Son 15-20 yıla kadar kadınların hiçbir mecrasında yer alamadığı bisiklet sporunda, bir Türk kadını ülkemizi gururlandırıyor.
Bunu hayatımda katıldığım en önemli spor organizasyonlarından bir tanesi olan 59. Cumhurbaşkanlığı Türkiye Bisiklet Turu’nda bizzat deneyimledim.
Bu röportajımızda bahsettiğim gururumuz, Türk bisiklet sporunun prensesini tanıyacaksınız…
59. Cumhurbaşkanlığı Türkiye Bisiklet Turu’nun bugün 7. Etabı olan Çeşme- İzmir etabındayız. TUR 2024, yarın 8. etabında İstanbul ayağıyla son buluyor. Ödüller sahiplerini bulacak. 8 etap boyunca muhteşem parkurlardan geçerek, doğanın güzelliği eşliğinde finişe doğru yol alıyoruz. Bu zorlu parkurlarda, bisiklet sporcuları nefes kesmeye devam ederken, bisiklet yol yarışlarında sporcular kadar önemli, bu yarış hikayesinin, bir de kadın kahramanı var.
İşte o kahraman; Türkiye’nin ve Dünyanın ilk kadın PCP Car Pilotu ve başhakem Emine Koçak.
Hoş geldiniz Emine hanım, sayfamızı renklendirdiniz. Bisiklet turu, şu an içinde bulunduğumuz yol ve rotamız itibarıyla mükemmel bir fonda ilerliyor. Öncelikle sizi tanımak ve 59. Cumhurbaşkanlığı Türkiye Bisiklet Turu’nu ve rotasını nasıl bulduğunuzu sormak istiyorum.
Karaman’ın küçük bir köyünde dünyaya geldim, starta oradan başladık. Küçük yaştan itibaren aktif bir çocuktum. Jimnastik ve diğer branşlarla başlayıp daha sonra futbol ve bisikletle devam ettirdim. Bisiklete, her çocuğun olduğu gibi küçük yaşta büyük ilgim vardı. Ben de bu düşünceyle başladım. 2003 yılında bisiklet hakemliğine başladım. Önce, 22 yıl profesyonel futbol hakemliği yaptım. Ulusal ve uluslararası alanda yurt içi ve yurt dışı olmak üzere birçok müsabaka yönettim. Futbol hakemliğinde de ilklerdenim. Aynı zamanda dünyada PCP Car kullanan ilk kadınım. Aynı zamanda Konya’da Gençlik ve Spor İl Müdürlüğü’nde idareciyim.
PCP Car demişken hemen sormak istiyorum. Çünkü çok merak ediyorum bir bisiklet hakemi tam olarak ne yapar? Yarışlara nasıl hazırlanıyorsunuz, yarışlarda neler oluyor?
Bu tur özel bir tur, Cumhurbaşkanlığı Bisiklet Turu, çok üst düzey bir tur. Normal zamanlarda diğer turlarda görev yapıyoruz. Ulusal ve uluslararası kategorize turlar ve illerde il müsabakaları var. Bu tura hazırlanırken bir yıl önceden hakem ekibi olarak bu yılın planını yapmaya başlıyoruz. Hakem ekibi dışında yol ve diğer ekiplerle, hangi kategoride nasıl yapabiliriz? Nereye tırmanış, nereye sprint koyabiliriz bunlara karar veriyoruz. Çünkü Cumhurbaşkanlığı Türkiye Bisiklet Turu, önemli ve dünyada çok takip edilen bir tur. Hakem ekibi olarak, hakem seçimlerine de dikkat ediyoruz. Türkiye’nin her alanda olduğu gibi bisiklet sporunda da başarısını üst düzeye çıkarması için, gelecek olan hakem arkadaşların yabancı dil bilmesi gerekiyor.
Hakemler; oturmasını kalkmasını bilen, girişken, hareketli, pozisyon kaçırmayacak seviyede olmalı. Bu seçimleri yaptıktan sonra müsabakalardan 2-3 gün öncesinde toplanıyoruz ve hakem arkadaşları önceden hazırlamaya başlıyoruz. Müsabakaların olacağı yerde bir araya geliyoruz. Yarış sırasında başımıza neler gelebilir, bunları konuşuyoruz. Çünkü müsabaka sırasında hiç aklımıza gelmeyecek olaylar yaşanabiliyor. Böyle durumlarda nasıl karar vermemiz gerekir, hepsini yabancı olan komiserlerimiz de oluyor, onlarla istişare ediyoruz. Müsabakalarda düdük çalındıktan sonra ilk gün, her hakemin kendi görevi var. C1, C2, C3, C4 hakemi gibi. Bu C’ler komiser olarak adlandırılıyor. Müsabaka sırasında takım araçlarının ve hakem araçlarının pozisyonları var. Örneğin, ambulans nerede duracak, komiser araçları hangi pozisyonlarda, hangi araçların arasında duracak, hangi görevleri yapacak? Mesela ben PCP aracını kullanıyorum.
Peki nedir bu PCP Car aracı?
Hemen söyleyeyim, PCP aracı yarışın yönetildiği araçtır. Yarış baş komiserinin ve radyo turun içerisinde olduğu araçtır. Radyo tur, tüm takımdan tutun, ambulansından, motorizesinden, güvenliğinden, dışarıda basın aracının da olduğu bütün müsabakanın yönetildiği araç. O araç dışında hiçbir araç bu konuda karar veremiyor. Son karar merkezi yani. Müsabaka sırasında toplantının bile yapıldığı araç.
4. etapta bir yarışçı diskalifiye edildi ve Giovanni Lonardi 1. oldu. Onu siz nasıl izlediniz ve karar verdiniz?
Biliyorsunuz orada bir sporcu önünü kapattığı için bazen yandan ve aşağıdan göremiyorsunuz üst kameralardan görüyorsunuz. Hemen izledik ve kararı verildi. Hiç öyle basına yansıdı diye düşünmedik. Tekrar izledik ve karar verdik. Burada sporcunun hakkı çok önemli çünkü.
Start ve finiş arasında ilerlerken yaşadıklarınızı da merak ediyorum?
Çok şey yaşıyoruz aslında. Bir kere ülkemizin güzellikleri açısından dört mevsimi yaşıyoruz. Müsabaka sırasında yağmur da yağıyor, kar yağdığı da oluyor. Bazen çok ani karar vermemiz gereken zamanlar oluyor. Çok güzel anılarımız da oluyor. Her seferinde kendimizi yeniliyoruz ve yeni kurallar öğreniyoruz. Ben en iyi yerdeyim, her şeyi biliyorum diye bir şey yok. Sürekli bizler de öğrenmeye devam ediyoruz. Her coğrafya, her yarış bize yeni bir şeyler öğretiyor. Orada olmayacak bir şey oluyor. Mesela, sporcunun kaybolduğu oluyor. Kazalar da olabiliyor. İyi bağlantı kurabilmek önemli diğer arkadaşlarla. Tırmanışı vs. var her şey var yani.
Cumhurbaşkanlığı Bisiklet Turu’na gelen sporcular, dünyanın en iyi sporcuları Mark Cavendish dünyanın en iyi sprinteri ve bu yıl, son yılı. Jakobsen, yine dünyanın en iyi sporcularından ve burada. Türkiye’yi çok seviyorlar. Her seferinde gelmek istiyorlar. Onlarla müsabaka sırasında sohbet bile ediyoruz. Yaklaşıyorlar, sorular soruyorlar nasıl geçtiğiyle alakalı.
Onlar buraya geliyor, siz yurt dışına gidiyorsunuz. Peki siz kaç ülke, kaç şehir gezdiniz?
Avrupa’da çok gittiğim yer var. İngiltere, Almanya, Belçika… Bu işin Hollanda ve Belçika kaynağı, İtalya keza öyle her hafta yarış olur Belçika ve İtalya’da. Slovenya’da hem track yarışı olur hem yol yarışı olur. Bisikletin bizim ülkemizde yapılmayan branşları da oralarda yapılır. Bizler de tecrübe ediniyoruz. Hakemlerin ve antrenörlerin gelişimi için federasyonumuz da bu konuda bizi destekliyor. Ne gerekiyorsa yapıyor başkanımız sağ olsun. Başkanımız Türk kadınının her yerde olduğu gibi bu alanda da aktif olmasını istiyor. Bizler de tüm organizasyonlara katılmaya çalışıyoruz, imkanlar dahilinde.
Erkek meslektaşlarınıza göre kadın olarak bu branşta yaşadığınız zorluklar oluyor mu?
Çok zorluk olduğunu söyleyemem, tam aksine erkeklere katkımız olduğunu düşünüyorum. Biz olduğumuz için daha dikkatliler ve kendilerine çeki düzen veriyorlar. Karar merciinde güveniyorlar. Çünkü kadınlar daha titiz ve dikkatli oluyor. Sadece işimize odaklanıyoruz. Kadınlar, her yerde olduğu gibi en iyisini yapmaya çalışıyor, o nedenle avantaj oluyor. Mesela bundan önceki müsabakada yarış komiseriydim ben Mersin turunda. Yarış sırasında 4 etaplı bir yarıştı, birçok olaylar oldu kadın olmanın bu avantajlarını kullanarak o yarışlarda da güzel sonuçlar elde ettik.
Yabancı sporcuların ülkemize bakışı nasıl?
Önceden çok fazla Türkiye’yi bilmiyorlardı. Cumhurbaşkanlığı Türkiye Bisiklet Turu üst kategorilere tırmandıkça, gelip gördükçe hayran kalıyorlar ya da gelmese bile gelecek olan sporculara öneriyorlar. Bakış açıları çok güzel. Ben ilk 2008 de uluslararası müsabakalarda görev almaya başladım. Belçika’dan Quick-Step takımı gelmişti, dünyanın en iyi bisiklet takımlarındandır. Burada da Alpecin takımı olarak geçiyor. Şok oluyorlardı! Kadın hakem, Türkiye ve PCP aracı kullanıyor, diye inanamıyorlardı. Fotoğraf çektirenler, dönüp dönüp bakanlar oluyordu. Onlarla da güzel bir dostluğumuz oldu. Türkiye’ye bir yıl geldilerse öbür yıl eşlerini de getirdiler veya tatile geldiler. Arayıp soruyorlardı bana nasıl bir güzergah çizelim diye. Ülkemizin her tarafını görmelerini istediğim için birçok yer öneriyordum onlara. Dünyanın cennetinde yaşıyoruz, ülke olarak.
Bu sene de TUR 2024 rotası itibarıyla tam bir cennet görünümünde…
Çok güzel harika bir rota. Dün, bugün, başladığı günden beri, özellikle biliyorsunuz son gün İstanbul, o bambaşka.
Emine hanım, sizin gibi hakemliğe heves eden genç arkadaşlarımıza söylemek istediğiniz böyle altı çizilmesi gereken mesajlarınız var mı?
Cesur olsunlar ve ben yapamam ağır iş demesinler. İlk başlarda aaa kadın diye tepkiler olabilir. Ama şimdi herkes hayranlıkla bakıyor. Gençlere tavsiyem; yapacakları işlere inansınlar. Kötü alışkanlardan uzak dursunlar, spora yönelsinler. Canla başla çalışsınlar ve bu işi yapsınlar. Özellikle kadınlara sesleniyorum. Ben de burada Türk kadınını temsil ettiğim için onur duyuyorum.
Biz de sizinle gurur duyuyoruz…
Çok teşekkür ediyorum. İçi kıpır kıpır olan, bu işe gönül vermek isteyen herkesi bisiklete bekliyoruz.
Uzun süre futbol hakemliği yaptıktan sonra bisiklete geçişiniz nasıl oldu? Birisi mi önerdi siz mi arzuladınız o süreç nasıl gelişti?
Bisiklet bir tutku. Futbolda da güzel maçlara gittim. Birçok ülkede müsabaka yönettim. Belli bir yaştan sonra o doyuma ulaşıyorsunuz futbolda. Çünkü ağır testleri ve koşuları var. O yüzden yoğunluktan kurtulmak istiyorsun, sakinlik istiyorsun. Bisiklet insanı çok dinlendiren bir branş. Hakemlik olarak da sürücü olarak da. Boş zamanlarımızda biz de bisiklete biniyoruz, spor yapıyoruz. Biraz sakinlik istedim açıkçası.
Birde bu işte kadın önemli. PCP aracında erkeğe bile güvenemezken, kadına güvenen bir federasyon başkanım var. O yüzden o kadar gururluyum ki, sonuna kadar gözü kapalı güvenirler ve bu nedenle burada olmaktan çok mutluyum.
Aynı zamanda Türkiye Bisiklet Federasyonu Başkanlığı Merkez Hakem Kurulu Üyesisiniz peki gelecek için kariyer hedefiniz nedir?
Çok güzel müsabakalar yönettim bisiklette, dünyanın en iyi sporcularıyla çalıştım. Aslında, şu an istediğim yerdeyim. Ama bu her şeyi biliyorum gibi değil. Çünkü, her yeni yarış, insana yeni kurallar, yeni şeyler öğretiyor. Sağlığım el verdiği sürece, uzun yıllar mesleğimi yapmak istiyorum. Seviyorum mesleğimi, aşkla yapıyorum.
Son olarak özel hayatınıza vakit ayırabiliyor musunuz?
Ayırıyorum, sürekli gitsem bile mutlaka aileme zaman ayırıyorum. Bunu programlıyorum. Bu mesleğe başlarken, zaten bazı şeyleri kabul ederek giriyorsunuz.
Bu keyifli röportaj için çok teşekkür ediyorum.
Ne demek, çok keyif aldım ben de.
Kıymetli hakemimiz Emine hanım, Türkiye Bisiklet Federasyonu MHK Başkanı’nı anlatınca merak edip birkaç soru da kendisine yöneltmek için Sayın Şükrü Aydın’ın yanına gittim.
Şükrü bey merhaba 59. Cumhurbaşkanlığı Türkiye Bisiklet Turu’nu rotası ve yarışçılar itibarıyla nasıl değerlendiriyorsunuz?
Bu seneki rotamız biraz farklı, ama gayet keyif verici bir rota. Toplumu rahatsız etmeden, ara yollardan ana yollara çıkıyoruz. Böylece tepki görmemiş oluyoruz. Benim 50. senem bisiklet camiasında, gayet güzel. Hele bugün teknik bir parkurumuz var. Rüzgara dayanıklı olan sporcu, etabı alacak ve Spil Dağı’nda yarışı sonlandıracağız, büyük ihtimalle.
Başkanım Emine hanım bu branşta ilklerden kadın pilot ve hakem olarak bu durum hakkında ne söylersiniz?
Benim yıllardan beri kadınları bu camiaya sokmak için, uğraşım vardı. Emine hanım da biçilmiş kaftandı. Bulduk, çıkardık, kendisini kazandık ve ileriki zamanda da kendisini iyi yerlerde göreceksiniz.
Başkanım teşekkür ediyorum.
Ben teşekkür ederim.
TUR 2024, ilk kez deneyimlediğim çok öğretici, muhteşem bir tur olarak her zaman hatıralarımda yerini alacak.
Bu keyifli ve bir o kadar da çok şey öğrendiğim röportajımı; Dünya Bisiklet Birliği’nin TUR 2024’e gönderdiği yabancı hakem heyetinin, Emine Koçak hakkındaki görüşleriyle noktalamak istiyorum.
Yabancı hakem heyeti olarak, “2011’den beri buraya geliyoruz. Bu yarış, o günden bugüne kadar birçok gelişme kaydetti. Takımlarla da görüşüyorum, yol olarak ve diğer organizasyon faaliyetleri olarak hepsinde yarış, çok çok ilerleme kaydetti.
Bundan 15-20 yıl öncesine kadar hiçbir yerde kadınların konvoyda olmasına bile müsaade edilmiyordu. Daha çok, maço bir spordu. Aslında çok geleneksel bir spor bisiklet ama ona izin verilmiyordu. Şimdi artık birçok kadın sporcu da var, takım menajeri de var. Özellikle, Emoş’un (Emine hanım) biz ona öyle diyoruz, özelinde söylüyorum kendisi çok tecrübeli ve uzun zamandır bu tura katılıyor ve biz ondan çok memnunuz.”
