Sovyet sisteminin çöküşü, bölge ülkeleri açısından önemli sonuçlara ve sembol gelişmelere yol açmıştır. Bu aynı zamanda ?Demirperde?nin de çöküşü demektir. Türkiye açısından bu gelişmelerin somutlaştığı olaylardan birisi BTC petrol boru hattıdır. Afganistan?da yıllarca bocaladıktan sonra Moskova yönetimi, geri dönüşün tek çare olduğunu gördü. 1985?de Gorbaçov iktidarı ile Perestroyka ve Glasnost gibi reformlar, SSCB?nin çöküş sebebi olmaktan çok belki de Rusya Federasyonu?nun bugünkü sınırlarına sahip olma şansını sundu. 1991 sonunda yerini BDT?ye bırakan Sovyetler Birliği, bundan sonra sürekli siyasi ve ekonomik olarak güç ve prestij kaybetti. Bununla beraber Rus aydını ve yöneticileri, Deli Petro?nun vasiyetini hiçbir zaman unutmadı, 1990?larda yaşananların geçici olduğuna inandı. Rusların hazmedemediği olaylardan biri de daha Çarlık döneminde sanayileşmenin enerji deposu Bakü petrollerinin Moskova?nın kontrolünden çıkması idi. 1990?lar boyunca tartışılan alternatif boru hatları projeleri ile BTC gündeme gelmiştir. Yaklaşık bir yıl önce boru hattına ilk petrol yüklenmeye başlanmış ve nihayet geçen hafta Ceyhan?dan ilk tanker yola çıkmıştır. Hangi hattın daha ekonomik olduğu konusundaki tartışmalar bitip, proje gerçekleştiği halde, konunun siyasi boyutunu dikkate alarak bazı gerçeklere işaret edelim. Hazar bölgesi petrol ve doğalgazının ulaşımı için BTC?nin Karadeniz ve Basra Körfezi?ne göre ekonomik olmadığı genellikle dile getirilir. Yapılan maliyet hesaplarında her üç hattın uzunlukları dikkate alınarak sonuç çıkarılır ki bu durumda BTC en pahalısı olur. Bu hattı savunanlar ise ekonomik ?dezavantajına? rağmen hattın ekolojik ve siyasi yönüne dikkat çekerler. BTC?nin ekonomik değil de stratejik olduğu yanlışı resmi beyanlarda bile dile getirildi. Bu yönüyle Türkiye?nin Rusya?ya karşı stratejik bir cephe kazandığına işaret edildi. Aslında, buğday, pamuk, kömür dâhil her ekonomik kıymetin, aynı zamanda bir stratejik boyutu olduğu da gerçektir. Dış politikada galibiyet ilan demek, karşı taraftan yeni bir saldırıya meşruiyet temeli anlamına gelir. I. Dünya Savaşı?ndan sonra Almanya?ya dayatılan alçaltıcı barış şartları, Almanya?nın çok daha hırslı saldırısının nedenini oluşturmuştur. Bu yüzden gerçek galibiyetlerin dahi dışa karşı nezaket ve tevazu çerçevesinde gösterilmesi, mağlupların saldırgan ve maceracı çıkışlarını törpüler. Mağlup tarafın, diplomaside başarı üslubu izhar etmesi veya kazancını olduğundan çok göstermeğe çalışması kendisini veya kamuoyunu kandırmaktan öteye karşıt çıkışların gerekçesini oluşturur. BTC?nin aslında bir İngiliz-Amerikan projesi olduğu, konsorsiyumu oluşturan şirketlerden anlaşılır. Bu hattan petrol akmaya başlamasıyla Türkiye?nin ekonomik veya siyasi olarak ihya olacağını beklemek de yanlıştır. Bununla beraber, tıpkı yabancı sermayenin ülkemizde kurduğu bir fabrika gibi, bu hat ülkemizden geçmekte ve bizim egemenlik alanımızdadır. Soydaş cumhuriyet Azerbaycan petrolünün daha iyi şartlarda dünya pazarlarına ulaşımı da desteklenmelidir. Rusya, Azerbaycan?ın ABD?ye bir bakıma teslim olmasının sorumlusu olarak kendisini görmelidir. Emperyalist politika ve hedefleri 20. yüzyılda bırakarak öncelikle komşularına güven vermeli, eşit şartlar altında karşılıklı işbirliğinin yollarını aramalıdır. Bununla beraber geçen dönemin süper gücü ve günümüz Avrasyasının ekonomik, siyasi ve askeri bakımdan önde gelen devletlerinden olan Rusya Federasyonu?nun bizim de komşumuz olduğunu unutmamalıyız. Karadeniz?in öbür yakasında kıyıdaş Rusya; Balkanlar, Kafkasya ve Türkistan?da eski Sovyet cumhuriyetleri ile olan askeri, siyasi, ekonomik ilişkilerini sürdürmekte, Sovyet döneminden kalan organik bağlarını kısmen korumaktadır. Bütün bunların yanında Türkiye?nin ekonomik olarak, özellikle enerji konusunda Rusya?ya ihtiyacı vardır. Rusya?nın Türkiye?ye olan ihtiyacı ise Türkiye?ninkinden fazla değildir. Öte yandan bu komşumuzla halen uzlaştırılması zor fakat kenarda bekleyen başka anlaşmazlıklar var. Alternatif boru hatları maliyetlerini hesaplarken, sadece boru hatlarının uzunluğunu dikkate aldığımızda, BTC boru hattı, diğerlerine göre en uzunudur. Halbuki petrolün tüketici limana ulaşımı dikkate alınmalıdır. Bu yönüyle Basra?dan Avrupa limanlarına gitmek için, Kızıldeniz, Süveyş Kanalı veyahut Ümit Burnu?ndan dolaşmak gerekecek ki, tankerin bir-iki hafta ilave yolculuğu demektir. Karadeniz limanlarından itibaren bu yolculuk Ceyhan?a göre yaklaşık bir gün fazladır. Ancak, Karadeniz ve Boğazların iklim şartları, gerek yüklemede gerekse Boğazlar girişindeki zorunlu bekleme yüzünden yolculuğu bir-iki hafta uzatabilmektedir. Ayrıca Boğazlardan geçecek gemilerin tonilato sınırlaması da maliyeti artıran bir husustur. Bütün bu gerçekler ışığında Bakü?den mesela Marsilya?ya gidecek olan petrol için en ekonomik güzergâh, BTC?dir. Konunun ayrıca ekolojik yönü vardır ki Karadeniz ve Boğazlar?daki çevrenin korunmasında Rusya?nın da çıkarı vardır. Rus gemilerinin BTC?yi haklı kılmak için bekletildiğini iddia eden komşu stratejistler, Boğaz?da ufacık yolcu vapurları seferlerinin de zaman zaman durdurulduğunu unutmamalıdırlar. Bu gerçekler ışığında alternatif hatlar arasında BTC?nin önemli tüketim limanları olan Avrupa merkezlerine ulaşımda en ekonomik hat olduğunu gerektikçe dile getirmeliyiz. Bundan sonra Türkmen ve Azeri doğalgazının, Kazak petrolünün, hatta İran ve Rus petrolünün Samsun?a veya BTC?ye paralel hatlarla ülkemizden geçmesi Rusya?ya karşı kazanılan bir zafer olmayıp, Rusya?nın da kaynaklarını en uygun şartlarla pazarlayabileceği alternatifler sunacaktır. Türkiye?de bu konuda ve her alanda, gelenin geçtiği bir köprü değil, bir merkez olduğunu idrak etmeli, tarih ve coğrafyanın lütfettiği sorumluluğun gereğini yerine getirmelidir. Bu aşamada Rusya?nın çevresine güven veren, komşuları üzerinde emperyalist hesapları olmayan, egemenlik ve eşitlik haklarını gözeten bir dış politika uygulaması ve buna herkesi inandırması, Federasyonun da geleceğinin teminatı olacaktır.