Haber: Mert Osman Erman
General Li, yaklaşık iki haftadır kamuoyunda görülmedi ve iddialara göre birkaç toplantıyı kaçırmış durumda.
ABD'nin Japonya'ya gönderdiği elçi Rahm Emanuel, Li'nin yokluğunu speküle ederek Çin hükümetindeki "işsizlik oranının" çok yüksek olduğunu tweetleyerek paylaştı.
Bay Li'nin yokluğu, son dönemde birçok üst düzey askeri yetkilinin görevden alınmasının ardından geliyor.
ABD ve Çin kaynaklarına dayanarak The Wall Street Journal, Bay Li'nin görevden alındığını bildirdi
Ayrıca, dışişleri bakanı Qin Gang'ın kamuoyundan kaybolmasından aylar sonra geldi. Bay Qin'in ani yokluğu ve Temmuz ayında yerine getirilmesi hala tam olarak açıklanmış değil.
General Li'nin durumu da, Çin hükümeti tarafından pek fazla açıklanmadı. Bu hafta başında sorulduğunda, bir Çin Dışişleri Bakanlığı sözcüsü iddiayı "haberdar olmadığını" söylemişti.
Gen Li'nin son kamu görünümü üç hafta önceydi - 29 Ağustos'ta - Pekin'de Afrika ülkeleri ile bir güvenlik forumunda. Savunma bakanlarının birkaç hafta boyunca kamudan uzak olmaları olağan bir durum değil.
Bir uydu ve roket fırlatma merkezinde kariyerine başlayan bir havacılık mühendisi olan Gen Li, askeri ve Çin politik elitlerinin sıralarında pürüzsüz bir yükseliş yaşadı.
Bay Qin gibi o da Çin Devlet Başkanı Şi Cinping'in favorilerinden biri olarak biliniyor. Ayrıca, Bay Qin'den sonra kaybolan ikinci kabine bakanı ve devlet konseyi üyesi.
Askeri yolsuzluk temizliği spekülasyonu, Ağustos ayının başlarında Çin'in kara tabanlı füzeleri kontrol eden Çin roket kuvvetlerinde iki generalin görevden alınmasıyla başladı. Ordu askeri mahkemesinin başkanı da atanmasından aylar sonra görevden alındı.
Geçen hafta ve Cuma günü attığı tweetlerde Bay Emanuel, Bay Qin ve diğer askeri yetkililerin kaybolmasına işaret ederken Gen Li'nin yokluğunu vurguladı
Ayrıca Gen Li'nin Vietnam'a bir geziye katılmayan ve yakın zamanda Singapur'un deniz kuvveti başkanı ile Pekin'de bir toplantıda bulunmayan bir "gözden düşürülmüş" olduğunu iddia ederek, Gen Li'nin ev hapsine alınmış olabileceğini öne sürdü.
Renkli tweetleriyle tanınan açık sözlü büyükelçi, bu yokluğu Agatha Christie'nin Gizemli Bir Şekilde Kaybolanlar ve Shakespeare'in Hamlet'inin bir benzeri olarak nitelendirdi. Bay Emanuel, Cuma günü "Danimarka Devleti'nde bir şeyler çürüyor" tweeti attı.
Vietnam yetkililerine dayanan bir Reuters raporuna göre Bay Li, geçen hafta Çinli generalin bir "sağlık durumu" olduğu söylendiği Vietnamlı savunma liderleriyle yapılan bir toplantıdan ani bir şekilde çekildi.
Singapur'un deniz kuvveti başkanı Sean Wat geçen hafta Çin'i ziyaret etti ve oradaki askeri yetkililerle görüştü. BBC, Singapur donanmasının Bay Emanuel'ın iddiasını doğrulayıp doğrulamadığını sordu.
Bay Qin'in yokluğu, üç ayı geçen bir süreye gelirken, aynı zamanda bir yolsuzluk temizliği ile bağlantılı olabileceği yaygın bir şekilde speküle edilmiştir. O zamandan beri görevden alındı.
Çinli yetkililerin, düzenli olarak sıkı tıbbi testlere tabi oldukları için sağlık nedenleriyle üst düzey toplantılara katılmamaları nadir bir durumdur.
Gen Li'nin sorunlu bir yanı yok değil. 2018'de askerin ekipman geliştirme kolunun başında olduğu dönemde, ABD hükümeti tarafından Rus savaş uçakları ve silahları satın almaları nedeniyle yaptırımlara tabi tutuldu.
Yaptırımlar, Gen Li'nin bu yılın başında Singapur'da bir savunma zirvesinde ABD meslektaşı Lloyd Austin ile buluşmayı reddetmesinin bir engel olduğu düşünülmüştü.
Gözlemciler, Gen Li'nin kaybolmasının, Çin'in politik liderliğinin şeffaflığını bir kez daha gösterdiğini ve bazı Şi kararlarının titremesini de vurguladığını belirtiyorlar.
Asya Society Policy Institute'in Çin elit politikası uzmanı olan Neil Thomas, "Yüksek düzeydeki kaybolmalar ve muhtemel yolsuzluk soruşturmaları, Xi için iyi görünmüyor çünkü mevcut liderliğin seçimini onayladı" dedi.
Ancak, sonuç olarak, "Xi'nin liderliği ve genel politik istikrarın tehlikede görünmediği çünkü etkilenen kadroların hiçbiri iç çevresinin bir parçası değil" diye ekledi.
Analizci Bill Bishop, Çin ordusunun "uzun bir yolsuzluk tarihine" sahip olduğunu ve Bay Xi'nin Çin'in politik yapısına göre Çin'in askeri en yüksek lideri olarak çifte başkanlık yaptığı önceki liderler gibi bu sorunu ele almaya çalıştığını belirtti.
Yine de, son analizinde, "Xi'nin iktidarda geçen on yıldan fazla bir süre sonra hala bu kadar yüksek düzeyde yolsuzluk olduğu"na işaret etti ve "Roket Kuvveti subayları ve Li Shangfu için, Xi önceki liderlerini suçlayamaz" diye ekledi.
Carnegie China'da görev yapmayan bir bilim adamı olan Ian Chong, kaybolmaların Tayvan yakınlarında artan askeri faaliyetler ve Güney Çin Denizi'ndeki gerginliklerin yaşandığı bir dönemde meydana geldiğini de belirtti.
Çin savaş gemileri, son günlerde Tayvan Boğazı'nda toplanıyor ve deniz tatbikatlarının bir başka turundan endişe duyuluyor
Askeri ve dışişleri bakanlığı, Çin sisteminin dışa dönük önemli unsurları olduğundan, bazı kişiler "iletişim, tırmanma ve kriz yönetimi konularıyla ilgili sorunlar" hakkında endişe duyabilirler, dedi Chong.
Bay Emanuel'ın tweetleri, özellikle Çin ile karmaşık bir ilişkiye sahip olan büyük bir ABD müttefiki olan Japonya'nın büyükelçisi olarak görev yapan yüksek düzey bir ABD diplomatı için sıradışı olarak görülecektir.
Bir araştırma enstitüsü olan Pacific Forum'un üst düzey danışmanı olan Brad Glosserman, "şaşırtıcılar" olsalar da, Bay Emanuel'ın Gen Li'nin yokluğunu bu şekilde vurgulama izni verildiğini söyledi.
Dr. Chong, "Bay Emanuel'ın yokluğunun ardındaki bir yanıt elde etmeye çalıştığına dair bir yanıt almaya çalıştığı mümkün" dedi.