Bu ot ısırmaz dalar, dalamak'tan gelir. Mayıs ve ağustos ayları çiçek açar. Yapraklarının üst tarafı koyu yeşil renkli ve parlak, oval şekilli, saplı ve dişli kenarlıdır. Taşıdığı emergenz tüyler bitkiye dokununca başı kırılır ve içindeki maddeler cilde değen yerde kaşıntı ve kızarıklık yapar, bu nedenle Türkçede ısıran anlamında ısırgan denmektedir. Bitkinin yörelere göre adı değişebilir. Denizli civarında dalağan, Giresun ve civarında Sırgancı, İzmir’in bazı köylerinde cicirgen, Kütahya’da çığırtan , Alaşehir’de çakır otu, bazı köylerde kaşınma kaşındırma anlamında gidiştiren, yada gidişgiren, Tokat’ta genzik, Artvin’de cincar, Şereflikoçhisar’da ısırgandır. Bazı bölgelerde dızlağan, ağdalaktır. Genel kabul görmüş adı ise ısırgan otudur. Ve Türkiye' her yerinde çeşitli şekilde tüketilir. Tarla , yol ve orman kıyılarında doğal olarak bulunur. Çok yıllık otsu bitkidir.Atalarımızın eczanesine aittir.
Her hastalığa şifalı gelen bitkinin faydaları
Cilt temizliğinde faydalıdır. Uzmanlara göre “Kanı temizler ve kan yapıcı olduğu için egzama ve bazı mantar hastalıklarına, kansızlık, sarılık ve ağır kan hastalıkları, kan şekeri düşürmeye yardımcı olur.” Zindelik ve enerji verir. Grip ve soğuk algınlıklarına karşı korur, mide ve safra kesesi rahatsızlıklarına iyi gelir. Isırgan banyosu siyatik, romatizma hastalıklarına iyi gelir. Isırgan çayı ile saçlar yıkandığında canlanır ve parlar. Kepeği önler. Lapası kuyruk sokumundaki kıl dönmelerine iyi gelir.
Prostat tedavisine yardımcı olur. Saman nezlesini hafifletir. Özellikle tohumları immün sistemi güçlendirici olduğundan yaşlılara iyi gelir. Böbrek taşlarına da iyi gelir. İdrar yolları hastalıkları, enfeksiyonları ve idra tutukluğunu düzeltir. Tansiyonu düşürür. Gargarası nefesi temizler. Bağışıklık sistemimi güçlendirir.
Tabiat Ananın vermiş olduğu bu şifa dolu otlardan hangi yemekler yapılır? Nasıl tüketilir?
Mücveri, mükemmel vazgeçemeyeceğiniz bir lezzettir. Makarnası ve krep yapılır. Olağanüstü bu tadı sağlığınız içn denemeniz gerekir. Ankara’nın Şereflikoçhisar ilçesinde, Ege'nin Köylerinde böreği, gözlemesi, salatası yapılır. Kahvaltıda lor peynir, zeytinyağı koyup tüketilir. lezzetli köftesi bile olur.
Ben salatasını yapıyorum çok güzel oluyor. Dilinize batmıyor mu? Diyebilirsiniz. Hayır, yıkandıktan sonra ısırmıyor.
Dalağanın bol bol salatasını yapıyorum, çökelek pul biber ekeleyip çig olarak tükettiğinizde sofranın vazgeçilmezi oluyor. Odun ateşinde ısırganlı katmeri zeytinyağına bandırıp kese yoğurdu ile tüketmek şifa saçar.
Isırgan döndermesi tarifi:
Iısrganları yıkadıktan sonra ince ince doğranır. İçine tuz karabiber ve iki yemek kaşığı un koy karıştır, arzuya göre içine yumurta da koyabilirisiniz. Tavaya zeytinyağını koyup hazırladığınız ısırganl karışımı içine yerleştirin kızarınca ters çevirip diğer tarafında pişirin, üzerine süzme yoğurt döküp taze soğanla yiyin. Isırgan , mısır unu taze nane ve sarımsak ilave edilerek haşlanır, mikserle ezilip muhallebi kıvamına getirilir, Tereyağ ilave edip kavurup öyle de yenir. Bazı yörelerde mısır unuyla cılav denilen cızbız yapılır.
Isırgan otu çorbası
Lezzetine doyamadığım bir çorbadır. Tarifi: Isırgan toplandıktan sonra tek tek temizlenir, bol suda yıkayıp süzülür.Tencerede kaynayan suyun içine ısırganlar koyup pişirilir. Biraz sulu halde blenderden geçirilir. Diğer tarafta doğramış olduğunuz pırasayı (pırasa arzuya göre) tereyağında kavurun. İçine bir iki diş sarımsak koyduktan sonra püre haline gelen sırganın içine dökülür.Taze naneler ince ince doğranarak ilave edilir ve karıştırarak pişirmeye devam edilir. Isırgan suyundan göz kararı koyarak İyice pişince bir çay bardağı mısır unu koyup karıştırın.Tuz atıp biraz daha pişirn ve servise hazır. Muhallebiden biraz daha sulu olsun, arzuya göre bir miktar süt koyabilirisiniz.
Mucizevi bitkinin toplanması ve saklanması
İlkbaharın başından sonbaharın sonuna dek toplanabilir. Yapraklarını kurutmak için gölge ve havadar yerlere ince bir bez üzerinde serilerek kurutulur. Kuruduktan sonra yaprak yaprak da saklayabilirisniz. Dondurma yöntemi ile de saklayabilirisniz. Kökler, son baharda çıkarılıp, iyice temizlendikten sonra kurutulur. Tohumları ise Temmuz-Ağustos döneminde toplanarak kuru ve nemsiz bir ortamda saklanabilir. Yaz mevsiminde böreklerin içine arzuya göre ıspanak ve pırasa ile harmanlayıp kullanılır. Kış mevsiminde ise demleme çayını ve yoğurtlu çorbası harika olur. Toplaması, yıkaması zordur ama sonucu şifadır.
Isırgan otu çayı nasıl yapılır?
İçeriğindeki yüksek oranda antioksidan sayesinde ısırgan otu çayı tüm vücutta hücrelerin yenilenmesini sağlıyor. Isırgan otunun çayı kolay hazırlanabilir. Yaprakları kaynayan suyun içerisine atılır. Ocağın altı kapatılmalıp on dakika kadar demlemeye bırakılmalıdır. Bu çay fincana süzülür. Hazırlanan ısırgan otu çayı sağlığa faydalı olduğu için her sabah aç karnına bir-iki bardak içilmesi önerilir. Isırgan otu çayının en belirgin özelliği vücutta meydana gelen iltihaplanmaları gidermesidir. Gün içinde iki veya üç bardak tüketilebilir.
“Isırgan otuyla dağlamak" deyimi nereden geliyor?
Eskiden hıdrellezde, Batı Anadolu’da erkek çocukları ısırgan otunun bir dalını koparıp kızların bacaklarına sürermiş. Isırgan çıplak teni çok yakar. Adı oradan gelir. Elleri kaşındırır ve yakar. Geçsin diye ebegümeci ile eller ovulur.
Aydın yöresinde eller ovulurken şu mani söylenir: “Dalgan daladı, Ebegümeci yaladı.”
Kıvırcık Ali’nin Isırgan Otu şarkısının sözleri manidardır. “Burada dost bildiğin anam ısırgan otu, Elini tuttun mu bil ki elin yanıyor.”
Sağlıklı günler…
Kaynak: https://tr.wikipedia.org/wiki/Is%C4%B1rgan
