Haber: Mert Osman Erman
Geçen ay, nesli tükenmekte olan Afrika pangolinlerinin pullarını kaçakçılıkla suçlu bulduklarını kabul ettiler.
Bu "piramidin en üstündeki" kaçakçılar, pangolin pulları ile yapılan yasa dışı ticaretin yarısından sorumluydu.
Bu, onların sahte alıcılar ve küçük bir Avrupa yardım kuruluşu tarafından yürütülen tuzak operasyonlarıyla nasıl aldatıldığının hikayesidir.
Kafe Operasyonu
Genç bir Vietnam kadını tehlikeli bir gizli operasyonda bulunuyor.
Vietnam'ın bir yerinde bir kafede masanın başında oturuyor. Karşısında ülkenin ana yaban hayatı kaçakçılarından biri bulunuyor. Van - gerçek adı değil - Afrika'da yenilen, pulları ise geleneksel Asya tıbbında kullanılan pangolinlerin kaçakçılığını yapan bir Çin suç patronu için alıcı pozisyonunda bulunuyor. Bu ticaret dünyanın birçok yerinde yasa dışıdır.
Dışarıda bir gözetim ekibi, kimliği açığa çıkarsa diye izliyor.
"Yaklaşık 20 saniye boyunca sinirliydim ama sonra bundan sonra yapabilirim dedim," diyor.
Van'ın teması, Dünya Doğayı Koruma Vakfı'na (WWF) göre dünyanın en çok kaçakçılığı yapılan memeli türü olan pangolinin pullarını satmaya çalışıyor.
Araştırmacılar, 2010 yılından itibaren yaklaşık bir milyon pangolinin kaçakçılık ağlarına tedarik sağlamak için öldürüldüğünü tahmin ediyorlar.
Sekizi Afrika'dan, dördü Asya'dan olmak üzere toplam sekiz tür, üçü kritik tehlikede olmak üzere tehdit altında olarak listelenmektedir. Van, yaban hayatı kaçakçılığından para kazanan suç çetelerini engellemek amacıyla 2015 yılında kurulan Wildlife Justice Commission adlı bir yardım kuruluşu için çalışıyor.
Baş araştırmacısı Steve Carmody, eski bir Avustralyalı polis memuru olan ve daha önce uyuşturucu çeteleriyle mücadele eden sert bir kişi.
"Benim tutkum suçluları yakalamaktır," diyor, kuruluşun Hollanda'daki gizli merkezinde.
Carmody, 2018 yılında Batı Afrika'dan Asya'ya giden gemi konteynerlerinde saklanmış kaçak hayvan parçalarının büyük miktarda ele geçirildiğini fark etti.
Asyalı alıcılar üzerinde istihbarat toplamaya başladı, bu da "Operation Hydra" adlı bir soruşturmayla sonuçlandı.
2020 yılında Covid-19 pandemisi patlak verdiğinde, nadir ve beklenmedik bir fırsat sunuyordu.
Büyük zamanlı yaban hayatı kaçakçıları genellikle gizlenir, açıklıyor: "Onların karılarının servetlerini sergilediğini görebilirsiniz, ancak araştırdığımız ana kaçakçılar sosyal medyada değiller."
Ancak Covid, gemi sevkiyatlarının azalmasına neden oldu ve umutsuzlukla kaçakçılar alıcı bulmak için Facebook'a yöneldi.
"Bu adamlarla çoklu kapaklıları kullanmaya başladık," diyor Carmody. Van, onlardan biri, onu "bu soruşturmayı ileriye taşımak için mükemmel bir kişi" olarak tanımlıyor.
O yumuşak konuşan, kararlı bir kadın. Bu işte bir kadın olmak alışılmadık bir durum, ancak Van, kaçakçıların daha az tedbirli olma eğiliminde olduklarını söylüyor: "Bir erkek onlara yaklaştığında olduğu kadar şüpheli değiller."
Aylar boyunca, Batı Afrika'dan Gine'li Morybinet Berete'nin güvenini kazandı, ancak Nijerya'da yasadışı pangolin pulu ticaretinin merkezi olan ülke.
Berete, "rüya gibi bir yaşam" yaşıyordu, Carmody'ye göre "güzel bir araba sürüyor, güzel bir evi var." Ekibin ona gözetim günlüklerinde kullanacağı kod adı "Cin" idi, çünkü birisi Disney filmindeki Aladdin'i beğendi.
Pandemi sırasında operasyonlar düzenlemek zor olmasına rağmen, Carmody, operatörlerin Berete gibi genellikle iş adamları olduklarını, suça sürüklendiklerini açıklıyor: "Normal sokak seviyesinde bir uyuşturucu tedarikçisinde gördüğünüz yetenek setlerine sahip değiller."
Van çevrimiçi olarak gizlice görev yaparak Berete'nin güvenini kazandı. Bir video görüşmesinde onu bir avluya yürürken görebiliyor. Telefonun kamerasını büyük bir on veya öyle bir çuval yığınının üstüne doğrultuyor. Bunlardan biri yukarıdan açılıyor. Van'a satmak istediği pangolin pullarıyla dolu.
Avlının çevresinde daha fazla çuval var, her biri binlerce pangolinin cesetlerinden çıkarılan pullarla doldurulmuş.
'Hayvanlar Onlar İçin Hiçbir Şey Değil'
Gizli çalışırken, Van gerçek duygularını gizlemek zorunda kaldı, ancak iki yıl sonra hala şoktaydı.
"Bunun için yüz binlerce pangolin öldürülmeli," diyor, "içim çok üzgündü çünkü hayvanları seviyorum. Yaban hayatı tutkum."
Morybinet Berete'nin, pullarını ve çetesinin kaçakçılık yaptığı güzel, gizemli yaratıklara yönelik görüşü neydi?
"Sadece iş yapıyor. Hayvanlar onlar için hiçbir şey ifade etmiyor," diyor Van.
Ancak WhatsApp videosu Berete'nin büyük hatası oldu. Araştırmacılar, videosundan ayrıntıları kullanarak adresini buldular.
"Columbia'da Pablo Escobar'ın nerede yaşadığını ve bodrumundaki kokaini gösterdiğini düşünün, " diyor Carmody.
Yolsuzluk yaban hayatı suçlarının büyük bir nedenidir. Carmody, herhangi bir küresel soruşturmanın en zor kısmını, "satın alınamayacak bir grup adanmış hukuk görevlisini bulmak" olarak açıklıyor. Ve onları bulduktan sonra altın bulmak gibidir." Nijerya'da bu, Nijerya Gümrük Hizmeti (NCS) anlamına gelir.
2021 Temmuz'unda, Berete'nin NCS yetkililerini bilgilendirdi, Nijerya'daki evini basarak pangolin pullarının 7,000 kilosunu, tırnak ve fil dişlerinin daha küçük miktarlarını ele geçirdiler. Üç adamı tutukladılar, ancak Morybinet Berete evde değildi.
Ancak şüphelilerin telefonlarını araştırmak, Asyalı alıcıların kimliklerine yönelik büyük bir ilerleme daha sağladı.
Büyük Makarna ve Patates Kızartması
Bu, soruşturmanın odak noktasını Nijerya'dan Vietnam'a, alıcıları takip etmek üzere Mart ayında yürütülen bir gözetim operasyonuna kaydırdı.
Kaçakçılara kendi kod adları verildi. İkinci komutan Benz idi, sürdüğü Mercedes nedeniyle.
Çete lideri Phan Chi'ye ise Büyük Makarna deniyordu, çünkü ismini koyan kişi açken Disney filmindeki Aladdin karakterini hatırlamıştı.
Carmody güler ve şöyle der: "Daha utanç verici bir şekilde, başka bir suç ortağı Patates Kızartması olarak adlandırıldı."
Çinli bir alıcı için çalışıyormuş gibi yaparak, Van onların güvenini kazandı, kaçakçılık halkasının nasıl çalıştığını anlamalarına yardımcı oldu.
Büyük Makarna, Berete'den kaçak pullar satın aldı ve şimdi Batı Afrika'da kaçak durumda bulunuyordu. Pullar Nijerya'dan dışarıya çıkarıldı - çoğunlukla teknelerle - ve Çin'deki müşterilere satıldı. Orada Asya pangolin pulları olarak geçirilirler, ki bu tür geleneksel tıpta yasal olarak kullanılabilir. Sevkiyatlar genellikle ABD dolarına bağlı kripto paralarla ödendi.
Başka bir gizli araştırmacı çeteyi kendilerini suçlu duruma düşürecek şekilde ikna etti. WhatsApp video görüşmesinde ne satın almak istediklerini soruyor. "Nijerya'da sadece pangolin," diye yanıtlıyor Büyük Makarna. Benz, Vietnam'a gönderilmek üzere 20 ton pulla ihtiyaç duyduğunu, polisin yazın stoklarına el koyduğunu söylüyor. Kanıtlar birikirken, soruşturmacılar hedefe yaklaşıyorlardı.
Geçen Mayıs'ta, Vietnam kaçakçıları daha fazla yaban hayatı ürünü satın almak için Afrika'ya geri döndüler. Mozambik'ten Benz, daha önce uçağa kaçakçılık yapmak için gizlediği gergedan boynuzlarının videosunu gönderdi. Birkaç gün sonra çete Lagos, Nijerya'ya geldi ve Büyük Makarna, bir video da "buradan bir konteyner gönderebilirim" diyerek övünüyordu.
Fark etmediği şey ise, izleme ekiplerinin ülkeye varışından bu yana onu takip ettiğiydi. Nijerya Gümrük Hizmeti saldırdı.
Büyük Makarna otel odasında iki telefonla yakalandı, delil yığını sağladı.
Carmody, "Bu, her sevkiyat için defterler tutan bir adam: kar, zarar, kime ne kadar ödediği, amaç ne, nereye gitti," diyor.
"Bu, bir muhasebecinin suç işleme şeklinin bir sürümünü okuyormuş gibi. Bu kanıt çok etkileyici, bu adamları gergedan boynuzu, fil dişi ve pangolinin çoklu sevkiyatlarına bağlıyor. Büyük Makarna büyük bir iş. O devasa."
'Piramidin En Üstü'
Phan Chi (Büyük Makarna), Phan Quan (Benz) ve Duong Thang (Patates Kızartması), pangolin pullarını ve fil dişi ticaretini kaçakçılık yapmakla suçlandı.
Akquittal şanslarının az olduğu bir durumla karşı karşıya kaldıklarında, bu ayın başında duruşma öncesinde suçlarını itiraf ettiler. Morybinet Berete'nin kardeşi Mory de suçlu olduğunu kabul etti. Diğer duruşmalar da devam edecek.
Dört adam her biri altı yıl hapis cezasına çarptırıldı, itiraf anlaşmasının bir parçası olarak para cezası ödemeyi kabul ederek daha fazla zaman kaybetmeleri önlenmiş oldu.
Steve Carmody için, mahkumiyetler çığır açıcıdır. Afrika'daki odak noktasının şimdiye kadar genellikle yaban hayatı avcıları için ağır cezalar olduğunu söylüyor. Ana oyuncuları hedef almak nadirdir: "Bu davanın değerini küçümseyemem. Bu adamlar piramidin en üstündeler."
Morybinet Berete hakkında ne düşünüyorsunuz, 2021 Temmuz'undan bu yana kaçak durumda ve hakkında bir mahkeme emri var mı?
"Balık tutmayı severim," diyor Carmody. Masasındaki telefonlara bakar: "Sadece birkaç farklı telefondan birkaç ip atarım, sadece kim ısırıyor diye görmek için. Cin ısırıp duruyor."
Yakında Carmody, Van ve ekip onu yakalamayı umuyor.
