Empati,köken olarak Yunanca“kişininduygu ve acıyıiçinde hissetmesi” anlamına gelen “empathia” sözcüğünden geliyor.Psikolojide hümanist yaklaşımın kurucularından Amerikalı psikologCarl RansomRogers uzun yıllar empati kavramı üzerinde çalışmış vegünümüzde çoğunluğun kabul ettiği empati yaklaşımını geliştirerek bir tanım ortaya koymuş.Kendimizi iyi hissetmiyorsak, incitilmişsek, haksızlığa uğramışsak ve karşımızdakiler bizi hiç anlamak istemiyorsa o kişinin/kişilerin empati kuramadıklarını düşünürüz , kahroluruz ve adeta dünyamız yıkılır. Haksız da sayılmayız. Empati kurma becerisine sahip olmak demek, bir anlamda insan olmak, insanlaşmak demek.
Peki Rogers’a göre nedirempati?Öncekendinizikarşınızdakikişininyerinekoyacaksınız, onunduyguvedüşüncelerinidoğruanlayacaksınız, onungibihissedeceksiniz, olaylaradurumlaraonunbakışaçısıylabakacaksınız. Bu da yetmez, busüreçteyaşadığınızhislerinizi, duygularınızıvedüşüncelerinizionaileteceksiniz.İşteböylebirsüreç, birdöngüempati.Empatikurmaişierdemlikişilerinyapacağıinsanibiretkinlik. Yüreğindebirtutamsevgiolmayan“ben-merkezli”kişilerinyapacağıiş,hiçdeğil. İnsandaküçük de olsabirhümanizma, öğrenmevegelişmeisteğiolmalı.Yoksakişikolaykolayempatikbecerikazanamıyor.
Bir topluluktabirinsanınonurunuveduygudünyasınızedeleyecekdüzeydesaldırılaroluyor, hiçkimsedebirçıt yok. Üstelikhakareteuğrayanbirkadınsavehemcinsleri de empatikiletişimkurmagirişimigöstermiyorsabubirvicdaneksikliğiya dabirempatiyoksunluğudeğil mi?İnsanlıktannasibinialmamış, empatiyoksunucanavarlarkadınlara, çocuklaraşiddetuygulamayadevamediyorlar.Fizikengüçsüzolan ne varsaşiddetenbirbiçimdenasibinialıyor. Ne yazık ki bunlarınsayılarıgüngeçtikçe de artıyor. Buvicdanyoksunukimseler,kendilerinişiddetgörencanlarınyerinekoysalar ne hissederleracaba?
İşyaşamındamobbingdençokçekeninsanlarıgörmüşüzdür. Psikolojikşiddetemaruzkalankişilerinaileyaşamlarının, özelhayatlarınınvedahasımeslekihayatlarının alt üstolduğunubiliriz.Genellikleişyerlerindeuygulanan psikolojik tacizlerinsanıçaresiz ve savunmasız bir durumda bırakıyor.Bunu yapanların belki de boy boy diplomaları, ünvanları ve de kariyerleri var.Ama acıma duyguları, değer bilgileri ve insanlıkları yok.Eğer kişinin hamuru sağlam değilsedemek ki sadece iyi okul, iyi eğitim, çok para insanı insan yapmıyor.
İnsan sadece insana zulüm yapmakla kalmıyor, diğer canlılar da bunzulümden nasibini alıyor. Empati yoksunu insanlar kurdu, kuşu, çiçeği böceği, yaşayan ne varsa kökten yok etmek için var gücüyle çaba gösteriyor.Doğal yaşam bittiğinde kendi yaşamınında sonunun geleceğini bilmiyor.Bilgisizliğin, cehaletin, acımasızlığın bu kadarı da olamaz diyorsunuz.
Ya doğal çevreyle, tarihi ve kültürel değerlerle empati kurma becerimiz ne durumda? Sahillerin hali ortada, söylemeye bile gerek yok. Denizlerimiz gün geçtikçe kirleniyor, özellikle plastik atıklar su altı yaşamı bitirmek üzere. Ormanlarımızı yeteri kadar koruyamıyoruz. Yangınları ve talanı önlemede başarılı olduğumuz söylenemez.Büyük paralı insanlar hangi dağın altında hangi madeninolduğunu iyi öğrenmişler, dağın üstündeki doğal yaşam kimin umurunda.Anadolu’yu adım adım gezin derelerin, göllerin, nehirlerin halini görür ve üzülürsünüz.İnsanların bütün kusurlarını örten toprakana kirleniyor ve yok oluyor. Açlık, yoksulluk, kıtlık kapıya dayandığında toprağın kıymeti anlaşılır belki.Tarihi değerlerimizi yeterince koruduğumuz söylenebilir mi? Hayır, hayır tarihi kalıntılarınkıymetini yeterincebilmiyoruz. Üzülerek görüyoruz tarihe ait ne varsa tahribattan nasibini alıyor.Kırılıp döküyor, harap ediliyor.İştebu da bir çeşit empatiyoksunluğu. Empati yoksunluğu dünyanın en büyük yoksunluğu. Belkibulunurbir çaresi.
