Haber: Mert Osman Erman
Yetkililere göre, %95'ten fazlası, Essequibo'da yeni bir devlet kurmayı onayladı.
Karakas, bölgenin 200 yıl önce İspanya'dan bağımsızlığından bu yana Venezuela'nın bir parçası olduğunu iddia ediyor, ancak Guyana, 19. yüzyılın sonlarında o zamanlar Britanya Guyanası olan bir bölgeye verildiğini söylüyor.
Anlaşmazlık, 2015'te büyük bir deniz dışı petrol keşfinden sonra tekrar alevlendi.
Cumhurbaşkanı Nicolás Maduro, referandum sonucunu Venezuela genelinde "Evet" için ezici bir zafer olarak nitelendirdi.
Essequibo, 159,500 km²'lik (61,600 mil²) bir alanı kaplar ve Guyana'nın kontrol ettiği toprakların üçte ikisini oluşturur ve nüfusunun yaklaşık altıda birine ev sahipliği yapar.
Bölgenin statüsü, iki komşu arasında uzun süredir bir gerilim kaynağı olmuştur.
Uluslararası bir tahkim mahkemesinin 1899 tarihli bir kararı, o dönemde Guyana'da sömürge gücü olan Büyük Britanya'ya toprakları verdi, ancak son on yıllarda ardışık Venezuellı hükümetleri, kararın haksız olduğunu savundu.
Guyana'nın bağımsızlığını kazandığı 1966 yılında, Büyük Britanya ve Venezuela, Guyana ve Venezuela temsilcilerinden oluşan bir komisyonun ihtilafı tekrar gözden geçireceğine dair bir anlaşmaya vardı, ancak altmış yıl sonra hala bir çözüme ulaşılamadı.
Referandum, ABD'nin ExxonMobil adlı petrol devinin 2015 yılında Essequibo kıyısındaki sularda petrol bulmasının ardından geldi.
2018'de, iddiasını tesis etmeyi umarak, Guyana, 1899 tahkim mahkemesinin kararının geçerli olup olmadığını belirleyecek olan Uluslararası Adalet Divanı'na (IAD) bir dava açtı. IAD henüz bir karar vermedi.
Venezuela, IAD'nin bu konuda yargı yetkisini kabul etmedi, ancak şu ana kadar mahkemenin duruşmalarına katılmaya devam etti.
Tansiyonlar, Eylül ayında Guyana'nın Essequibo sularında keşif lisansları için petrol şirketlerinin teklif verdiği bir müzayede düzenlediği zaman daha da arttı. Referandum, seçmenlere bir dizi soru sordu, bunlar arasında Essequibo üzerindeki Venezuela'nın iddiasını destekleyip desteklemedikleri ve hükümetin IAD yargı yetkisini reddetme tutumunu onaylayıp onaylamadıkları yer alıyordu.
Ayrıca, "tüm yasal yollarla karşı çıkmayı" destekleyip desteklemedikleri, Guyana'nın bölge sularını "tek taraflı" olarak kullanımına karşı çıkıp çıkmadıkları ve Essequibo'nun "Venezuelan toprak haritasına dahil edilmesini" destekleyip desteklemedikleri soruldu.
Ülkenin seçim yetkilisinin başkanına göre, tüm sorular seçmenlerin %95'ten fazlası tarafından onaylandı.
Guyana, oyu "ilhak" girişimi olarak kınadı, IAD ise Venezuela'ya Essequibo'daki statü quo'yu değiştirebilecek herhangi bir somut eylemden kaçınması için Cuma günü emir verdi.
Eleştirmenler, Venezuellı Cumhurbaşkanı Nicolás Maduro'nun 2024'te yapılacak seçim öncesinde milliyetçi coşkuyu körüklemeye yönelik bir girişim olarak anketi kınadılar.
Henüz Venezuela hükümetinin anket sonuçlarıyla ne yapmayı planladığı belli değil, ancak bu bölgeyi zorla ele geçirmeye yönelik herhangi bir girişim güçlü bir uluslararası tepkiye neden olacaktır.
Bu tepkiler arasında en önemlisi, Ekim ayında hafifletilmeye başlanan Venezuela'nın petrol ihracatına ABD yaptırımlarının yeniden uygulanması olabilir.
