Haber: Damla Oya Erman
Bu durum dünya genelinde olası dalgalanmaları beraberinde getirebilir.
Çevrimiçi platformlar için benzersiz olan AB önlemleri, Amazon, Apple, Google, Meta, Microsoft, Snapchat ve TikTok gibi şirketleri kapsayacak ve teknoloji devlerini yasal düzenlemeler yoluyla düzenlemek için dünya genelindeki politika yapıcıların en kapsamlı ve iddialı çabalarından birini yansıtacak. Bu, bazı şirketlere cezalar getirebilir ve tüketicileri etkileyen yazılımda değişikliklere yol açabilir.
Bu kurallar, büyük teknoloji platformlarının eleştirmenlerinin son yıllarda ortaya attığı en ciddi endişeleri ele almaya çalışıyor. Bu endişeler, yanlış bilgi ve dezinformasyonun yayılması; özellikle gençler için zihinsel sağlığa olası zararlar; algoritmik olarak önerilen içeriklerin tavşan delikleri ve şeffaflığın eksikliği; sanal pazaryerlerindeki yasa dışı veya sahte ürünlerin yayılması gibi konuları içeriyor.
Avrupa Birliği'nin Dijital Hizmetler Kanunu (DSA) geçtiğimiz yıl kabul edilmiş olsa da, şirketler bu yasal düzenlemelerin uygulanması için şimdiye kadar hazırlık yapmışlardır. Cuma günü, büyük teknoloji platformlarının, yasada belirtilen yükümlülükleri karşılamaları gereken önemli bir uyum süresi sona eriyor.
AB ayrıca yasanın "Avrupa Tek Pazar ve küresel ölçekte inovasyonu, büyümeyi ve rekabeti teşvik etmek için bir eşit oyun alanı oluşturmayı amaçladığını" belirtiyor. Bu eylem, Avrupa'nın büyük ABD teknoloji şirketlerinin gücünü denetlemede lider bir konumu güçlendiriyor.
Tüm platformlar için, sadece en büyükler için değil, DSA, çocuklara yönelik veri tabanlı hedefe yönelik reklamcılığı, ayrıca politik görüş, cinsel yönelim ve etnik köken gibi korunan özelliklere dayalı olarak tüm internet kullanıcılarına yönelik hedefe yönelik reklamları yasaklıyor. Kısıtlamalar, ticari reklamcılık, siyasi reklamcılık ve konuyla ilgili reklamcılık da dahil olmak üzere tüm çevrimiçi reklamlar için geçerlidir. (Bazı platformlar son yıllarda korunan özelliklere dayalı hedeflenmiş reklamlar için kısıtlamaları zaten uygulamıştı.)
Yasa, "karanlık desenleri" de yasaklıyor veya şirketlerin kişisel verilerini bırakmalarını veya başka tercihler yapmalarını amaçlayan ince tasarım ipuçlarının kullanımını yasaklıyor. Tüketici gruplarının sıkça bahsettiği karanlık desen örneği, bir şirketin kullanıcıyı takip etmeye katılmaya ikna etmeye çalıştığı ve aynı anda bu seçeneği küçük puntolar veya yerleştirme ile küçümseyen kabul düğmesini parlak renklerle vurgulayarak gerçekleşir.
Yasa aynı zamanda tüm çevrimiçi platformların kullanıcıların yasa dışı içerik ve ürünleri bildirmeleri ve içerik moderasyon kararlarını temyiz etmeleri için yollar sunmasını ve şartlarını anlaşılır bir şekilde belirtmelerini gerektirir.
En büyük platformlar için yasa daha da ileri gider. Çok Büyük Çevrimiçi Platformlar veya Çok Büyük Çevrimiçi Arama Motorları olarak belirlenen şirketler, bağımsız risk değerlendirmeleri yapmak zorunda kalacak. Örneğin, kötü niyetli aktörlerin platformlarını nasıl manipüle etmeye çalışabileceklerini veya bunları seçimlere müdahale etmek veya insan haklarını ihlal etmek için nasıl kullanabileceklerini ele alacaklar. Şirketler bu riskleri azaltmak için harekete geçmek zorunda kalacaklar. Ayrıca yayınladıkları reklamların depolarını kurmaları ve halkın bunları incelemesine izin vermeleri gerekecek.
Yasa altında çok az sayıda şirket çok büyük platformlar olarak kabul ediliyor. Ancak Nisan ayında tamamlanan liste, dünyanın en güçlü teknoloji şirketlerini içeriyor ve bu firmalar için ihlaller pahalıya mal olabilir. DSA, AB yetkililerinin çok büyük bir platformun küresel yıllık gelirinin yüzde 6'sına kadar ceza kesmelerine izin veriyor. Bu, Meta gibi bir şirket için milyarlarca dolarlık cezalar anlamına gelebilir. Geçen yıl 116 milyar doların üzerinde gelir bildiren Meta gibi büyük bir şirket için bu kadar yüksek olabilir.
Şirketler aylarca bu son tarih için hazırlık yaptı. Bu ayın başlarında bile TikTok, yasa kurallarına uyum sağlamak için illegal içeriği bildirme aracını piyasaya sürdü ve içerikleri nedeniyle neden kaldırıldığına dair EU kullanıcılarına özel açıklamalar yapacağını söyledi. Aynı zamanda gençlerin verilerine dayalı olarak Avrupa'daki gençlere reklam göstermeyi durduracağını söyledi.
TikTok Sözcüsü Morgan Evans yaptığı açıklamada, "Reklam, içerik moderasyonu ve öneri sistemine yaklaşımımız hakkında daha büyük bir şeffaflık sağlamak, sonuçta TikTok deneyimini daha fazla kontrol etme imkanı vermek için yeni süreçler ve özellikler getirdik," dedi ve şirketin "küresel topluluk için yatırım yapmaya devam edeceğini" ekledi.
Meta Küresel İşler Başkanı Nick Clegg, Salı günü yaptığı bir açıklamada, şirketin "ABD'deki büyük teknoloji şirketlerinin gücünü en aza indiren ve Avrupa'da düzenleyici bir rejim oluşturan DSA'nın hedeflerini desteklediğini" söyledi. Clegg, ayrıca DSA gereksinimleri için 1.000 kişilik bir ekip oluşturduklarını belirtti.
Clegg, şirketin genç yaşlarındaki 13 ila 17 yaş arasındaki gençlere Facebook ve Instagram'ı kullanan reklamverenlerin hangi verilere erişebileceğini sınırladığını açıkladı. Reklamverenlerin artık gençleri bu platformlardaki faaliyetlerine dayalı olarak hedeflemeyeceğini belirtti. "Yaş ve konum artık reklam göstermek için kullanabilecekleri gençler hakkındaki tek bilgi," dedi.
Microsoft Sözcüsü, DSA'nın son tarihinin "çevrimiçi platformlarda yasadışı içeriğe karşı savaşta önemli bir kilometre taşı olduğunu" söyledi. AB'deki önemli bir teknoloji şirketi olarak artan sorumluluklarının farkında olduklarını ve DSA gereksinimlerini karşılamak için Avrupa Komisyonu ile çalışmaya devam ettiklerini belirtti.
Snapchat'in sahibi olan Snap, şirketin yeni yasaya uyum sağlayıp sağlamadığını gözlemlemek için özel uyum çalışanları atadığını ve zaten birkaç güvenlik önlemi uyguladığını söyledi.
Apple, DSA'nın hedeflerinin "Apple'ın tüketicileri yasadışı ve zararlı içerikten koruma hedefleriyle uyumlu olduğunu" ve DSA gereksinimlerini "kullanıcı gizliliği ve güvenliğini sürekli Kuzey Yıldızımız olarak göz önünde bulundurarak" uygulamaya çalıştıklarını belirterek bir açıklama yaptı.
Google ve Pinterest de Avrupa Komisyonu ile yakın çalıştıklarını belirtti.
Bir Google sözcüsü, "İnterneti daha güvenli, şeffaf ve hesap verebilir hale getirme hedeflerini DSA ile paylaşıyoruz ve Avrupalı kullanıcıların, yaratıcıların ve işletmelerin web'in avantajlarını sürdürmeye devam etmesini sağlarken, interneti daha güvenli, şeffaf ve hesap verebilir hale getirme hedeflerini paylaşıyoruz," dedi.
Pinterest sözcüsü, "AB'nin yeni yasal çerçeveye sorunsuz bir geçiş sağlamak için Avrupa Komisyonu ile yakın çalışmaya devam ediyoruz. Kullanıcılarımızın refahı, güvenliği ve gizliliği önceliktir ve çabalarımızı sürdüreceğiz" dedi.
Birçok şirketin mevcut politikaları, ekipleri ve izleme araçları olduğu için yasanın gerekliliklerine uyması gerektiğini söyleyen Alvarez & Marsal adlı danışmanlık firmasının Londra merkezli yönetici direktörü Robert Grosvenor, "Avrupa'nın en büyük çevrimiçi hizmet sağlayıcıları sıfırdan başlamıyorlar," dedi. Ancak ekledi: "Kendilerini yüksek düzeyde düzenlenmiş bir sektör haline getirmeye hazır olup olmadıkları başka bir konu."
AB yetkilileri ihlalleri yakından izleyeceklerini belirtti. Bu yazın başında, Avrupa yetkilileri, DSA'nın hazır olup olmadıklarını belirlemek için X (eski adıyla Twitter), Meta ve TikTok'u önceden "stres testine" tabi tuttu.
Yılın büyük bir bölümünde AB Komiseri Thierry Breton, X'in bazı içerik moderasyon uygulamalarında geri adım atmasına rağmen, şirketin yaklaşan yükümlülüklerini hatırlattı. Breton, X'in stres testini Haziran ayında ciddiye aldığını belirtti, ancak şirket sadece üst düzey bir içerik moderasyon yetkilisi kaybetmemişti, aynı zamanda Avrupalı yetkililerin, şirketin DSA gereksinimleriyle ilgili değerlendirmesinin bir parçası olacağını belirttiği bir gönüllü AB taahhüdünden çekilmişti.
X, Cuma gününden önce CNN'e yeni yasaya uyum sağlamak için hazır olduğunu söyledi.
Analistler, son tarihten sonra AB'nin şirketleri ihlaller konusunda daha yakından izleyeceğini tahmin ediyorlar - ve bazıları kuralların teknoloji platformlarını dünya genelinde gönüllü olarak benzer uygulamaları kopyalamaya veya politika yapıcıları benzer önlemleri almaya teşvik edeceğini umuyor.
Avrupa Tüketici Hakları Derneği (BEUC) Hukuk ve Ekonomik İşler Başkanı Agustin Reyna, "Bu yeni yasaların başka yargı bölgelerini harekete geçirmesini umuyoruz, çünkü sonuç olarak, tüm dünyada aynı uygulamaları uygulayan küresel şirketler bunlar," dedi. "Avrupa topa başladı, ancak diğer yargı bölgelerinin teknoloji devlerine karşı maçı kazanması için ihtiyaç duyuyoruz."
Amazon, büyük platform etiketini mahkemede sorgulamaya çalıştı ve DSA'nın gereksinimlerinin reklam tabanlı çevrimiçi konuşma platformlarına yönelik olduğunu, Amazon'un bir perakende platformu olduğunu ve Avrupa'daki doğrudan rakiplerinin hiçbirinin aynı şekilde etiketlenmediğini, ancak bireysel AB ülkelerinde Amazon'dan daha büyük olduklarını belirtti.
Hukuk savaşları, DSA'nın büyük teknoloji şirketlerinin muazzam kaynaklarına karşı dayanıklılığının ilk büyük testini sunabilir. Amazon, AB Genel Mahkemesi'nin kararına uyacağını söyledi.
Bir Amazon sözcüsü, "Amazon, kötü oyunculardan, yasadışı içerikten ve güvenilmez bir alışveriş deneyimi oluşturmaktan korumak için mağazamızı koruma konusunda önemli yatırımlar yapıyor ve DSA uyumlu bir temel oluşturmak için bu güçlü temel üzerine inşa ettiğimizi söyledi.
