Haber: Damla Oya Erman
NASA yetkilileri, SpaceX'in 2025 veya 2026'da Starship ile Artemis 3 mürettebatını Ay'ın yüzeyine getirme göreviyle görevlendirildiğini ve "soğuk motor" başlatmasını başarıyla Ağustos ayında tamamladığını bir blog gönderisinde yazdılar. Bu test, şirketin Raptor motorunun Dünya'yı terk ettikten sonra uzayda yeniden başlayabilme yeteneğini göstermeyi amaçlıyordu, böylece astronotları güvenli bir şekilde Ay'ın yüzeyine taşıyabilirdi.
SpaceX ayrıca, Alabama'daki NASA Marshall Uzay Uçuş Merkezi'nde yaklaşık üç saniye boyunca buhar çıkaran bir Raptor'un görüldüğü bir video da paylaştı.
Starship, SpaceX'in derin uzay görevleri için kullanmayı planladığı son nesil bir sistemdir. Ancak Starship henüz uzaya ulaşamadı. Nisan ayında SpaceX, tamamen yüklü bir Starship'i - şimdiye kadar inşa edilen en büyük ve güçlü roket - ilk kez fırlattı. Ancak sistem birkaç ciddi sorun yaşadı. Starship kontrolsüz bir şekilde döndü, uzaktan patlatıldı ve çevresindeki bölgeye enkaz yağdırdı.
ABD Federal Havacılık İdaresi (FAA), SpaceX tarafından yönetilen fırlatma kazasının bir soruşturmasını denetledi. 8 Eylül'de, ajans, Hawthorne, Kaliforniya merkezli şirketin alması gereken 63 düzeltici önlemi belirleyen bu soruşturmanın sonuçlarını açıkladı. İki gün sonra, SpaceX'in kurucusu ve CEO'su Elon Musk, 57 düzeltmenin yalnızca gelecekteki uçuşlar için gerekeceği bir sonraki fırlatma için gerekli olan tüm 57 düzeltmeyi tamamladığını söyledi.
Musk, Starship'in çok hızlı bir şekilde tekrar fırlatılabileceğini önerdi, ancak FAA'nın son yorumları, SpaceX'in Ekim ayında yeni bir Starship fırlatma izni alabileceğini gösteriyor. Bu arada, SpaceX ve FAA, Nisan ayındaki Starship fırlatmasının ardından açılan çevre grupları tarafından açılan bir dava davasını reddetmeye çalışıyorlar.
Raptor motoru testi hakkında, NASA yetkilileri başarısının ajansın Artemis 3 taahhütlerine ilerleme kaydettiği konusunda daha fazla güvence sağladığını söyledi. "Bu testler, astronotları Ay'ın yüzeyine taşımak için gerekli olan sistemlerin erken ve görev benzeri doğrulamasını sağlar," ajans yetkilileri blog gönderisinde yazdılar. "Bu testlerden sonra gelen veri incelemeleri, NASA'ya görev için Amerikan endüstrisinin hazır olduğuna dair sürekli artan bir güvence sağlar."
NASA, Starship'in motor testlerinin ilerlediği bir sırada, Ağustos ayında NASA İdari Müdür Yardımcısı Jim Free, Starship'in 2025 veya 2026'da yapılması planlanan Ay inişi için hazır olmasa bile Artemis 3'ü başlatmaya hazır olduğunu uyardı. (Bu, Free'nin Haziran ayında 2025 fırlatma tarihine ulaşmak konusundaki "endişesini" ifade ettiği yorumlarına katıldı.)
Florida'daki NASA Kennedy Uzay Merkezi'nde Space.com'un katıldığı 8 Ağustos basın toplantısında, Free ajansın Ay'daki inişi Artemis 3'ten çıkarabileceğini ve gerektiğinde mürettebatlı alternatif bir görev yapabileceğini önerdi. Bu senaryoda, Starship, 1972'deki Apollo 17'den bu yana ilk insanlı Ay inişi için bir sonraki görevde (örneğin Artemis 4) kullanılacaktı.
Ajans, astronotlarla birlikte iniş yetkisi vermeden önce Starship'in birden fazla başarılı fırlatmasını bekliyor, diğer kilometretaşları arasında Free'nin dediği gibi. (Gerçekten de NASA, Perşembe günüki blog gönderisinde Raptor motorlarının ikinci fırlatma denemesi sırasındaki performansını izleyeceğini yazdı.)
Artemis 3, NASA tarafından yürütülen Artemis programının üçüncü görevi olacak. NASA ve bir dizi uluslararası ortak, Artemis Accords altındaki görevler üzerinde birlikte çalışıyorlar. (Anlaşmalar, Ay keşfi için taahhütlerin yanı sıra NASA ile uzayda barışçıl keşif normlarını uygulama anlaşmasıdır. Tüm imzacılar doğrudan Artemis üzerinde çalışmayı taahhüt etmiş değil.)
SpaceX, NASA görevleri için insanları Ay'a taşıma görevi verilen tek şirket değil; Mayıs 2023'te Blue Origin liderliğindeki bir konsorsiyum, Artemis 4'ten sonra görevlere teklif verebilme yetkisi kazandı.
SpaceX başlangıçta 2021 Nisan'ında verilen bir İnsan İniş Sistemi (HLS) NASA ödülü altında Artemis 3 ve Artemis 4 için yetkilendirilen tek şirket olarak seçildi. Bu, üç teklif arasında kazanan olan ödüldü. Rakipler, ajansın yedek bir seçeneğe sahip olmasını bekliyorlardı (ki bu, yaygın ajans uygulaması olan yedek bir seçeneğe sahip olma pratiğidir) ve bu nedenle karar bir sürpriz olarak sunuldu.
Diğer iki koalisyon, Blue Origin ve Dynetics tarafından yönetilen, daha sonra hükümet sorumluluğu ofisi (GAO) tarafından reddedilen GAO'ya itirazlarda bulundu. Blue Origin ayrıca bir dava açtı. Hukuki konuların ortasında, SpaceX'in sözleşmesi birkaç ay boyunca ilerlemedi.
NASA sonunda SpaceX'in sözleşmesine devam etme izni aldı, ancak 2021 Eylül ayında Senato Bütçe Komitesi NASA'yı mürettebatlı Artemis inişi yapmak için ikinci bir şirketi seçmeye yönlendirdi. Bu, Blue Origin'in kazandığı yeni HLS teklif sürecini başlattı.
Senato yetkilileri ayrıca NASA'nın HLS programının yetersiz finanse edilmediğini belirtti, ki bu ajansın tek seçimini yapması gerektiğini iddia ettiği gerekçe olarak sunmuştu. NASA'nın o mali yılda 24,83 milyar dolarlık bütçesi, ajansın talep ettiği 24,8 milyar doların biraz üzerindeydi ve artışın çoğu HLS'ye gitti.
