Haber: Damla Oya Erman
Yaklaşık 4.500 ışık yılı uzaklıkta bulunan bu garip davranan yıldız, hızla dönen nötron yıldızı olarak adlandırılıyor ve PSR J1023+0038 ya da kısaca J1023 olarak biliniyor. Bu yıldız, periyodik olarak süpürdüğü radyasyon ışınları ile ışık saçarken, sürekli olarak parlaklık seviyeleri arasında geçiş yapma eğiliminde.
Astronomlar başlangıçta böyle bir davranışı açıklamakta zorlandılar, ancak şimdi araştırmacılar, bu bulmacayı çözmüş gibi görünüyor. Yapılan araştırmada, pulsarın parlaklık değişimlerinin nesnenin çok kısa süreler içinde madde püskürtmesinin sonucu olduğu ortaya çıktı.
New York Üniversitesi Abu Dabi'de bilim insanı olan ve araştırma ekibinin lideri Maria Cristina Baglio, "Kozmik top" benzeri büyük miktarlarda maddenin kısa süreler içinde uzaya fırlatıldığı olağanüstü kozmik olaylara tanıklık ettiklerini söyledi. Bu olaylar, son derece yüksek hızlarda dönen yoğun bir gök cisminde meydana geliyor.
Pulsarlar gibi, bu tür ölü yıldızlar da aşırı dönme hızına sahip. Bir buz patenci dönerken kollarını içeri çekerse hızlanırken, yıldızın çekirdeği de hızla çökerse, dönme hızı artar. Bu nedenle, bazı genç nötron yıldızları saniyede 700 kez dönebilir.
Son 10 yılda astronomlar, J1023 adlı nötron yıldızının eşinden madde çektiğini gözlemledi. Bu çalınan madde, nötron yıldızının etrafında bir akreksiyon diski oluştururken, bu kümeler yavaşça yüzeye çekiliyor.
Beslenme davranışının başlamasından bu yana, J1023, kutuplarından yayılan radyasyon ışınlarını neredeyse tamamen kaybetti ve "yüksek güç" modundan "düşük güç" moduna geçti. İlk modda, nötron yıldızı X ışınları, ultraviyole ve görünür ışıkta parlak bir şekilde parlıyor, ikinci modda daha mat görünüyor ve düşük enerjili radyo dalgaları yayıyor.
Bilim insanları, J1023'ü VLT ve ALMA gibi teleskoplarla gözlemleyerek bu bulmacayı çözdüler. Pulsarın farklı parlaklık modları arasındaki geçişin, pulsarın rüzgarından kaynaklanan yüksek enerjili parçacık akışının ve nötron yıldızına doğru akan maddenin etkileşimi sonucu ortaya çıktığını belirlediler.
Bu sonuçlar, J1023'ün gizemi çözülmüş olsa da, astronomların bu ölü yıldızı daha fazla gözlemlemeyi sürdüreceği düşünülüyor. Kuzey Şili'nin Atacama çölünde inşa edilen ELT teleskopu, J1023'ün geçiş mekanizmalarını daha önce görülmemiş ayrıntıyla incelemelerine yardımcı olabilir.
