BEBEKLERDE YAPILAN TARAMA TESTLERİ NE DEMEKTİR? NASIL YAPILIR? ÖNEMİ NEDİR?
1.TANIMLAMA: Ülkemizde her yıl ortalama olarak birbuçuk milyon (1.500.000) bebek dünyaya gelmektedir. Hepimizin ortak amacı bu bebeklerin sağlıklı büyümelerini sağlamaktır.İlk 6 ay sadece anne sütü vermek,aşılarını zamanında yapmak, beslenmesine dikkat etmek,psikolojik ve sosyal yönden iyi gelişmesini sağlamak çok önemlidir. Bu analatılanlara ek olarak bebeklerimizin ileri yaşlarında ortaya çıkabilecek bazı sorunları (doğuştan tiroid hormon eksikliği, fenilketonüri ve buna benzer diğer metabolik hastalıkar gibi) erken saptayıp onları ağır zeka gerilikleri ve gelişme sorunlarına karşıda korumamız gerekir. İşte tarama testleri burada ortaya çıkar. Doğduklarında tamamen normal görülen bazı bebekler ileri aylarda bazı metabolik hastalıklara(troid hormeo eksikkliğ,fenilketonüri,aminoasit hastalıkları vs.)yakalanabilir. Bu hastalıklar bebekler doğğduğunda ve sonraki günlerde muayene ile anlaşılamaz. Bu nedenle ülkemizde ve dünyada yenidoğan bebeklerin hepsine doğduktan 3-6 gün sonra topuklarından birkaç damla kan alınarak bu metabolik hastalıkların olup olmadığını görmek için tarama testleri rutin olarak yapılmaktadr.İşte bu incelemelere “Tarama Testleri” adını veriyoruz.
2.NEDEN TARAMA TESTLERİ YAPILIYOR?Tarama testi sayesinde kırk(40) kadar hastalık önceden anlaşılabilr. Erken tesbit edilen hastalıklar uygun tedavi ile tamamen önlenebilir,çocuklarımız tam sağlıklı olarak büyümüş olurlar.
3.TARAMA TESTİ VE ZEKA TESTİ AYNI ŞEYMİDİR? Tarama Testlrinin zeka testi ile bir ilgisi yoktur. Tarama testi ile tesbit edilen hastalıklar sayesinde zeka geriliği önlenir. Çünkü birçok metabolik hastalık erken tesbit edilip(tarama testi ile) tedviye alınmazsa ağır zihinsel ve fiziksel engeller ortaya çıkabilir. Bu nedenle bu testlere halk arasında “Zeka Testi” adı verilmektedir.
4.TARAMA TESTLERİ NASIL VE NE ZAMAN YAPILIR? Tarama testleri için topuktan birkaç damla kan özel bir kağıt üzerine damlatılır.Bu örnekler özel labratuvarda incelenir. Sonuçlar doktora ve bebeğin ailesine bildirilir. Testin yapılma zamanı doğumun3-6.günleri arasıdır. Bu testler bebek 15 günlük olunca birkez daha yapılırki bu sayede hata olasılığı(yanlış tanı) en aza indirilir.
5.SONUÇLAR NASILDEĞERLENDİRİLİR? Tarama testinde hastalık şüphesi olunca bebek kontrola çağrılı, muayenei ve lab incelemesi tekrar yapılır. Hasta olan çocuk tedaviye alınır.Tedavi bu hastalıklara özel tam teşekküllü hastanelerde yapılır.
6.TEDAVİ ŞANSI NASILDIR? Metabolik Hastalıklar yaşam boyu sürer.Diğer bir deyimle devamlı kontrol ve tedavi gerekecektir. Fakat tedavi sayesinde de tamamen normal yaşama şansı olacaktır. Tedavi edilmeyenlerde zihinsel ve fiziksel olarak ağır hasarlar ortaya çıkabilir.. Bu nedenle tarama testleri rutin olarak her yenidoğan bebekte mutlak surette yapılmalı ve erken tanı konulan çocuklar da iyi bir şekilde tedavi edilip izlenmelidir.
7.ANNE KARNINDAKİ BEBEKLER İLE İLGİLİ TARAMA TESTLERİ VARMIDIR? Vardır.Hamileliğin 16-18.Haftaları arasında gebe annelerden kan alınır. Üçlü test adı verilen inceleme yapılır. Özel labratuvar koşullarında bu kan incelemesinde Down Sendromu, Omurgada olabilen Hastalıklar ve diğer bazı genetik hastalıklar erken anlaşılıp uygun tedavi yöntemeleri yapılır.Bu yukarda bahsedilen tarama testlerinden daha farklıdır.
