GENEL BİLGİLER
Spor dünyasında her gün sporcular çeşitli risklerin altında aktivitelerine devam etmektedir. Bu risklerin bir bölümü sporcuların performansını olumsuz yönde etkilerken, bir bölümü de sportif yaralanmalara yol açmaktadır.
Ayrıca ülkemiz özelinde, sporda çok önemli olduğuna inandığımız, “sporda risk” konusunda birçok sporcunun, çalıştırıcının ve yöneticinin yeterli bilgisi bulunmadığı bilinmektedir. Bu nedenle sporcuların, öncelikle de çalıştırıcıların ilerideki bölümlerde sıralamaya çalışacağımız bu riskleri gerek antrenman, gerekse yarışmalarda göz önünde bulundurması gerektiğini düşünüyoruz.
Özellikle antrenman sırasında yaşanan veya yaşanması gündeme gelen ama bir performans düşüklüğüne ve yaralanmaya yol açtığında fark edilen riskler çok çeşitlidir. Bu ve buna benzer risklerin, risk olduğu fark edildiğinde iş işten geçmiş olmakta, sporcu ya performans düşüklüğü, ya da yaralanma ile karşılaşmaktadır.
Yapılan bilimsel çalışmalarda istatistikler toplam kazalardaki spor yaralanmalarının oranını değişik yüzdelerle vermektedir. Atik, Ayaş, Güzelişin bir çalışmasında bu oran yüzde 10-15 olarak belirlenirken, Rogmans 1982de bu oranın yüzde 21 olduğuna işaret etmektedir.
Aşağıda sporda risk faktörü oluşturan iç ve dış faktörleri değerlendireceğiz. Burada dış faktörler olarak adlandırabileceğimiz çevresel faktörlerin ve iç faktörler olarak adlandırabileceğimiz kişisel faktörlerin bizlerce yapılan bir sınıflandırmasını bulacaksınız. Ayrıca ilerideki bu sınıflandırmaya dâhil ettiğimiz başlıklar altındaki konuları bilgimiz çerçevesinde daha detaylı bir biçimde açmaya çalışacağız. Bu risk konularnıda yaralandığımız kaynakları, iç faktörlerin detaylı anlatıldığı ilerideki bölümün sonunda bulabilirsiniz.

DIŞ FAKTÖRLER ­
A.SAHA İLE İLGİLİ FAKTÖRLER
Saha ile ilgili faktörleri, sahanın fiziki koşulları, zeminin özellikleri ve aydınlatma durumu olmak üzere üç ana başlık altında incelemek mümkündür.
1.Sahanın fiziki koşullarının yarattığı riskler
Yarışma veya antrenmanın yapılacağı saha, zaman zaman fiziki koşullarından kaynaklanan risklere sahiptir. Bu riskler elimine edilebileceği oranda elimine edilmeli, elimine olanağı yok ise riskler göz önüne alınmalıdır. Sahanın fiziki koşulları şu riskleri beraberinde getirir.
a. Sahanın açık veya kapalı olması
Oyun alanının açık veya kapalı olmasının getireceği riskler vardır. Açık alanlarda yapılan sportif aktivitelerde sporcular öncelikle hava koşullarının yol açacağı olumsuzluklardan etkilenirler. Aşırı sıcak, aşırı soğuk, yağış gibi faktörler bunların bazılarıdır.
Kapalı alanlarda antrenman yapan veya yarışan sporcular için ilk nokta alanını yeterli derecede ısıtılması veya soğutulması konusudur. Salonun yetersiz ısınması beraberinde çeşitli sağlık sorunlarını getirebileceği gibi, yaralanma riski ve performans düşüklüğüne de yol açabilir.
Ayrıca sporcular antrenmanları sırasında artmış olan vücut sıcaklarını azaltmak için kapı önlerini tercih etmektedir. Bu kapı önleri gibi hava sirkülasyonunun olduğu yerler, terli sporcular için soğuk algınlığı ve çeşitli bölgelerinin tutulması gibi risklere yol açmaktadır. Çok basit görünen bu ve benzeri konuların antrenörün riskleri azaltmak için göz önüne alması gereken konular olduğunu düşünüyoruz.
b. Emniyet mesafesi olmaması:
Sporcular oyun sahasının içinde aldıkları hızı zaman zaman frenleyememekte ve sahanın dışına çıkmak zorunda kalmaktadır. İşte burada saha ve salonun fiziksel koşulları gündeme gelmektedir. Eğer yeterli bir frenleyebilme/yavaşlama alanı yok ise sporcu açık sahalarda tel örgülere, salonlarda duvarlara çarpmak zorunda kalmaktadır.
Bu tip olaylara gerek amatör yarışmalarda, gerek deplasmanlı lig düzeyindeki yarışmalarda, gerekse salon atletizm yarışmalarında sık sık rastlamaktayız. İşte bu noktada frenleyebilme/yavaşlama mesafesinin yokluğu hem performansı düşürücü, hem de yaralanmayı artırıcı bir risk faktörü yaratır.
Ayrıca burada yavaşlama/frenleyebilme için yeterli mesafenin temizliği ve düzgünlüğü de önemli bir konudur. Çünkü, genelde spor salonlarında sadece oyun alanının temizliği yapılmakta, diğer alanlar gözardı edilmektedir.
c. Sahadaki diğer güvenlik önlemlerinin alınmaması
Spor alanının bulunduğu yerde, oyun alanının dışında kalan ve sporcular için tehlike teşkil edecek yerler önceden belirlenmeli ve bu yerler tehlikeyi ortadan kaldıracak veya minimalize edecek şekilde örtülmelidir.
2. Zeminin yarattığı riskler
ABDde yapılan bir araştırmada bir profesyonel takımın yarışma sezonu boyunca oyuncularının maruz kaldığı 60 yaralanma olayındaki dört temel nedenden birinin zemin olduğu bulunmuştur. Bu nedenle zemin başlı başına bir risk faktörüdür. Zeminde karşılaştığımız sorunları şu şeklide sıralayabiliriz:
(Devam edecek)