Haber: Damla Oya Erman
Pazar günü kara vurma olayı raporuna yanıt olarak harekete geçen British Divers Marine Life Rescue (BDMLR), 55 balinalık sürünün çoğunun, Lewis Adası'nın North Tolsta köyüne vurduktan hemen sonra öldüğünü bildirdi ve sadece 15'i Pazar sabahı bulunduğunda hala hayattaydı.
BDMLR'nin Refah Direktörü Dan Jarvis, "Hayvanların çoğu ölmüş olarak bulunduğundan, muhtemelen gece boyunca karaya vurmuş gibi görünüyorlar" dedi.
Pilot balinalar toplu halde yaşayan sosyal hayvanlardır, bu yüzden biri karaya vurursa, uzmanlar diğerlerinin de onu takip ederek karaya vurabileceğine inanıyorlar. “Deniz ortamında yaşadıkları için, karada kendi ağırlıklarını desteklemeyi kaybetmiş durumdalar, esasen ağırlıksızdırlar ve iskelet yapıları artık kendi ağırlıklarını taşımaya ihtiyaç duymaz.” dedi Jarvis.
Deniz hayvanları karaya çıkmaya başladığında, yavaşça "kendi ağırlıkları altında ezilmeye" başlarlar, bu da dolaşımın kesilmesine ve ölümcül olabilen toksin birikimine neden olabilir.
İki daha aktif balinayı tekrar denize bırakmaya yönelik girişimlerin ardından, biri başarıyla kurtarıldı, diğeri tekrar karaya vurdu ve daha sonra öldü.
BDMLR'nin açıklamasına göre, "sığ plaj ve dalgalı deniz koşulları, kalan hayvanları tekrar suya bırakmayı çok güvensiz hale getirdiğinden" yetkililer, saat 15.30 civarında "refah nedenleriyle" kalan balinaları ötenazi yapma kararı aldılar.
İskoç Deniz Hayvanı Karaya Vurma Şeması (SMASS), bu olayın "İskoçya'da yıllar sonra yaşanan en büyük ölümcül kitlesel karaya vurma olayı" olabileceğini söyledi.
Karaya vurma olayları neden olur?
CNN'e konuşan Jarvis, pilot balinaların birbirleriyle "çok güçlü sosyal ve duygusal bağlara sahip" olduklarını belirtti. "Bir hayvan güçlük çekiyorsa ve karaya vurursa, geri kalan grup - veya en azından bazıları - bu sorun yaşayan hayvana uyacak ve o da karaya vuracaktır."
SMASS sosyal medyada yaptığı açıklamada, balinaların sağlık durumlarını ve karaya vurmalarının nedenlerini daha iyi anlamak için "örneklemeler ve nekrozlar yapacaklarını" söyledi. Balina karaya vurmaları İngiltere'de artışta, ancak uzmanlar artışın nedenini hala araştırıyorlar.
Jarvis, "Nedeni tam olarak bilmiyoruz, bunun belki de popülasyonun aralığının ve dağılımının değişmesi olabileceğini düşünüyoruz. Belki iklim değişikliği ile ilişkili olabilir ve yiyecek kaynaklarına daha fazla itiliyorlar veya kullanmış oldukları diğer alanlardan uzaklaşıyorlar ve yeni bölgeleri keşfediyorlar" dedi.
Uzmanlar, balina karaya vurmalarının dünya çapında yaygın olduğunu belirtiyor. İngiltere'de, 2011'de 77 balinanın ülkenin kuzey sahillerinde sıkıştığı en büyük karaya vurma olayı yaşandı.
Geçen Eylül ayında, Avustralya'nın Tasmania sahilinde yaklaşık 200 balina karaya vurdu. Bu sayının yalnızca 35'i hayatta kaldı ve denize geri bırakıldı. Tasmania'nın en büyük karaya vurma olayı 2020 yılında, 450'den fazla pilot balina bulunduğu zaman gerçekleşti.