Beyaz yalanlar…
Günde yaklaşık 200 yalan duyarız. Bunların çoğunluğu sohbeti renklendirmek için üretilen beyaz yalanlardır. Beyaz yalanlar başkasını kırmamak üzülmesini önlemek durumu idare etmek… vb etik yönü sorgulanmayan yalanlardır. Beyaz yalan hayal kurmak gibi rahatlatır insanı. Göze girmek için, rahatlatmak motive etmek, motive olmak için beyaz yalanlar devrededir. İnsanlar yalan da olsa iyi hissettirenleri dinlerken mutlu bile olur. “Harika görünüyorsun, gençleşmişsin, kravatını çok beğendim, bu saç stili sana yakışmış, çok beceriklisin, tanıştığımıza memnun oldum, üzerime düşenin en iyisini yapmaya çalıştım…”
Yalan ve kültürümüz…
Yalan kültürümüz oldukça gelişmiştir. Sahte, hile, düzenbaz, üç kağıt, abartma, saptırma, ayak oyunu, palavra, yapmacık uydurma asılsız, iftira, hilaf, imitasyon, taklit, inkar, gerçeğin hikayeleştirilmesi, esnetilmesi, demogojik yaklaşımlar, düzenbaz, örtbas etme, tuzak, kurnazlık..vb Yalan konusunda bu kadar çok ve detaylı kavrama sahip bir kültüre sahip toplumumuzun demokratik şeffaf bir yapıya sahip olduğundan bahsedemeyiz. Aşiret kültüründe kendi aşiretine dürüst dışarıya karşı Allah ne verdiyse sonuna kadar yalan söylemek normaldir. Aile de gereksinimini karşılamak ve cezaya uğramamak için yalan söyleyen çocuk, dışarıda tüm alanlarda kendine daha çok yer açmak, ceza görmemek ve çıkarı için yalan söylemesi çok normaldir.
Zeka ve Yalan
Öngörü yoksunu, anlık kazanımları temel alan kıvrak zekaya sahip olanların çoğu akılsızdır. Zeki adam hırsızlıkla cebini doldurabilir. Akıllı insan çalınan paranın kendisini mutlu etmeyeceğini, dengesi bozulan yaşamının perişan olacağını bilir. Akıllı olan güvenilir olmanın ne kadar kıymetli olduğunun bilincindedir. Aklıyla hareket eden kendisini çöpe atmaz. Akıllı insan için en değerli olanı güvenilir olmaktır. Öngörüsü güçlüdür. Süte su karıştırmaya kafa yoran tüm zamanını kısa vadeli işlere veren kişi zeki kurnazca davranır. Akıllı insan güveni kaybetmeden uzun vadeli hedefleri için çalışan öngörüsü güçlü olandır. Onun sermayesi güvenilir olmaktır, öngörüsüdür ve doğal davrandığı için ruh sağlığı yerindedir. Açık sözlüdür şeffaflıktan yanadır. O önce insanlara inanmak güvenmek ister çünkü ona herkes inanır güvenir.
Yalanlar ve Beden Dilimiz
Zihnimizin % 10 u bilinç, % 90 ı bilinçaltımızdır. Bilincimiz saniyede 5-10 adet veri alabilirken, bilinçaltımız üç milyon veri alabiliyor. Ör: saniyenin 1/10 u süreyle görülüp kaybolan cisimleri ancak fark edebiliriz. Ancak 1/20 sn de görülüp kaybolan cisimleri gördüğümüzü söyleyemeyiz ancak onu bilinçaltımızın var ettiği sezgilerimizle hissederiz. Yalan söyleyen kişinin saniyenin 1/10 dan daha az sürede oluşup kaybolan mimikleri onu ele verir. Onun için deriz ki, “benim bu adamı hiç gözüm tutmadı, içim ısınmadı, nedendir bilmiyorum ama oturmayan bir şey var ama ne?..vb” dedirten sezgilerimiz bizi uyarır. Onun içindir ki beynimizin asla yönetemediği gözlerimiz yalan söylediğimiz de bizi ele verir. Gözlerimizi anlaşılmamak için gözlerimizi kaçırmamız ondandır, poker oyuncularının koyu gözlük takmaları ondandır. Yapılan araştırmalar göstermiştir ki ne söylediğimizin karşımızda ki etkisi sadece %7 iken nasıl söylediğimiz söylerken bedenimizin duruşu, mimiklerimiz ses tonumuz jestlerimiz duruş açımız tavırlarımızın etkisi % 93 tür. Ne kadar profesyonel olursan ol doğamıza uymayan yalanın oluşturduğu olumsuz duygu durumlarının etkisini bilinçaltımız bedenin dilinden okur. İnsanın yaradılışı doğruyu söylemek üzerine kurgulanmıştır. Doğasına aykırı davranmanın oluşturduğu rahatsızlık bir şekilde sezgilerimiz sayesinde hissedilir.
Çocuk ve yalan
Çocuklar özellikle 4-5 yaşlarında gelişen hayal gücünün de etkisiyle var olan gerçeği işine geleceği gibi değiştirebilirler. Eğer çocuk aile içinde doğruyu söyleyince olumsuz tepki ceza azarlanma suçlanma, utandırılma ile karşılaşacaksa yalana başvurmaya başlar. Küçük yaşta yalan konusunda ustalaşmaya başlar. Zamanla ceza da görmese yalan söyleme otomatik hale gelmeye başlıyor. Birde anne babanın davranışlarının çocuk için örnek olması var. Anne babanın yalan söylediğini gözlemleyen çocuğun yalana yönelmesi beklenir. Diğer taraftan çocuk hatalı veya yanlış bir davranışta bulunduğu zaman ceza yerine durum değerlendirilmesi yapılır. Hatalı davranışlara yönelten nedenler ve aynı durumla karşılaşıldığı zaman hangi davranış daha uygun olabilecektir konusu gözden geçirilir. Utandırmak, suçlamak ceza vermek ayıplamak bağırıp çağırmak “utanmıyor musun böyle davranmaya, bundan sonra sana yasak var, bu davranışın cezasız kalmayacak…” tepkileri yerine, “bu konuda neden böyle davrandığını anlayamıyorum”, “şöyle davranmanı bekliyordum”, “böyle durumlar kaşısın da ne yapsak daha iyi olur?”, “Aslıda doğru davranış konusunu gözden geçirsek iyi olacağını düşünüyorum” “seni anlamaya çalışıyorum”. Kısaca çocuğumuzun korkutarak değil sevgi içinde kalarak gelişmesini sağlayabiliriz.
Yalan Söyleme Hastalığı, Mitomani
Çıkar amaçlı olmaktan çok değerli yetenekli önemli biri olduğunu ispata yönelik yalanları söylemektir mitomani.. İlgisizlikten sevgi azlığından kendini değersiz önemsiz görenlerin rahatlatan yalanları tarz olmaya başlar. Mitomanlar değerli yetenekli de olsalar kendilerini değerli göremezler. Sürekli kendilerine değer katmak için yalan söylerler, Mitomani dürtü kontrol bozukluğudur. Mitomanlar her yerde her koşulda herkese yalan söylemeyi alışkanlık haline getirmişlerdir. Mitomanlar hasta olduklarını anlayamayabilirler yakınlarının devreye girerek yardım almasını alması gerekir. Tedavisi çok kolaydır.
