Kadınların evlendikten sonra eşlerinin soyadını taşıması gerektiğine ilişkin düzenleme tarihe karıştı. Anayasa Mahkemesi (AYM), kadınların dava açmadan da sadece kendi soyadlarını taşıyabileceklerine hükmetti. Yani, kadınlar artık isterse, kendi soyadlarını eşlerinin soyadlarıyla birlikte kullanmayacak, sadece kendi soyadlarıyla da evliliklerini sürdürebilecek. Bu konuda tüm merak ettiklerimizi AV. AYLİN ESRA EREN’e sorduk.
Hoş geldiniz Aylin Hanım, nasılsınız? Kızlık soyadını kullanma, evlilikle ve boşanma ile kadının soyadının ne olacağı hususunda halk arasında bir karmaşa söz konusu. Bu konuda tüm merak ettiklerimi size soracağım ve okurlarımız adına da faydalı olacağına inanıyorum.
Merhaba Yağmur Hanım hoş bulduk, iyiyim sağ olun umarım sizler de iyisinizdir. Evlendikten sonra yalnızca kızlık soyadını kullanma ve kadınların genel olarak soyadı kullanımı konularında yeni yapılan düzenlemeler sonrasında bir karmaşa olduğu doğru. Tüm merak ettiklerinizi detaylı bir şekilde cevaplamaya özen göstereceğim.
Evlenen kadının soyadına yönelik kanuni düzenleme nasıldır? İsteğine göre evlendikten sonra kocasının soyadı önünde önceki soyadını da kullanabilir mi? 2 soyadını birden kullanabilir mi? Bunun için nasıl bir yol izlemeli?
Evlenme ile birlikte kadın herhangi bir başka tercih yapmaz ise, eşinin soyadını alır. Eğer kadın evlendikten sonra hem kendi kızlık soyadını hem de eşinin soyadını taşımak istiyor ise bunu evlendirme memuruna veya nüfus müdürlüğüne belirtmek zorundadır. Kadınlar 2 soyadını birden bu yöntemlerle kullanabilir.
Peki, boşanma durumunda kadının boşandığı kocasının soyadını kullanmaya devam etme hakkı var mıdır?
Boşanma kesinleştikten sonra normal şartlar altında kadın kızlık soyadını kullanmalıdır. Fakat kadın boşanma kesinleştikten sonra boşandığı kocasının soyadını kullanmaya devam etme isteğini dava sürecinde hâkime belirtirse ve karşı taraf da bu durumu kabul eder ise, bu durumda boşanma gerçekleşse dahi mevcut soyadını kullanmaya devam edebilir. Genellikle müşterek çocukları olan çiftler veya evlilik soyadı ile tanınırlık kazanmış kadınlar soyadlarının değişmemesi konusunda hassas davranabiliyorlar.
Kadının Soyadı Kanunundaki talep hakları nelerdir?
Türk Medeni Kanunu’nun 187. maddesinde kadının soyadı konusu şu şekilde düzenlenmiştir; “Kadın, evlenmekle kocasının soyadını alır; ancak evlendirme memuruna veya daha sonra nüfus idaresine yapacağı yazılı başvuruyla kocasının soyadı önünde önceki soyadını da kullanabilir. Daha önce iki soyadı kullanan kadın, bu haktan sadece bir soyadı için yararlanabilir.” Bu kanun maddesi halen yürürlükte olmakla birlikte, 28.04.2023 tarihinde değiştirilmesine karar verilmiştir.
EVLENEN KADIN BEKARLIK SOYADINI KULLANABİLECEK
“Kadın erkeğin soyadını alır kanunu iptal edildi; evlenen kadın bekarlık soyadını kullanabilecek” şeklinde paylaşımlar yapıldı internet üzerinden ve sosyal medyada. Bunun aslı nedir? Evlensek dahi kendi soyadımızla hayatımıza devam edebilecek miyiz?
Anayasa Mahkemesi kadının evlendikten sonra kendi soyadını tek başına kullanabilmesinin önünü açan bir karar verdi. Anayasa Mahkemesi, Türk Medeni Kanunu'nun 187'incimaddesindeki "Kadın, evlenmekle kocasının soyadını alır; ancak evlendirme memuruna veya daha sonra nüfus idaresine yapacağı yazılı başvuruyla kocasının soyadı önünde önceki soyadını da kullanabilir." hükmünü Anayasa’daki eşitlik hükmüne aykırı bularak iptal etti. Anayasa Mahkemesi, söz konusu maddenin Anayasa'nın 10. maddesinde yer alan "Herkes dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşittir. Kadınlar ve erkekler eşit haklara sahiptir. Devlet bu eşitliğin yaşama geçmesini sağlamakla yükümlüdür." maddesine aykırı olduğuna hükmetti.
9 AY SONRA YÜRÜRLÜĞE GİRECEK
Medeni Kanun'un 187'inci Maddesi'nde bulunan hükmün iptal kararı yürürlüğe girdi mi? Yani kadınlar olarak ne zamandan itibaren bu hakka sahip olacağız? Ona göre evlenelim :)
Bu maddenin güncellenmesi yayım tarihinden itibaren 9 ay sonra yürürlüğe girecek. Karar Resmi Gazete’de 28.04.2023 tarihinde yayımlandı, yani bu hükmün uygulanmasına biraz daha var :)
Eskiden olduğu gibi kadının kendi soyadını kullanması için dava mı açması gerekecek?
Çift soyadı kullanımında olduğu gibi evlendirme memuruna veya daha sonra nüfus müdürlüğüne giderek bu haktan yararlanabileceğini düşünüyorum, bu konuda dava açılması zorunluluğu olduğuna ilişkin ek bir düzenlemeye henüz rastlamadım.
Avukat kimliğiniz bir yana, bir kadın olarak siz bu yasanın değişmesine nasıl yorum yapıyorsunuz?
Anayasa’daki eşitlik maddesinin göz önüne alınarak kadınların soyadı konusunda bu denli serbestîye giden bir düzenleme yapılması güzel bir gelişme. Evlilikle birlikte eşinin soyadını kullanıyor olmak Türk toplum yapısına daha uygun bir yöntem gibi gözükse de, aile birliğinin varlığından söz etmek için eşinin soyadını kullanmak kadınlar için bir şart olmamalı.
Her röportajımızda son sözlerinizi alırdım ancak bugünkü konumuza özel bu röportajımızda sadece kadın okurlarımıza son sözlerinizi almak isterim. Onlara buradan seslenin istiyorum. Verdiğiniz bilgiler için de çok teşekkür ediyorum.
Herkesin merak ettiği güncel bir konuda okuyucularımızı bilgilendirmemize vesile olduğunuz için de ben teşekkür ediyorum. Dilerim kadın erkek eşitliğini destekleyecek nice kanun maddeleri ve yeni kararları her gün daha fazla okuyor oluruz. Hemcinslerim hiçbir zaten isteklerini yetkili mercilerden talep etme konusunda çekinmesinler, bugün konuştuğumuz soyadı konusunda olduğu gibi daha nice konuda özgür ve eşit haklara sahip olmayı umuyorum.
