Haber: Mert Osman Erman
2021 yılında, Çinli emlak devi Evergrande'nin ilk kriz belirtilerini göstermesinden sadece birkaç ay önce, Guo Tianran (adı isteğe bağlı değiştirilmiştir) ve eşi, tek çocukları için en çok satan geliştiriciden plan dışı bir daire satın aldılar.
60'larına yaklaşan çift, henüz inşa edilmemiş daire için 30 bin dolarlık bir kaparo ödemek için kıvrandılar. Mortgage'i ödemek için gelirlerinin yüzde 75'ini kullanma taahhüdünde bulundular.
"Oğlumuza yardım etmek, üniversiteden mezun olduktan sonra başlaması için bir yer vermek istedik," Bayan Guo, bu ayın başlarında BBC'ye söyledi. Ancak satın almalarının ardından sadece birkaç ay sonra Evergrande'nin yüzü çatlamaya başladı.
Satın aldıkları Henan eyaletinde, evlerini satın aldıkları yerde inşaat çalışmaları durdu.
"Ana çerçevenin inşa edildiğini gördük ve birden Evergrande'nin battığını duyduk. Sonra inşaat geçen yıl durdu," diyor. Eylül 2021'de, Evergrande, off-shore borç verenlere 100 milyon doların üzerinde ödeme yapamadı. O zamanlar firmanın tamamlanmamış 1.5 milyon evden fazlası olduğu tahmin ediliyordu. Bu iflas, Çin'de hala devam eden bir emlak krizini gün yüzüne çıkardı. İflas eden firma son 18 aydır bir kurtarma anlaşması arayışında, ancak bu hafta kurucu Hui Ka Yan ve diğer üst düzey liderlerin polis tarafından gözaltına alındığı haberleri, firmanın geleceği konusundaki endişeleri yeniden canlandırdı.
"Emeklilik paramın bir kısmını kullandım. Sonraki 30 yıl boyunca mortgage ödeyeceğiz," Bayan Guo, ilk başta bu yıl Aralık ayına kadar anahtarları alacağını söylendiğini söylüyor.
Ancak Çin'in konut krizi büyüdükçe, korkuları da arttı: "Hiçbir şey elde etmek istemiyoruz," diyor.
Bu, hayat birikimlerini yeni bir eve yatıran birçok insan tarafından paylaşılan bir endişe, hayallerinin yıkıldığından korkuyorlar.
Endişeyi artıran bir diğer faktör, Evergrande'nin derin bir krizde olmayan tek emlak geliştirici olmamasıdır. Başka bir emlak devi, Country Garden, rekor 6.7 milyar dolarlık yarı yıl zararı açıkladı. Analistler, henüz tamamlanmamış bir milyon ev sattığını tahmin ediyorlar.
"Ben neredeyse bir Country Garden apartmanı satın aldım," diyor aynı zamanda Henan'da yaşayan 31 yaşındaki Zhang Min.
BBC'ye şunları söyledi: "Nişanlım ve ben bu yeri evlilik yuvası olarak satın almayı planlamıştık. Ebeveynlerimin evi Country Garden tarafından inşa edildi ve genç çift, Ağustos ayında indirimli bir mülk satın alabilecekleri söylendi. Ancak firma iflasın eşiğinde olduğunu duyduklarında fikirlerini değiştirdiler.
"Kesinlikle evlenmemizi yeni bir evde yaşamamaktan ertelemiyoruz. Sadece 'yeni evli bir çiftin yeni bir evde yaşaması' fikrini takip etmeyi bırakmak zorunda kalacağım," diyor Zhang. "Ailemin nesiller boyu kazanılmış parası ve tasarruflarıyla birçok birim ödendi."
Çin'in emlak piyasası ekonominin üçte birini oluşturuyor ve bu da inşaat malzemelerinden (çelik ve çimento gibi) ev aletlerine kadar ilişkili endüstriler üzerindeki etkileri konusunda endişelere yol açıyor. Ancak bu, Pekin için daha fazla bir kriz, aynı zamanda yavaşlayan büyüme, düşen ihracatlar ve genç işsizlik oranının %20'nin üzerine çıktığı bir dönemde mücadele eden bir krizdir.
Pekin, kamu endişesini azaltmaya çalıştı. Devlet medyası, Hui'nin polis gözetimine alınması hakkında pek bir şey söylemedi ve dışişleri bakanlığı, bu konudaki sorulara Perşembe günkü günlük brifinginde muhabirlere taş duvar gibi davrandı. Ancak haber, Weibo gibi Çin'in sosyal medya platformlarında en çok tartışılan konulardan biri oldu ve yalnızca Hui'nin gözetimi hakkında 600 milyon görüntüleme aldı.
Weibo'daki birçok kişi, Evergrande ve diğer emlak devlerinin bu noktaya nasıl geldiği konusunda eleştiri yaptı. Alıcılar için yeterli koruma olmadığı için kullanıcılar sordu.
"Bir kullanıcı şunu yazdı: "Yetersiz mekanizma ve düzenlemeler yüzünden, şirketlerin 'büyüdüğü' bir norm haline geldi gibi görünüyor." Şirketin fazla borçlanma ve alıcıları çekmek için derin indirimlerin etkilerinin firmanın kasasını boşalttığını gösterdiği endişesi bulunmaktadır. Başka bir kullanıcı şunu sordu: "Bu daireleri nasıl teslim edecekler? Bu birimlerin birçoğu, birkaç neslin aileler arasında birikimlerinden ve emeklerinden ödenmiştir?"
İnsanlar hayal kırıklığına uğramış ve endişeli ev alıcıları olarak deneyimlerini paylaşıyorlardı. Çin'in TikTok'unun bir versiyonu olan Douyin'deki bir videoda, bir adam, tamamlanmamış Evergrande dairelerine taşınamadığı için hem mortgage hem de mevcut kirasını ödeyebilmek için üç işte çalışmak zorunda kaldığını söyledi.
Evergrande'nin başarısızlıkları ilk ortaya çıktığında iki yıl önce, Güney Çin'deki Shenzhen'deki firmanın ofisleri önünde protestolar yapıldı. Bu gösteriler son aylarda yeniden başladı. Son protestolardan birinde alıcılar şunları haykırdı: "İnşaat durur, mortgage durur. Evleri teslim edin ve geri ödenir!" Bayan Guo, kendisi ve diğer Evergrande alıcılarının da boş durmadığını söylüyor. WeChat'te 500'den fazla üyesi bulunan üç grup oluşturmuşlar.
"Kendimizi hükümete gitmek için örgütledik. Bizi o kadar çok kişi olduğumuz için görmezden gelemezler," dedi.
Ayrıca, yerel yetkililerin medya ile konuşmamaları konusunda uyarıldığını ve Evergrande'den daire satın aldığı yerdeki inşaatın yakında yeniden başlayacağına dair sözler verildiğini söyledi. Ancak grubun birkaç üyesi inşaat alanını her gün kontrol ediyor. Yalnızca birkaç işçi ve çok az ilerleme gördüler.
"Bazılarımız mortgage ödemeyi bıraktı," diyor Bayan Guo. "Banka çok fazla baskı yaparsa, bankanın lobisinde uyurlar."
