlar.

* Sigara içenler için yine risk yüksek kabul ediliyor.

* Bütün yaş grupları tüm tedbirlere rağmen dikkat etmesi ve özellikle yüksek ateşle seyreden, kas ağrısı olan, öksürüğü çok belirgin olan, balgamı olan hastaların mutlaka sağlık kuruluşuna başvurmaları gerekiyor.

--- Corona virüsü çocukları enfekte eder mi?

Evet corona virüsü çocukları enfekte edebilir. Corona virüs her yaştan insanı etkilemektedir. Çocuklar corona virüsü enfeksiyonunu bütün yaş gruplarına kıyasla daha hafif geçirmektedirler.

Karaciğer, böbrek ve kalp yetmezliği, ağır akciğer rahatsızlığı olan çocuklar ve lösemi, lenfoma gibi kanser hastası olan çocuklarda hem hastalığın kendisi hem de bu hastalıkların tedavisinin neden olduğu bağışıklık sisteminin zayıf düşürecek tedaviler nedeniyle corona virüsü enfeksiyonu daha ağır seyredebilir.

--- Hastalık nasıl seyredebilir?

COVID-19'un en yaygın semptomları ateş ve kuru öksürüktür. Bazı hastalarda burun tıkanıklığı, burun akıntısı, boğaz ağrısı veya ishal olabilir. Bu semptomlar genellikle hafiftir ve yavaş yavaş başlar. Bazı insanlar enfekte olduğu halde herhangi bir semptom geliştirmeyebilirler. Çoğu insan (yaklaşık %80) özel tedaviye ihtiyaç duymadan hastalıktan iyileşir. COVID-19 alan her 6 kişiden yaklaşık 1'i ağır hastalanmakta ve nefes almakta güçlük çekmektedir.

--- Hastalık kimlerde ağır seyirlidir?

Hastalık daha çok alt solunum yollarında harabiyete neden olduğundan pnömoni daha sık görülür ve bu durum özellikle risk grubu olarak kabul edilen yaşlı hastalarda, ya da altta yatan kronik kalp, akciğer, böbrek hastalığı olanlarda ve sigara içenlerde hayatı tehdit edecek düzeye ulaşır.

--- Corona virüsü testi isteyen herkese yapılabilir mi?

Corona virüs testi her isteyene yapılamaz. Corona virüsü enfeksiyon şüphesi olan kişilere ve koronavirüs enfeksiyonu olan kişilerle temas etmiş kişilere test yapılmaktadır. Sağlık Bakanlığı Bilimsel Kurulu tarafından güncel veriler eşliğinde algoritmalar oluşturulmuştur. Bu algoritmalara uyan şüpheli vakalara corona virüs testi yapılabilmektedir.

--- Karantinaya alınan hastalara ne tür tedaviler uygulanıyor?

Corona teşhisi konulan hastalarda semptomatik tedavi uygulanmaktadır. Bu virüsün spesifik bir tedavisi ve aşısı şuan için mevcut değildir. Tedavi altına alınan hastalar virüsün yayılmasını önlemek amacıyla izole ediliyor.

Ağır Corona vakalarında virüs akciğerlerde iltihaplanmaya yani zatürreye yol açabiliyor. Bu gibi vakalarda hastaya solunum desteği verilmesi gerekiyor. Solunum zorluğu çeken hastalara oksijen veriliyor. En kötü senaryoda da hasta suni solunum cihazına bağlanabiliyor.

Daha hafif Corona vakalarında, örneğin tansiyon sorunu yaşayan hastalarda veya ishalin görüldüğü vakalarda hastaya damar yoluyla serum verilebiliyor. Ağrı kesici de semptomların giderilmesi için kullanılan ilaçlar arasında.

Son zamanlarda antiviral etkisi olan ilaçlar kullanıma girmeye başladı.

--- Hastalığa yakalanmamak için ne önerirsiniz? Nasıl korunmalıyız?

Dünya Sağlık Örgütü'nün enfeksiyonun yayılmasını önlemek için standart önerileri arasında düzenli el yıkama, öksürme ve hapşırma sırasında ağız ve burnu tek kullanımlık bir mendil ya da dirsek içi ile kapatmak, ellerin göz, burun ve ağıza temasından kaçınmak yer alır.

Öksürme ve hapşırma gibi solunum yolu rahatsızlığı belirtileri gösteren kişiler ile yakın temastan kaçınmak gerekir. Ateş, öksürük ve nefes darlığı olan kişiler erken tıbbi yardım almalı ve önceki seyahat geçmişi sağlık uzmanıyla paylaşılmalıdır. Sağlık Bakanlığının talimatları izlenmelidir. Salgın dönemimden evde kalmaya çalışmalıyız.

---Tuzlu su ile gargara ve burun temizliği virüsün bulaşmasına engel olabilir mi?

Tuzlu su ile gargara yapılmasının corona virüsü engellediğine dair elimizde şuan için hiçbir bulgu yoktu

--- Corona virüse karşı bağışıklık sistemimizi güçlendirmek için neler yapmalıyız?

Özellikle kronik hastalığı olanlar ve yaşlılar çok dikkatli olmaları gerekmektedir. Yaşlandıkça bağışıklık sistemimiz zayıflıyor, bu da yaşlılıkta daha fazla enfeksiyon görülmesine ve bulaşıcı hastalıklara daha yüksek oranda yakalanmasına yol açabilmektedir.

Bağışıklığı baskılayan önemli bir faktör de sigara ve alkol tüketimidir. Sigara, bronşlarımızda yer alan ve yabancı partiküller ile bakterilerin vücut dışına atılmasını sağlayan "siliya" denen tüycükleri felç eder. Solunum sistemi sekresyonlarını artırarak, mikroorganizmaların yerleşip, çoğalmasını kolaylaştırır. Alkol de, özellikle çok miktarda alındığında birçok vitaminin vücut tarafından kullanılmasını bloke eder. Vücutta albümin üretimine azaltır ve doğrudan bağışıklık sistemini baskılar.

Bağışıklık sistemini güçlendirmek için sağlıklı yaşam alışkanlığı edinmek gerekmektedir, bunun için de aşağıdaki 10 kuralın büyük önem taşımaktadır;

Ø Ellerimizi bol su ve sabunla sık sık yıkamak, günlük banyo temizliği yapmak ve kıyafetlerin günlük değişimine dikkat etmek

Ø Etleri iyice pişirmek

Ø Sigara içmemek

Ø Sağlıklı ve dengeli beslenmek

Ø Düzenli egzersiz yapmak

Ø İdeal kilomuzu korumak

Ø Alkol içmemek

Ø Yeterli ve kaliteli uyumak

Ø Stresi en aza indirmek

Ø Yeterince dinlenmek

--- Corona virüsün sıcak havalarda etkisini azaltacağı söyleniyor. Bu bilginin gerçeklik payı nedir?

Coronavirüsün sıcak havalarda bulaşma olasılığı azalacak mı bilemiyoruz ama umut ediyoruz. Bu virüs zarflı dediğimiz bir yapıya sahip olduğu için dış ortamda uzun süre yaşama şansı bulunmamaktadır. Kuru bir ortamda ortalama 4-5 saat civarında canlı kalabilir. Canlı kalmalarını ortam ısısı, güneş ışığı varlığı, ortamdaki nem oranı gibi birçok şey belirlemektedi

---Ülkemiz virüsün esaretinden ne zaman kurtulacak?

Bunu birinin öngöremesi mümkün değil. Her ülke farklı derecede önlemler alıyor. Bu virüsün bitebilmesi için en son ülkede de salgının bitmesi lazım. O yüzden bütün dünya hep birlikte çok sıkı mücadele vermesi lazım.

-- Bize vakit ayırdığınız için şahsım ve gazetem adına size çok teşekkür ederim. Ayrıca size ve tüm sağlık çalışanlarımıza kolaylıklar diliyorum. 

Ben teşekkür ederım. Size de kolay gelsin.