Parlamento seçimlerinden birinci çıkan ve İngiltere'den ayrılığı savunan Sinn Fein'in ile anlaşmazlık yaşayan birlik yanlısı DUP'un lideri Jeffrey Donaldson, yaptığı açıklamada, partisinin Kuzey İrlanda'da iktidar paylaşımını yeniden tesis edeceğini duyurdu.
Donaldson, bunun da İngiliz hükümetinin müzakerelerde mutabık kalınan yeni yasal tedbirleri masaya yatırması ve hayata geçirmesine bağlı olduğunu ifade etti.
Anlaşmanın, Kuzey İrlanda'nın İngiltere içindeki pozisyonunu koruyacağının altını çizen Donaldson, partisinin ancak İngiliz hükümeti anlaşmayı uygulamaya koyduktan sonra harekete geçebileceği uyarısında bulundu.
Donaldson, partisi açısından söz konusu anlaşmanın, İngiltere içinde taşınan ve Kuzey İrlanda'da kalan mallar üzerindeki kontrolleri kaldıracağını ve Kuzey İrlanda'nın Avrupa Birliği (AB) yasalarını körü körüne takip etmesine son vereceğini kaydetti.
Kuzey İrlanda'daki seçimleri, İngiltere'den ayrılığı savunan Sinn Fein kazanmıştı
Kuzey İrlanda, Belfast Anlaşması'nın (Hayırlı Cuma Anlaşması) bir parçası olarak tasarlanan güç paylaşımı modeliyle yönetiliyor ancak bu modelin işlemesi için ince bir denge kurulması gerekiyor.
Buna göre, bölgenin yönetim yapısı gereği yerel hükümet başbakanının seçimlerden birinci çıkan Sinn Fein ve ikinci sırada gelen DUP arasındaki anlaşmayla belirlenmesi gerekiyor.
Ancak son genel seçimlerde, tarihinde ilk kez Kuzey İrlanda'da birinci olan Sinn Fein'in yerel hükümet başbakanını belirlemesine DUP yaklaşık 2 yıldır karşı çıkmıştı.
Seçimlerin ardından parlamentoda, yeni meclis başkanı seçilememişti
Kuzey İrlanda'da, İngiltere'den ayrılığı savunan Sinn Fein'in birinci parti çıktığı 5 Mayıs 2022'deki bölgesel parlamento seçimlerinin ardından ikinci parti DUP'un, 13 Mayıs'taki yeni meclis başkanı seçim sürecini desteklememesi nedeniyle süreç başarısız olmuştu.
Sinn Fein ile DUP arasındaki Kuzey İrlanda Protokolü konusundaki görüş ayrılıkları nedeniyle DUP, 30 Mayıs 2022'deki ikinci kez meclis başkanı seçimini engellemiş, böylelikle parlamentoda meclis başkanı seçilememişti.
Tartışmalı Kuzey İrlanda Protokolü
Brexit anlaşmasının bir parçası olan Kuzey İrlanda Protokolü, Birleşik Krallık'ın parçası olan Kuzey İrlanda ile AB üyesi İrlanda Cumhuriyeti arasındaki ticareti düzenliyor.
Protokole göre, Brexit'e rağmen Kuzey İrlanda, AB'nin gümrük birliği kurallarına tabi olmaya devam ediyor. Birleşik Krallık'ın geri kalanıyla ticareti ise Kuzey İrlanda limanlarında gümrüğe tabi tutuluyor.
Katolik ayrılıkçılar ile İngiltere'yle birlik yanlısı Protestanlar arasındaki savaşı sona erdiren Belfast Anlaşması (Hayırlı Cuma Anlaşması) gereği, kontrollerin yapılabildiği fiziki bir kara sınırı oluşturulamıyor. Bu yüzden kontrollerin ancak denizde yapılması kararlaştırılsa da uygulanmasında sorunlar yaşanıyor.
