Deprem bir doğa hareketidir, zaman içinde olması engellenebilir mi bilmiyorum, alınacak önlem ve tedbirlerle en zararsız hale getirilir, bilim ve teknoloji çalışmaları, gelişmeleri bu yönde, insan bilgi ve birikimi, eğitim ve öğretim buna müsait, eminim. Deprem olduğunda alıp okuyacağımız, maddelerince uygulamaya koyacağımız süre sahibi olamayacağımızdan, tespit ve önerileri gözden geçirip, okuyup aklımıza yazmalıyız. Anlık, saniyelerle sınırlı anlarda çoğunu yapabilir isek, ne mutlu. Aşağıda okuyacağınız sıralanmış maddeler bilim adamları, deprem uzmanları tarafından toparlanmış ve birçok kaynakta mevcuttur, son halidir. Önerim tüm maddeleri ezber etseniz, uygulamalara başlasanız da yeniliklere ve yeni tespit ve önerilere de kapalı durmayın.Öncesi, anı, sonrası, mağdur olduğunuz da diye dört bölümde incelenmiş ve harika tespitler, öneriler mevcut. Okumanız tek başına yeterli değil, yaşamınızı kimlerle paylaşıyor kimlerle yaşamınızı sürdürüyorsanız okumalarını, haberdar olmalarını sağlayın.
1—Deprem öncesi yapılması gerekenler ;
• Deprem esnasında düşünecek zamanınız olmayacak! Önceden plan yapın! Önceden tatbikat yapın!
• “Benim başıma gelmez” düşüncesinden vazgeçin.
• Hazırlıkları ertelemeyin.
• Depremde meydana gelebilecek yaralanmalar için gerekli önlemleri uygulayın. (Cam kırılmasına karşı film kaplanması, düşebilecek mobilyaları sabitleme veya yer değiştirme, dekorasyon değişikliği..vs)
• Yattığınız yerin yakınında fener, ayakkabı ve su bulundurun
• Deprem sonrasında, yaşamı kolaylaştırmak için afet çantası hazırlayın.
• Yakınlarınızla iletişim kurmak ve buluşmak için başka şehirlerdeki akrabalarınız aracılığıyla haberleşme planı yapın.
• Evde ve işyerinde uygun yerlerde fener, ışıldak, yangın tüpü, ilkyardım çantası bulundurun.
2—Deprem esnasın da yapılması gerekenler ;
• Sakin kalın.
• Etrafınızda bulunan kişileri uyarın. (Panik bir ses tonu kullanmayın)
• Bulunduğunuz yeri sallantı duruncaya kadar değiştirmeyin.
• Cenin pozisyonu alın.
(Cenin pozisyonu : Baş, boyun ve iç organları korumak ve yukarıdan gelebilecek tehlikeleri gözlemlemek için yan yatarak dizlerin karına çekilmiş olduğu korunma pozisyonudur.)
Yapmayın ;
• Paniğe kapılmayın. Donakalmayın.
• Pencerelerden atlamayın.
• Diğer kişileri uyarırken çığlık atmayın. Korku durumunu diğer kişilere bulaştırmayın.
• Koşmayın ve dışarı kaçmaya çalışmayın.
• Merdivenleri kullanmayın.
• Asansörleri kullanmayın.
• Elektrik düğmelerini, çakmak, mum, kibrit kullanmayın.
• Balkonlara çıkmayın.
İnsan topluluklarının bulunduğu mekanlarda iseniz, içgüdüsel davranışlara kapılarak panik halinde hareket etmeyin.
3—Deprem sonrasın da yapılması gerekenler ;
• Sakin olun – Panik yapmayın. Kendinizi ve yakınlarınızı tehlikeye atmayın.
• Kendi durumunuzu kontrol edin. Ellerinizle vücudunuzdaki yaralanmaları kontrol edin.
• Ayakkabılarınızı giyin.
• Yakınlarınızı kontrol edin. Ağır yaralı kişileri yerinden kıpırdatmayın.
• Artçı depremlere karşı Dikkatli ve İvedi olarak binayı terk edin.
4—Enkaz altında yapılması gerekenler ;
• Rastgele bağırmayın. Enkaz haline gelmiş binalarda rastgele bağırıldığında toz, duman ve cüruflar solunum yolunu kapatırlar. Uzun süreli bağırmalar enerji kaybına ve ses kısılmasına neden olur.
• Rastgele hareket etmeyin. Güvenli bir çıkış görüyorsanız ve yaralı değilseniz hareket edin.
• Dışarı çıkamıyorsanız olduğunuz yerde kalın. Sakin ve sabırlı olun, paniğe kapılmayın. Aktif Dinlenme ve Aktif Uyku durumuna geçin.
• Dış Sesleri kontrol edin. Dışarıdan gelen sesleri dinlemeye ve cevap vermeye çalışın.
• Nefes alıp-verirken bir ritim tutturun.
• Paniği kontrol etmek için kendinize telkinler verin. Yaşam umudunuzu koruyacak hayaller kurun. Zihninizde olumsuz düşünceler yaratmayın. Sevdiğiniz imgeleri zihninizde canlandırın
• Enkazda başka kişiler varsa onları da telkin edin.
• İlerleyen saatlerde beton bloklara vurarak dışarıya ses vermek için bir araç bulun.
Hayat, hayatlarımız, nerede nasıl bir yaşam sürersek sürelim, risk ve tehlikeli haller vardır ve hep olacaktır. Risk olmayan bir yaşam şekli olmaz, olamaz da, riski kontrol etme, kontrol altına alma hali vardır. Kontrolümüzde olan her şey zararsız ya da en az zararlı haldedir. Risk ve tehlikeli olabilecekleri kontrol altına almak ise bilim, akıl ve sabır, sükunetle mümkündür.
MURAT DEMİR
