Günay Efendiyeva

(Uluslararası Türk Kültür ve Miras Vakfı Başkanı, Büyükelçi)   

               

“Bende sığar iki cihân, ben bu cihâna sığmazam

Cevher-i lâmekân benim, kevn-ü mekâna sığmazam…” 

Bu mistik ve çok anlamlı olan sözlerin müellifi, bu yıl doğumunun 650. yıldönümünü memnuniyetle kutladığımız büyük Azerbaycan şairi İmadeddin Nesimidir. Çok kısa ve trajik bir hayat sürmesine rağmen, Nesimi, tüm Türk Dünyası`nın tarihi ve edebiyatında eşsiz ve unutulmaz bir iz bıraktı. Zamanının en büyük şairlerinden ve düşünürlerinden biri olmakla birlikte, yaratıcı çalışmaları sadece milli değil, aynı zamanda tüm insanlığın paylaştığı evrensel değerleri de kapsamaktadır.

Aynı zamanda, Nesimi bir lirik şair ve ilk kez Azerbaycan dilinde felsefi gazel kaleme alan bir şahsiyet. Nesimi’nin bilgi birikimi ve yeteneği, onun en derin felsefi düşüncelerinin özünde insanoğlu olmakla Azerbaycan halkının ve tüm insanlığın isteklerini yansıtmasına olanak sağlamıştır. Onun şiirleri, manevi ve bireysel özgürlüğe, sevgiye ve hoşgörüye çağırıyor ve bu değerlerin ihmal edilmesini ise en sert bir dille eleştiriyordu.

İsyankar fikirleri nedeniyle tehdit edici ve kışkırtıcı görünen Nesimi, hayatının büyük bir bölümünü iltica arayışı ve birçok ülkede reddedilmekle sürgün altında geçirdi. Bütün olayların en trajik olanı, kaderin götürdüğü Halep`te meydana geldi; burada Nesimi canlı bir şekilde derisi yüzülerek ölüme mahkum edildi. Halk tarafından sevilen şairin ölümüyle ilgili farklı menkıbeler var. Bunlardan biri şairin infaz edilmesini anlatıyor. O, korkunç bir şekilde öldürülmesini etkileyici bir haysiyetle karşılıyor.

“İşkence sırasında din adamlarından birisi Nesimi`ye soruyor:

- Sen Allah olduğunu söylüyorsun. Öyleyse neden kanın akarken yüzün sararıyor?

Nesimi cevap veriyor: 

- Ben ebediyet ufkunda sevgi güneşiyim. Güneş her zaman batarken sararıyor.  

Aynı zamanda bu menkıbeye göre din adamlarından birisi diyor: 

-  Bu yaratığın kanı pistir, herhangi biri üzerine dökülürse, o uzuv derhal kesilmelidir.

Tam o sırada, aynı adamın parmağına bir damla kan sıçradı ve insanlar dedi: 

- Efendim, parmağınızda bir damla kan var. Parmağınız kesilmelidir. 

Donuk kalmış din adamı diyor: 

-Ben kelimenin tam anlamıyla demek istemedim.

Bunu duyunca, Nesimi kan akarken aşağıdaki kupleyi söylüyor:

“Zahidin bir parmağın kessen dönüp Hak`dan kaçar,

 Gör bu miskin aşıkı ser-pa soyarlar ağrımaz.!” 

Azerbaycan’da, Türk Dünyası`nda ve diğer birçok ülkede zamanında itham edilen Nesimi, bugün en büyük onur derecesine yüceltilmiştir. Azerbaycan`ın Milli Lideri Haydar Aliyev`in inisiyatifi ve desteğiyle Bakü`nün merkezinde Nesimi`nin heykeli dikilmiştir.

Şairin önceki doğum yıldönümleri UNESCO`da ve dünyanın farklı ülkelerinde görkemli bir şekilde kutlandı. Ayrıca, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı sayın İlham Aliyev`in imzaladığı kararname ile 2019 senesi Nesimi Yılı ilan edildi. 

Uluslararası Türk Kültür ve Miras Vakfı, kültürel işbirliğini kuvvetle desteklemektedir. Vakfın amaçları, Türk Dünyası`nın kültürünü ve mirasını korumak, araştırmak ve tanıtımını sağlamakla birlikte, proje ve faaliyetlerin desteklenmesiyle farklı uygarlıklar arasında köprü oluşturmaktır.

Türk kültürü dünyaya büyük katkı sağlamıştır; Türk dili konuşan halkların büyük şahsiyetleri - düşünürleri, yazarları ve şairleri, evrensel düzeyde farklı başarılar elde etmişler. Onlardan birisi Nesimi`dir, böylece bizler Nesimi`nin uzun bir geçmişten bize ulaşan mükemmel eserlerinden, dünyanın onu tekrar keşfetmesinden ve sonsuza dek insanlığın zihninde yaşayacak ve okurların gönlüne feyiz getirecek sanatı ortaya çıkarmaktan dolayı şanslıyız.     

Uluslararası Türk Kültür ve Miras Vakfı

İtalya`da Nesimi Günleri gerçekleştirdi

Dahi düşünür ve şair İmadeddin Nesimi`nin doğumunun 650. yıldönümü dolayısıyla 2019 senesinin Nesimi Yılı ilan edilmesi ile ilgili Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı İlham Aliyev`in imzaladığı kararname doğrultusunda Uluslararası Türk Kültür ve Miras Vakfı ve Azerbaycan Cumhuriyeti`nin İtalya Cumhuriyeti`ndeki Büyükelçiliği tarafından İtalya`nın çeşitli kentlerinde Nesimi Günleri isimli etkinlikler serisi düzenlenmiştir. 

 Bu kapsamda ilk organizasyon, Uluslararası Türk Kültür ve Miras Vakfı tarafından İtalyancaya çevrilerek yayınlanmış Nesimi Şiirleri kitabının Napoli Oryantal Araştırmalar Üniversitesi`nde 9 Aralık tarihinde düzenlenmiş tanıtım konferansı olmuştur.  

Kitabın tanıtım etkinliği, Uluslararası Türk Kültür ve Miras Vakfı, Azerbaycan Cumhuriyeti`nin İtalya Cumhuriyeti`ndeki Büyükelçiliği, Napoli Oryantal Araştırmalar Üniversitesi ve Sandro Teti yayınevinin birlikte organizasyonu ile gerçekleştirilmiştir. Organizasyona, Napoli Oryantal Araştırmalar Üniversitesi öğretim üyeleri ve öğrencileri, kentin bilim ve kültür çevrelerinden olan kişiler katılmıştır. 

Törenin açılış konuşmasını gerçekleştiren Napoli Oryantal Araştırmalar Üniversitesi Rektör Yardımcısı Profesör Rita Librandi, dahi Nesimi`nin yaratıcılığı hakkında bilgi vererek, onun Azerbaycan hudutlarından uzaklarda, bütün Doğu halklarının toplumsal ve sanatsal düşüncesinin gelişiminde misilsiz hizmetleri olduğunu belirtmiştir.

Uluslararası Türk Kültür ve Miras Vakfı Başkanı, Büyükelçi Günay Efendiyeva konuşmasında, Türk Dünyası`nın dünya kültür ve sanatına bahşettiği dahi şahsiyetler arasında özel bir yeri olan Nesimi`nin yaratıcılığının emsalsiz rolünden bahsetmiştir. Yönetiminde bulunduğu Vakfın misyonunun Türk kültür mirasının korunması, öğrenilmesi ve uluslararası düzeyde tanıtılması olduğunu belirten Günay Efendiyeva, Nesimi Yılı kapsamında Vakfın gerçekleştirdiği faaliyetlerden ve gelecek projelerden bahsetmiştir. Konuşmasında Nesimi Şiirleri kitabının öneminden bahseden Günay Efendiyeva, söz konusu şiirler toplusu kitabın Türk Dünyası`nın zengin kültür mirasının tanıtımı ile birlikte İtalyan okuyucuların dahi şairin yaratıcılığını daha da yakından öğrenmelerine olanak sağladığını bildirmiştir.  

Azerbaycan`ın İtalya Büyükelçisi Memmed Ahmedzade, dünya edebiyatının en öncü şahsiyetlerinden biri olan dahi düşünür Nesimi`nin yaratıcılığı ile ilgili bu etkinliğin düzenlenmesinden dolayı üniversite yönetimine teşekkürlerini bildirerek, böyle organizasyonların akademik alanda ilişkilerin genişlendirilmesine katkı sağladığını vurgulamıştır. O, kitabın yayınlanmasında önemli payı olan Uluslararası Türk Kültür ve Miras Vakfı`nın desteği ve Sandro Teti yayınevinin katkıları ile son yıllarda İtalya`da gerçekleştirilen projelerden bahsederek, onların Azerbaycan`ın kültür mirasının öğrenilmesi ve uluslararası düzeyde tanıtılması açısından büyük önem arzettiğini belirtmiştir. Büyükelçi, Nesimi`nin Azerbaycan`ın edebi dilinin gelişimi ve edebiyatındaki önemli rolü hakkında konuşmuştur.

Napoli Oryantal Araştırmalar Üniversitesi Asya, Afrika ve Akdeniz Bölümü Başkanı Profesör Mikele Bernardini konu, fikir dolgunluğu, sanatsal mükemmelliği ile seçilen şairin zengin edebi mirası hakkında katılımcılara kapsamlı bilgi vermiştir. 

Sandro Teti yayınevinin müdürü Sandro Teti, Uluslararası Türk Kültür ve Miras Vakfı`nın desteği ile yönetiminde bulunduğu yayınevi tarafından basılmış şairin 100`den fazla gazel ve rubailerden oluşan eserler toplusunun, Nesimi yaratıcılığının İtalya`da tanıtılmasında önemli rolü olacağını ifade etmiştir. O, değerli ve verimli işbirliğinden dolayı Vakfa teşekkürlerini belirtmiştir.  

NESİMİ, ROMA SAPIENZA ÜNİVERSİTESİ’NDE

Nesimi Günleri kapsamında ikinci etkinlik, 10 Aralık tarihinde Roma`nın en büyük üniversitesi olan Roma Sapienza Üniversitesi`nde büyük şairin anım konferansı ve Nesimi Şiirleri kitabının tanıtımı ile gerçekleştirilmiştir.  

Uluslararası Türk Kültür ve Miras Vakfı, Azerbaycan Cumhuriyeti`nin İtalya Cumhuriyeti`ndeki Büyükelçiliği, Uluslararası Roma Sapienza Üniversitesi ve İtalya`nın Sandro Teti yayınevinin birlikte organizasyonu ile gerçekleştirilen etkinliğe üniversitenin öğretim üyeleri, bilim adamları, öğrenciler ve  diaspora temsilcileri katılmıştır.          

Tanıtım toplantısından önce Uluslararası Türk Kültür ve Miras Vakfı Başkanı Günay Efendiyeva, Roma Unitelma Sapienza Üniversitesi Rektörü, Sapienza Vakfı Başkanı Antonello Biacini ile yaptığı görüşmede yönetiminde bulunduğu Vakıf ile İtalya`nın yükseköğretim kurumları arasında işbirliği imkanlarını müzakere etmiştir. Günay Efendiyeva yönettiği kurum hakkında kapsamlı bilgi vererek, gelecekte üniversitede Türk Dünyası Merkezi`nin kurulması önerisinde bulunmuştur. Ardından taraflar arasında ortak işbirliğine dair fikir alışverişi yapılmıştır.

Tanıtım toplantısının açılış konuşmasını yapan Profesör  Daniel Pommier Vincelli, Azerbaycan ve Türk Dünyası`nın kültürünün İtalya`da tanıtımı doğrultusunda Roma Sapienza Üniversitesi`nin faaliyeti ve bu hususta gerçekleştirilmekte olan bu etkinliğin öneminden bahsetmiştir. Prof. Vincelli, tanıtım toplantısını düzenleyenlere teşekkür ederek, bunun gibi organizasyonların ülkeler arasındaki ilişkilerin geliştirilmesine katkı sağladığını ifade etmiştir.   

Üniversitenin profesörleri Fabio L. Grassi ve Carlo G. Cereti Nesimi`nin hayat ve yaratıcılığından bahsederek, onun edebi mirasının dünya düzeyinde araştırılmasının önemini vurguladılar.  

G. Efendiyeva Nesimi Yılı dolayısıyla Azerbaycan ve dünyada gerçekleştirilen faaliyetler hakkında bilgi vererek, yakın tarihte Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve Cumhurbaşkanı Birinci Yardımcısı Mihriban Aliyeva`nın da katılımı ile ülke genelinde büyük şairin anısına 650 bin adet fidan dikme kampanyası yapıldığını ifade etmiştir. Vakıf Başkanı, yönetiminde bulunduğu kurumun Türk Dünyası`nın kültür mirasının yaşatılması ve gelecek nesillere aktarılması ile birlikte dünyada tanıtımı doğrultusundaki misyon ve faaliyetleri hakkında bilgi vermiştir.    

Azerbaycan`ın İtalya Büyükelçisi Memmed Ahmedzade, dünyaca ünlü büyük şair ve düşünür Nesimi`nin yaratıcılığı ile ilgili bu organizasyonun düzenlenmesinden dolayı Roma Sapienza Üniversitesi yönetimine teşekkürlerini bildirerek, böyle konferansların Azerbaycan ve İtalya arasında insani, akademik ve eğitim alanlarında ilişkilerin genişlendirilmesine önemli katkılar sağladığını belirtmiştir.    

Sandro Teti yayınevinin müdürü Sandro Teti konuşmasında Türk Dünyası kültürü ve edebi mirasının tanıtımı ile ilgili yayınlardan bahsetmiş ve Uluslararası Türk Kültür ve Miras Vakfı ile işbirliğinin önemine değinmiştir. 

İmadeddin Nesimi`nin eserlerini İtalyancaya tercüme eden Türkolog uzman Marilena Rea, kitap üzerinde çalıştığı zaman yaşadığı derin hisleri paylaşmıştır. 

İtalya`da düzenlenmiş Nesimi Günleri`nin son durağı Venedik kenti olmuştur. Şöyle ki, 11 Aralık tarihinde İtalya`nın Venedik kentinde bulunan Ca’ Foscari Üniversitesi`nde Uluslararası Türk Kültür ve Miras Vakfı, Azerbaycan Cumhuriyeti`nin İtalya Cumhuriyeti`ndeki Büyükelçiliği ve söz konusu üniversitenin birlikte organizasyonu ile son konferans gerçekleştirilmiştir.

Etkinlik başlamadan önce Uluslararası Türk Kültür ve Miras Vakfı Başkanı Günay Efendiyeva, Ca’ Foscari Üniversitesi Rektörü Michele Bugliesi ile görüşme gerçekleştirmiştir. Görüşmede Vakıf ile üniversite arasında işbirliği imkanları müzakere edilmiştir. Yönetiminde bulunduğu kurumun faaliyet alanları hakkında bilgi veren G. Efendiyeva, Vakfın dünyanın çeşitli üniversitelerinde ‘Türk Dünyası Merkezleri`nin kurulması projesinden bahsetmiş, bu hususta Ca’ Foscari Üniversitesi ile işbirliğinin mümkün olabileceğini ifade etmiştir. Görüşmede taraflar arasında gelecek işbirliği üzerinde mutabakata varılmıştır.       

Organizasyonda, Uluslararası Türk Kültür ve Miras Vakfı Başkanı Günay Efendiyeva, Azerbaycan`ın İtalya Büyükelçisi Memmed Ahmedzade, Ca’ Foscari Üniversitesi`nde Azerbaycan Araştırmaları`na dair faaliyetlerin yöneticisi profesör Carlo Frappi, İtalya`nın ünlü Türkolog bilim adamı Can Piero Bellinceri, Azerbaycan Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı`nın Uluslararası Kalkınmaya Yardım Ajansı Genel Müdür yardımcısı Aliye Ağazade konuşma yaparak dahi Azerbaycan şairi İmadeddin Nesimi`nin zengin edebi mirası, onun Azerbaycan edebiyatındaki önemli yeri, şairin anısının ebedileştirilmesi amacıyla gerçekleştirilmiş organizasyonlardan bahsetmişler.

Konferansa üniversitenin öğretim üyeleri, öğrencileri, kentin bilim, akademi ve kültür çevrelerinden olan insanlar katılmıştır.

İtalya`nın her üç kentinde düzenlenmiş etkinliklerin sanatsal bölümünde, Uluslararası Türk Kültür ve Miras Vakfı tarafından hazırlanmış, Nesimi`nin hayat ve yaratıcılığını konu alan Ebedi Aşk Güneşi isimli belgesel katılımcıların izlenimine sunulmuştur. 

İtalya`nın Roma, Napoli ve Venedik kentlerinde düzenlenmiş etkinliklerde Nesimi`nin şiirleri Azerbaycan`ın Halk Sanatçısı Mehriban Zeki`nin ifası ile sanatsal müzikal format eşliğinde seslendirilmiş ve katılımcıların büyük beğenisini kazanmıştır.   

Etkinlik, Nesimi`nin bazı şiirlerinin Azerbaycan`ın Halk Sanatçısı Mehriban Zeki`nin ifası ile sanatsal müzikal format eşliğinde seslendirilmesi ve profesör Can Piero Bellinceri`nin yorumlamasıyla son bulmuştur. 

Tanıtım toplantısında, Uluslararası Türk Kültür ve Miras Vakfı tarafından hazırlanmış, Nesimi`nin hayat ve yaratıcılığını konu alan Ebedi Aşk Güneşi isimli belgesel katılımcıların izlenimine sunulmuştur. Tanıtım etkinliğinin sanatsal bölümünde Azerbaycan`ın Halk Sanatçısı Mehriban Zeki ve İtalyan öğrencilerin ifası ile Nesimi`nin gazel ve rubaileri seslendirilmiştir.