MUĞLA
Kadınların ilk kez oy kullanması ve aday olabilmesi toplumsal hayatta gerçekleşen Atatürk Devrimlerinin en önemlilerinden birisidir. Ata’mın uzak görüşlülüğünün eseri ve tüm dünyaya örnek olacak bir karar.
5 Aralık 1934’te Ulu önderimiz Mustafa Kemal Atatürk’ün öncülüğünde, Başbakan İsmet İnönü ve 191 milletvekili tarafından Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne, Anayasa’da ve Seçim Kanunu’nda değişiklik yapılması yönünde bir teklif sunuldu. Söz konusu teklif, Türk vatandaşı olan her kadına 22 yaşında milletvekili seçme, 30 yaşında da milletvekili seçilme hakkının verilmesini öngörüyordu. Seçim Kanunu’nda yapılan değişiklik ile Türk kadınlarına seçme ve seçilme hakkı verildi.
1924 teşkilat-ı esasî'sinde(1924 anayasası'nda) 5 Aralık 1934’te kadınların seçme ve seçilme hakkı konusunda madde eklenilmiş ve seçim Kanunu’nda da değişiklik yapılarak Türk kadını seçme ve seçilme hakkına kavuşmuştur. Bundan tam 88 yıl önce kadınlar, en demokratik haklarına kavuştular. Yasanın çıkmasının ardından 7 Aralık 1934’te, Türk Kadınlar Birliği İstanbul’da Beyazıt Meydanı’nda büyük bir kutlama ve Beyazıt’tan Taksim’e bir yürüyüş düzenledi.
Bu gelişmeden büyük memnuniyet duyan Atatürk, bu konuda şunları söyledi:
“Bu karar, Türk kadınına sosyal ve siyasi hayatta bütün milletlerin üstünde yer vermiştir. Çarşaf içinde, peçe altında ve kafes arkasındaki Türk kadınını artık tarihlerde aramak lazım gelecektir… Siyasi hayatta belediye seçimlerinde tecrübesini yapan Türk kadını, bu sefer de mebus seçme ve seçilme suretiyle haklarının en büyüğünü elde etmiş bulunuyor. Medeni memleketlerin bir çoğunda kadından esirgenen bu hak, bugün Türk kadınının elindedir ve onu selahiyet ve liyakatla kullanacaktır.”
Dünyada kadınların genel oy haklarının zaman çizelgesi
1893'te o dönemde Britanya İmparatorluğu kolonisi olan Yeni Zelanda kadınları oy hakkını elde etti. Bu hak 1894'te Güney Avustralya'da seçilme hakkı da tanındı, 1899'da Batı Avustralya'ya yayıldı.
Dünyanın ilk kadın parlamento üyeleri 1907 yılında Finlandiya'da seçilmiştir.1917 yılında Azerbaycan demokratik cumhuriyeti, Rus işgalinden kısa bir süreliğine de olsa kurtulup bağımsız olabilmiş. Türk dünyasın ilk seçme ve seçilme hakkına sahip olmuş Kuzey Azerbaycan kadınlarıdır. Avrupa'da kadınlara oy hakkını en son tanıyan bölge 1991 yılında İsviçre'nin Appenzell Innerrhoden kantonudur. İsviçre’de kadınlar federal düzeyde 1971 yılından beri yerel kantonlar düzeyinde ise 1959 ila 1991 yılları arasında oy kullanabiliyordu. İtalya ve Macaristan’da 1945 yılında genel oy hakkı tanınmıştır. Guatemala’da 1945 yılında sadece okuma yazma bilen kadınlara oy hakkı tanınmıştır.
Suudi Arabistan'da kadınlar ilk kez 2015 yılındaki yerel seçimlerde oy kullanmışlardır.
Türk Kadınının katıldığı ilk genel seçimler
1930 yılından itibaren çıkarılan bir yasa ile önce Belediye seçimlerine katılma, sonra köylerde muhtar olma ihtiyar meclislerine seçilme hakkı tanınmıştır. Türkiye’de kadınların katıldığı ilk genel seçimleri, 8 Şubat 1935 yılında yapılan TBMM 5. dönem seçimleridir. Bu seçimlerde 17 kadın milletvekili TBMM’ye girdi. 1936 yılı başında boşalan milletvekillikleri için yapılan ara seçiminde emekli öğretmen Hatice Özgenel’in Çankırı milletvekili olarak seçilmesiyle meclisteki kadın milletvekili sayısı 18’e çıktı.
Türk kadınının seçme ve seçilme hakkını kazandığı gün kutlu olsun.
Mustafa Kemal Atatürk’e saygı ve minnetle…
Kaynak: https://tr.wikipedia.org
