Bilindiği üzere "Corona Virus (Covid-19) olarak bilinen solunum yolu bulaşıcı hastalığı, Dünya Sağlık Örgütü'nün (DSÖ) 9 Mart 2020 tarihli raporuna göre 100'den fazla ülkede 109 bin (her geçen gün vaka sayısı artmaktadır) teyit edilmiş küresel vaka ile pandemi olarak kayıtlara geçmiştir. Bu salgın nedeni ile ülkemizde belli malzemelerin bulunması zorlaşmış ve fiyatları hızla artış göstermiştir. 

Ticaret Bakanlığı, Covid-19 nedeni ile ihracatı yoğun olarak yapılan kişisel koruyucu donanım ile bazı tıbbi malzemelere ilişkin olarak bazı önlemler almıştır. Bu çerçevede Ticaret Bakanlığı, kişisel koruyucu donanım, tıbbi eldiven, maske, gözlük gibi mallara ilişkin olarak ihracatı ön izne tabi tutmuştur. 

Ülkemizde, bazı ürünlerin ihracatı yasak olup bazıları ön izne tabidir. Bu malların durumu; ‘İhracı Yasak ve Ön İzne Bağlı Mallara İlişkin Tebliğ’ ile belirlenir. Buna göre 04.03.2020 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanan İHRACI YASAK VE ÖN İZNE BAĞLI MALLARA İLİŞKİN TEBLİĞ (İHRACAT: 96/31)’DE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR TEBLİĞde yer alan mallar şu şekildedir: koruyucu maske (gaz,toz ve radyoaktif toz filtreli maskeler), tulum ( koruyucu iş elbisesi) , sıvı geçirmez önlük (kimyasallara karşı kullanılan koruyucu önlükler) , gözlük ( koruyucu gözlükler ) , tıbbi ve cerrahi maske , tıbbi steril/non-steril eldiven.

Bu tebliğ ile Covid-19 salgını nedeni ile bulunması zorlaşan koruyucu ve tıbbi maskeler ‘ihracı ön izne bağlı mallar’ arasına eklenmiştir. Ticaret Bakanı Ruhsar PEKCAN bu konu ile ilgili; ‘amaçlarının öncelikle iç talebin karşılanmasını sağlamak’ olduğunu belirtmiştir. Bu düzenleme ile salgın sonucunda talep artışı yaşanan ve bulunmasının giderek zorlaştığı yukarıda sayılan malların ülkede daha kolay bulunması ve ihtiyaçlara cevap verebilmesinin önü açılmıştır. 

Değinilmesi gereken bir başka konu ise ülkemizde koruyucu madde başta olmak üzere dezenfektan, kolonya ve bazı gıda ürünlerinde salgın ortaya çıktıktan sonra bu maddelere talebin artması neticesinde fiyatlarda fahiş artışların yapılmış olmasıdır. Fiyat artışları ile ilgili de başvurular üzerine denetim yaparak gerekli önlemleri alan Ticaret Bakanlığı, 26.03.2020 tarihinde resmi web sitesinden bu konu ile ilgili paylaşımda bulunmuştur. Bu yazıya göre bakan PEKCAN; tüm dünyayı etkileyen corona virüs nedeniyle koruyucu maske başta olmak üzere dezenfektan, kolonya ve bazı gıda ürünleri fiyatlarında fahiş miktarlarda artış yapıldığına ilişkin başvurular üzerine 81 ilde denetimler yapıldığını, Reklam Kurulu tarafından yürütülen inceleme neticesinde 189 firmanın  uygulamalarının 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’a aykırı olduğu tespit edilmiş olup bu firmalar hakkında toplam 9.147.031 TL idari yaptırım uygulanması kararı alındığını,böylece Reklam Kurulunca Mart ayında yapılan iki toplantıda haksız fiyat artışı uyguladığı tespit edilen 198 firma hakkında 10.090.060 TL idari para cezası uygulandığını, söz konusu aykırılıkların devamı halinde para cezasının 10 katına kadar arttırılması imkanı bulunduğunu belirtmiştir. 

Ticaret Bakanlığınca yapılan bu denetimler ve verilen cezalar çok yerinde olup bu yaptırımların artırılması gerekmektedir. Bulunduğumuz zor süreçte bazı maddelerin ‘nasıl olsa alınacak’ mantığı ile fiyatlarının bir anda arttırılması adeta ‘fırsatçılıktır’. Ayrıca ülkedeki ihtiyaç duyulan malların, ülke ihtiyacını karşılayamaz duruma gelmişken ihracatının zorlaştırılması da alınması gereken önlemlerden olup bu tebliğin yayımlanması yerinde olmuştur. 

Av. Narin Ceren DİNÇER TURAN