İslâm düşünce tarihinin en önemli isimlerinden olan Farabi (Ölümü 950), özelikle siyaset felsefesi başta olmak üzere birçok alanda özgün eserler vermiştir. Bu eserlerden biri olan ve daha çok bilinen ismi ile "El Medinetül Fazıla" bir siyaset felsefesi eseri olduğu kadar aynı zamanda bir ahlak kitabıdır da. Zira Farabi burada "Erdemli Şehri" ve bu erdemli şehrin "Erdemli Toplumu" nun özelliklerini ds sayar. Fakat benim burada üzerinde özelikle durmak istediğim konu Farabi bu eserinde erdemli bir toplumu bozan bir karakterden bahseder. Bu bir karakterdir ancak on başlık altında davranış kategorisi vardır. Bu erdemli toplumu ya da şehri bozan gruba Arapça "Nevabit" yani Türkçe'de ayrık otu diyebileceğimiz gruptur. Ve dediğimiz gibi bu grup şimdi sıralayacağım on davranış türü ile erdemli bir toplumu ya da şehri erdemsiz hale getirmektedir.

1. Fırsatçılar, bunlar şan şöhret, makam, mevki ve zenginlik peşinde koşanlardır.

2. Tahrifçiler, bunlar ise yasa koyucu ve yasaları bilerek tahrif edenlerdir.

3. Dinden yani Şeriat'tan yani yasadan çıkanlardır ki bunlar yasa koyucuyu ve yasaları bozarlar ama bunlar bir öncekilerden bilmeden bu işi yapmaları ile ayrılırlar.

4. Tahayyül gücü kıt olanlar, bunlar inanç ve yasaların sürekli yanlış olduğunu iddia edenlerdir. Aslında kendi tahayyüllerinde arıza vardır ama hep başkasını suçlarlar. Mevlana'nın verdiği örnekle şaşı olduğu için bardağı iki tane gören adamın durumunda olduğu gibi. Bardak tektir ama o bakışı arızalı olduğu için bunu kabul etmez.

5. Tahayyül güçlerini cahil amaçlar için kullananlar ki cahil kelimesi Arapça'da aynı yerde dönüp duran bir neticeye varamayandır.

6. Tahayyül edip tasavvur edemeyenler, ki bunlar tamamen hayal aleminde yaşayıp gerçeklikten kopanlardır.

7. Hakikat erbabını hor görüp, yalanlayanlardır.

8. Kendisinden önce düşünülen herşeyin yanlış ve hatalı olduğunu iddia edenler.

9. Kendisine kadar hakikatin hiçbir şekilde bilinmediğini, kavranamadığını iddia edenler.

10. Hakikati kavrayamayacağını anlayıp, kavrama gücü olanları kıskanmak. Bunlar da kendisi hakikati kavrayamadığı için kavrayanları hep suçlama yoluna gider.

İşte Farabi üstadın bir toplumu, şehri erdemsiz bir toplum ve şehir haline getiren Nevabitlerin genel davranış kalıplarını bu şekilde formülüze etmiştir. Belki 1000 yıl öncesinden yazmış, söylemiştir ancak taalluk ettiği olaylar hâlâ cereyan etmektedir...