Haber: Mert Osman Erman
Tanklar, silahlar ve RPG'ler, ayrılıkçılar bu hafta silahsızlandıklarını kabul ettikleri olaydan bu yana gazetecilere verilen ilk erişimde BBC'ye gösterilen avın arasındaydı.
Etnik Ermeni liderler, binlerce kişinin yiyecek veya barınaklarının olmadığını söylüyorlar.
Uluslararası Kızıl Haç'tan gelen 70 tonluk yiyecek yardımı izin verilen tek yardım teslimatıydı.
Azerbaycan, beş gün önce bir yıldırım operasyonuyla ele geçirdikten sonra tartışmalı bölgeye ulaşan ilk konvoydu. Rusya da yardım gönderdiğini söylüyor, ancak ne kadar olduğu bilinmiyor.
Nagorno, Karabağ, Güney Kafkasya'da dağlık bir bölge. Uluslararası olarak Azerbaycan'ın bir parçası olarak tanınsa da, büyük bölgeleri üç on yıldır etnik Ermenilerin denetimindeydi.
Cumartesi günü Ermenistan, Nagorno, Karabağ'daki etnik Ermenilerin haklarını gözlemlemek için bir gözlemci misyonu göndermek için Birleşmiş Milletler'i göndermeye çağırdı ve şimdi varlıklarının tehdit altında olduğunu savundu.
Azerbaycan, iddiayı reddediyor ve bölgenin etnik Ermeni sakinlerini ülkenin eşit vatandaşları olarak yeniden entegre etmek istediğini söylüyor.
Azerbaycan ordusu bu hafta enclave sürdüğünde en az iki yüz etnik Ermeni, bunlardan 10'u sivil olmak üzere öldü
Şimdi, köylerden sürülen ve akrabalarından ayrılan binlerce kişi, ana şehir Stepanakert'in havaalanına yakın açık hava veya çadırlarda uyuyorlar, Azerbaycan tarafından Khankendi olarak biliniyor, Karabağ yetkilileri söylüyor.
Havalimanı aynı zamanda çatışma sırasında beş Rus barış gücünün öldüğü bir üsün yanında bulunmaktadır.
Cumartesi günü Azerbaycan, ateşkese karşılık olarak etnik Ermeni güçlerini silahsızlandırmak için Nagorno, Karabağ'daki Rus barış güçleri ile birlikte çalıştığını söyledi.
Susa'daki bir askeri karargahın avlusunda, Azerbaycanlı askeri yetkililer, ayrılıkçılar tarafından bırakılan silahları gururla sergilediler.
Av, bir T-72 tankı gibi görünen, birkaç BMP-2 zırhlı personel taşıyıcı, makineli tüfekler, saldırı tüfekleri, vücut zırhları ve mayınlar gibi görünen bir şeyi içeriyordu. BBC'nin tahminlerine göre doldurulan alan, bir futbol sahasının yarısına eşitti. Rusya'nın savunma bakanlığı, şu ana kadar altı zırhlı araç, 800'den fazla silah ve yaklaşık 5 bin mermi teslim edildiğini söyledi.
Nagorno-Karabağ'daki 120 bin etnik Ermeni'nin başına ne geleceği belirsiz. Azerbaycan, bölgeyi yeniden entegre etmek istediğini ve bir Azerbaycanlı yetkilinin BBC'ye "kimseyi dışarı atmadığını" söyledi.
"Eğer sivil, kadın ve çocuklarla ilgilenmeseydik, Khankendi'ye sadece girebilirdik" dedi
Başka bir yetkili, askerin Karabakh dışında mülteciler için hazırlıklı olduğunu, "sivilleri kabul etmeye hazır" olduğunu söyledi - ancak her iki tarafta da büyük bir güvensizlik var ve birçok etnik Ermeni taşınmaya istekli olmayabilir.
Azerbaycan, Karabağ Ermenilerini "eşit vatandaşlar" olarak kabul edeceğini BM'ye de bildirdi. Ancak şimdi etnik Ermenilerin kaderi Azerbaycan'ın elindedir.
Azerbaycan, silahlarını teslim eden Karabakh savaşçıları için af öngördüğünü ve istedikleri takdirde Ermenistan'a gidebileceklerini söylüyor. Ermenistan da binlerce sivilin kabul edilmesi için tesisler kurdu, ancak Başbakan Nikol Paşinyan onların gitmelerini istemediğini söyledi.
Stepanakert'teki insanlar, birçoğunun gitmeyi seçeceğini söylediler BBC'ye
"Burada kalmak isteyen kimseyi tanımıyorum. Daha önceki savaşlarda oğullarını kaybeden çok yakın yaşlı akrabalarım var ve onlar burada ölmeyi tercih ederler," dedi gazeteci Siranush Sargsyan.
"Ama çoğu kişi için benim kuşağım için bu dördüncü savaşları." Ermenistan-Azerbaycan sınırına liderlik eden bir Kongre heyeti başkanı olan ABD Senatörü Gary Peters, Nagorno-Karabağ'daki insanların "çok korkak" olduğunu söyledi ve uluslararası bir gözlemci görevinin oluşturulmasını istedi.
"Sanırım dünyanın orada neler olduğunu tam olarak bilmesi gerekiyor," dedi. "Azerbaycan hükümetinden gördük ki orada görülecek bir şey, endişelenecek bir şey yok, ama eğer öyleyse o zaman uluslararası gözlemcilerin içeri girmesine izin vermeliyiz." BBC'nin ziyaret etmeye izin verilen bölgeler, sivillerin boş olduğu gibi görünüyordu. Sadece polis, askerler ve birkaç inşaat işçisi görülebilir.
Rus barış güçlerinden görülen gülüşler yoktu ve atmosfer ciddiydi. Ancak şu ana kadar teslimden bu yana büyük bir şiddet olmamıştır.
