İSTANBUL

FUNDA AKOSMAN ERMAN

Bir bakışıyla mr gibi sizi analiz eden çok değerli hocamız Prof. Dr. Özer Pala ülkemizin ve dünyanın savaş verdiği covid19 hastalığı hakkında ve bu hastalıkla birlikte D vitamininin sağlığınız ‘üzerine’ etkilerini değerli bilgilerini bizlerle paylaştı

Grip ve soğuk algınlığının etkilerinden olan koku-tat kayıpları COVİD-19 enfeksiyonunda da gözlemleniyor.

COVİD-19 hastalığının başlangıç dönemlerinde tanı koydurucu olabileceği ileri sürülen bu parametrelerin nedeni araştırılıyor.

Harvard üniversitesinde yapılan çalışmalarda burun kökündeki hücrelerde bulunan iki gendeki ekspresyon bozukluğunun sorumlu olabileceği bildirildi.

Bilindiği gibi ÇİNKO binden fazla gen ekspresyonu sağlayabilen bir mineraldir.

KOKU: burun kanalında lamina kribriformis, septumda bulunan nöroepitellerin reseptörleri aracılığıyla bulbus olfaktoriusa bağlanır, etkinlik sağlar.

Koku alma hücreleri çinko aracılığıyla 30 ile 60 günde bir yenilenir.

TAT: Tat tomurcuklarındaki hücreler aracılığıyla  sağlanır. Tat tomurcuklarında bulunan 3 tip hücreden hücre tipI’de sentezlenen ‘Glutatyon-S-transferaz’ enzimi bulbus olfaktoriusun epitel hücrelerini, peroksitlerin  toksik etkilerinden korurlar.

PAROTİS, submandibular guddeler, asinar sekretuar granüllerinde, ÇİNKO bağıntılı metalloenzim, karbonik anhidraz VI, tat tomurcuklarındaki kök hücrelerde bölünme,differansiasyon, proliferasyon sağlar, matürasyonu endükler, koku ve tat almada etkin rol oynar.

ÇİNKO eksikliğinde, tükrükte bulunan TIMPI (doku metalloproteinaz inhibitörü ve MMP3 (metalloproteinaz 3) eksikliğine bağlı olarak TUZ tadını alma hissi  azalır.

COVİT-19 salgını toplumda önemli bir STRES sorunu oluşturdu.

STRES: hipotalamustan salgılanan kortikotropin serbeşleştirici faktör (CRF), hipofiz ön lobundan az miktarda ACTH salgılatır- stresörler etkisiyle bu salınım 20 misli fazla artarak böbrek üstü korteksinden KORTİZOL salınımını fazlalaştırır. KORTİZOL  meallotionein 1 ve 2 (A ve B) ile çinko taşıyıcı protein ZnT1’i artırarak çinkonun  karaciğere depolanmasını sağlar. Kortizol idrarla atılımını da arttırarak serum çinkosunu belirgin azaltır.

Serumda çinko eksikliği, timüs guddesini atrofiye ederek bağışıklık sistemini de yetersizleştirir.

COVİD-19  seyrindeki IL 6 fırtınası ile ÇİNKO arasında negatif bir etkileşim bulunuyor.             

IL-6, gp130, Janus kinase aracılığıyla STAT-3 fosforilasyonu sağlıyarak Th17 sentezlenmesiyle otoimmün, enfeksiyöz, nörodejeneratif ,kanser gibi hastalıkların patogenezinde önemli rol oynar.

Çinko, STAT 3 fosforilasyonunu engelleyerek bu mekanizmaların gelişimini engellemeğe çalışır. Diğer bir deyimle IL6 artışı çinkonun azalmasına yol açar.

60 yaş ve üzeri bireylerde, yaşa bağlı olarak değişik faktörlerin etkisiyle vücut ÇİNKO değerleri oldukça düşüktür.

HİPERTANSİYON, KALP DAMAR HASTALIKLARI seyrinde kullanılan ACEI inhibitörleri ve/veya idrar söktürücüler (Tiazid,furozemid v.b) belirgin ÇİNKO kayıplarına yol açar. Özellikle ACEI inhibitörlerinin önemli yan etkileri arasında KOKU-TAT kayıpları yer alır.

ACEI kullanımı seyrinde gelişen demir eksikliğine bağlı anemi, DEMİR  tedavisine yanıt vermez. ÇİNKO alınmaya başladıktan sonra düzelir.

COVID-19 olgularında görülen semptomlar, Çinko eksikliğinin neden olduğu semptomlarla büyük benzerlik göstermektedir.

Koku ve tat kaybı ve diğer semptomlar COVID-19 enfeksiyonun farklı aşamalarında oluşan çinko eksiklikleriyle bağlantılı olabilir mi?

ÇİNKO –  D VİTAMİNİ

Çinko ve D vitamini tüm bağışıklık sistemleri için önemlidirler.

• ELEKTROMAGNETİK  ALANLAR ( yoğun bakımservisleri v.b)

• STRES

• UYKUSUZLUK (gece nöbetleri)

• FAZLA KİLOLU – ŞİŞMAN (obez) olmak

Çinko ve D vitaminlerini azaltarak proinflammatuar sitokinler aracılığıyla BAĞIŞIKLIK sistemlerini olumsuz etkilemekteler.

ÇİNKO ve D Vitamininin doğru şekilde alınmadığında organizmada yeterli artış sağlanamaz.

Th17 hücrelerinin artışı, otoimmün hastalıklar, ENFEKSİYONLAR, nörodejeneratif hastalıklar (MS, Alzheimer v.b) ve kanserlere zemin hazırlar.

IL 6, gp130, Janus kinaz yolağı aracılığıyla STAT-3’ü fosforile eder. 

Çinko fosforilasyonu durdurarak  Th17’nin oluşumunu engeller.

D vitamini ise Th17 den IL17A, IL22 A oluşmasını baskılar

Çinko ve D vitamini sinyal yolak aktivasyonlarını baskılayarak bir düzeyde de olsa yarar sağlamaktalar.

Çinko ve D vitamini  eksikliklerinde Hedghog sinyal yolağında ligand artışlarına  bağlı olarak  bir düzeyde intrauterin yaşamda fetuslarda malformasyonlar,bir iki yaşındaki çocuklarda retinoblastoma, glioma,glioblastoma , erişkinlerde  başta  bazal hücreli deri kanserleri  olmak birçok tümöre zemin oluşturur.