Haber: Mert Osman Erman
Bir yıl önce, 30 yaşındaki IT mühendisi, Çin tarafından inşa edilen Johor'da geniş bir konut kompleksi olan Orman Şehri'ne taşındı, güney Malezya'nın ucunda. Denizi gören bir kule bloktaki bir yatak odalı daire kiraladı.
Altı ay sonra yeterliydi. "Hayalet şehir" dediği yerde yaşamaya devam etmek istemiyordu.
"Depozitimi umursamadım, parayı umursamadım. Sadece çıkmam gerekiyordu," dedi. Buluşmamızı, eski yaşadığı kule blokta yapmıştık.
"Buraya geri gelmek bile ürpermemi sağlıyor," dedi. "Burada yalnızdır - sadece sen ve düşüncelerin vardır."
Çin'in en büyük gayrimenkul geliştiricisi Country Garden, 2016'da Belt and Road Girişimi kapsamında 100 milyar dolarlık dev bir projeyi olan Orman Şehri'ni tanıttı.
O zamanlar Çin'deki emlak patlaması tam gaz devam ediyordu. Geliştiriciler, orta sınıf alıcılar için hem yurt içinde hem de yurt dışında ev inşa etmek için kocaman miktarlarda borç alıyorlardı.
Malezya'da Country Garden'ın planı, bir golf sahası, su parkı, ofisler, barlar ve restoranlar içeren ekolojik bir metropol inşa etmekti. Şirket, Orman Şehri'nin nihayetinde neredeyse bir milyon insanın evi olacağını söyledi.
Sekiz yıl sonra, Orman Şehri, Çin'de olmasanız bile emlak krizinin etkilerini hissetmeniz için Çin'e gitmeniz gerekmeyeceğinin çıplak bir hatırlatıcısı olarak duruyor. Şu anda projenin sadece yüzde 15'i tamamlanmış durumda ve son tahminlere göre toplam gelişimin yüzde birinden biraz fazlası işgal edilmiş durumda.
Country Garden, yaklaşık 200 milyar dolarlık borçla karşı karşıya olmasına rağmen, tam planın tamamlanacağını "iyimser" olduklarını BBC'ye söyledi.
'Burada ürpertici'
Orman Şehri, "tüm insanlık için bir rüya cenneti" olarak tanıtıldı. Ancak gerçekte, bu, doğrudan Çin pazarına yönelik bir projeydi, amaç, hırslı insanlara yurt dışında ikinci bir ev sahibi olma şansı sunmaktı. Satış fiyatları çoğu Malezyalı için erişilemezdi.
Çinli alıcılar için mülk, Mr. Nazmi gibi yerel Malezyalılara kiralanabilecek bir yatırım olacaktı ya da tatil evi olarak kullanılabilirdi. Gerçekte, Orman Şehri'nin izole konumu - Johor Bahru'dan uzakta yeniden kazanılan adalarda inşa edilmiştir - potansiyel kiracıları caydırmış ve ona yerel takma adı "Hayalet Şehir"i kazandırmıştır.
"Şu kadarına dürüst olmak gerekirse, ürpertici," diyor Mr. Nazmi. "Bu yere yüksek beklentilerim vardı, ama bu kötü bir deneyimdi. Burada yapacak hiçbir şey yok."
Orman Şehri kesinlikle garip bir atmosfer yaratıyor - terkedilmiş bir tatil köyü gibi hissettiriyor.
Boş plajda, köhne bir çocuk oyun alanı, paslanmış bir vintage araba ve belki de uygun bir şekilde, beyaz bir beton "hiçbir yere çıkan merdiven" bulunmaktadır. Suyun kenarında timsahlar nedeniyle yüzmekten kaçınılması konusunda uyarı levhaları bulunmaktadır.
Özel olarak inşa edilmiş alışveriş merkezinde birçok mağaza ve restoran kapalı - bazı birimler sadece boş inşaat siteleriydi. Sürreal bir dokunuşla, Çincede döngü içinde "Heads, shoulders, knees and toes" çalan boş bir çocuk treni bulunmaktadır.
Bitişikte, Country Garden'ın showroomunda, tamamlanmış bir Orman Şehri'nin nasıl görüneceğini gösteren dev bir model şehir bulunmaktadır. Satış tezgahının üzerinde oturan birkaç sıkılmış çalışan vardır - üzerlerindeki levha şunu söyler: Orman Şehri. Mutluluk Hiç Bitmez.
Burada en büyük çekim alanı kesinlikle bölgenin vergisiz statüsüdür. Plajda terkedilmiş alkol şişeleri yığılmış ve burada insan faaliyetinin büyük çoğunluğunu sağlayan yerel içicilerin grupları bulunmaktadır.
Gecenin düşmesiyle Orman Şehri tamamen karanlık hale gelir. Kompleksi gölgeleyen dev apartman blokları her biri yüzlerce daire içerir, ancak ışığı yanan yalnızca birkaç tane vardır. Burada gerçekten kimse yaşamıyor gibi görünüyor.
"Bu yer ürpertici," diyor karşılaştığım az sayıdaki sakinlerden Joanne Kaur. "Gündüz bile ön kapının dışına adım attığınızda koridor karanlık."
O ve kocası, bir kule bloğunun 28. katında yaşıyorlar - tüm katta yalnızca kendileri var. Mr. Nazmi gibi kiracılardır ve yine Mr. Nazmi gibi, en kısa sürede gidecekleri bir planları vardır.
"Gerçekten burada bir yer satın alan insanlar için üzülüyorum," diyor. "Eğer 'Orman Şehri'ni Google'lasanız, bugün burada gördüğünüz şey değil.
"Bunu insanlara vadeden proje olmalıydı, ancak öyle değil," diyor. Çin'de Orman Şehri'nde birim satın alan insanlarla konuşmak kolay değil. BBC, dolaylı olarak birkaç sahibe ulaşmayı başardı, ancak bu kişilerin anonim olarak bile yorum yapmaktan çekindikleri görüldü.
Ancak sosyal medya, bazı anekdot kanıtları sunmaktadır. Gelişmeyi öven bir gönderi altında, Liaoning eyaletinden bir alıcı şunları söyledi: "Bu çok yanıltıcı. Şu anki Orman Şehri hayalet bir şehir. Hiç kimse yok. Şehir uzakta, yaşam tesisleri eksik ve araba olmadan zor hareket etmek."
Diğer yorumlar mülklerinin iadesini nasıl alabileceklerini sormaktadır, biri şunları söylüyor: "Birimimin fiyatı o kadar düştü ki, şaşkınım."
Zor bir satış
Bu tür bir hayal kırıklığı, Çin genelinde hissediliyor, emlak piyasası karma karışık durumda.
Geliştiricilerin yıllarca aşırı borçlanmasının ardından, hükümet 2021'de sıkı sınırlamalar getirdi. Çin'in lideri Şi Cinping'in "Evler içinde yaşamak için, spekülasyon için değil" sözü bu ülkenin lideri oldu.
Bu önlemlerin bir sonucu olarak büyük şirketler, dev projeleri bitirmek için nakitlerini tükettiler.
Ekim ayında Country Garden, Melbourne'deki tamamlanmamış bir geliştirmeyi satıp Sydney'deki başka bir projeden vazgeçmek zorunda kaldı.
Yerel politik faktörler de Orman Şehri'ndeki mevcut duruma katkıda bulundu. 2018'de Malezya'nın o dönemki başbakanı Mahathir Mohamad, "yabancılar için inşa edilmiş bir şehre" karşı itirazını dile getirerek Çinli alıcılar için vizeleri kısıtladı.
Bazı analistler, siyasi ve ekonomik ortamının istikrarsız olduğu bir ülkede neden mega bir projeyi inşa etmeye karar verildiğini sorguladılar. Şu anki Malezya hükümeti Orman Şehri projesini destekliyor, ancak olası bir alıcı için bu ne kadar sürecek ve ne kadar sürecek belirsizdir.
Covid seyahat kısıtlamaları ve Çin vatandaşlarının yurtdışında harcayabilecekleri para üzerindeki kontroller gibi diğer beklenmeyen sorunlar, Country Garden gibi devlerin başlattığı yurtdışı projelerini özellikle engelledi.
"Sanırım belki biraz fazla hızlı ittiler," diyor KGV International Property Consultants'tan Tan Wee Tiam. "Bu kadar büyük bir projeyi başlatmadan önce öğrenilmesi gereken temel ders, yeterli nakit akışına sahip olduğunuzdan emin olmaktır."
Bu hafta dünyanın en çok borçlu emlak şirketi Evergrande, Hong Kong'daki bir mahkemede likidasyon duruşmasıyla karşı karşıya kaldı. Sonunda Çin şirketine kreditörleriyle bir geri ödeme planı üzerinde anlaşmak için altı haftalık bir süre verildi, çünkü hakim yedinci kez duruşmayı erteledi.
Country Garden, Çin emlak piyasasındaki mevcut durumun sadece "gürültü" olduğunu ve Malezya operasyonunun "işini normal şekilde sürdürdüğünü" söylüyor.
Ayrıca Orman Şehri'ni Malezya ile komşu Singapur arasında yeni bir özel ekonomik bölgeye dahil etme planlarının projenin "güvenli ve istikrarlı" olduğunu gösterdiğini söyledi.
Ancak erişimi olmadan, Orman Şehri gibi projelerin nasıl tamamlanabileceğini veya ne zaman orada yaşayanları çekebileceğini görmek zor. Şu anda Çin tarafından inşa edilen mülkler, en hafif tabiriyle zor bir satış.
"Bu tavuk ve yumurta durumu," diyor REDD Intelligence Asia'dan Eveline Danubrata. "Bir geliştirici genellikle inşaatı finanselemeye yardımcı olacak ön satışlara güvenir."
"Ancak alıcılar, daire anahtarlarını alıp alamayacaklarını bilmiyorlarsa paralarını koymazlar."
Hırsla gerçeklik
Çin'in emlak kriziyle ilgili olarak, Orman Şehri, hırs ile gerçeğin klasik bir örneğidir. Bazı yerel faktörler mevcut duruma katkıda bulunmuş olabilir, ancak on binlerce daireyi hiç kimsenin yaşamaya ikna etmek için ıssız bir yerde inşa etmenin yeterli olmadığının bir kanıtıdır.Sonuç olarak, Forest City'nin kaderi - ve Çin genelinde yüzlerce proje - Çin hükümetine bağlıdır. Geçen ay, Country Garden'ın Çin hükümetinden mali destek alacak geliştiricilerin ön bir listesine konulduğu yönünde raporlar vardı - ancak bu desteğin boyutu hala net değil.
Muhtemelen Nazmi gibi insanlar geri dönmeyecek: "Bir dahaki sefere kesinlikle daha dikkatli seçim yapacağım," diyor. "Ancak bu yerden ayrıldığım için mutluyum - şimdi hayatıma geri döndüm."
