CİLACI USTALARI :

1-: SETRAK DENELYAN USTA:
Benim çıraklık yıllarımda (40-43) Cilacı sanatkârları arasında en büyüklerinden sayılan Ustalardandı. “Platin Cilacılığı” ile nam salmıştı. Bilindiği gibi “Platin” gayet sert bir maden olduğu için, hiç iz bırakmadan cilalamak için, gayet mahir bir sanat’kâr olmak lazımdı.
2-: ARTAKİ ŞENBERBER USTA:
Son derece mahir bir Cilacı Ustasıdır. Aslen Yeni-Kapulu olup, İstimlak hareketinden sonra, Yeşil-Köy’e göçmüştür. Hayli yaşlanmış olduğundan, emekliliğini alıp, evine çekilmiştir.
3-: ARAM OHANYAN USTA:
“Platin Cilacılığı” üzerine eşi yoktur. Küçük kardeşi “Vahe Ohanyan” benim çocukluk arkadaşımdır. Bu değerli Usta’nın lakabı ise “Ğent Aram”dır. Türkçe karşılığı, “Deli Aram”dır. “Varlık Vergisi” döneminde “Aşkale”ye gönderilen talihsizlerin içinde yer alan Aram Usta, Aşkale Dönüşü sinirsel rahatsızlık geçirmiş ve hiçbir şey yokken birden celâllenir ve Patrik’lik Korosu mensubu olarak Kilise ayinlerine iştirak ettiği Pazarlardan birisine “Fanfarla” iştirak etmeye kalkınca, tekrardan tedavi görmüş ve bilahare kendisini sadece işine vererek, Çuhacılar Hanı’nın ikinci katındaki dükkânında huzur bulmuştur. Kendilerini zaman, zaman ziyarete gider, değerli nasihatlerinden nasiplenirdim.
4-: SAHAK SUREN DABAĞYAN USTA:
Büyük Usta Ohanyan’ın yanında yetişmiştir. Biraderim olan, Sahak Suren DABAĞYAN (1939-1987) “Platin Cilasında, Ustası Aram Usta’yı aratmayacak derece şöhret yapmıştı. Ne yazık ki, ömrü vefa etmedi. Marmara-Ereğli’de sabah, sabah bir sandal iskelesinin altında boğulmuş bulundu. Şöyle ki; (iki aile birlikte piknik yapmak isteği ile, erken saatte, “Marmara Ereğlisi”ne gitmişler, kendilerine uygun bir yer seçip ailece yerleşmiş ve biraderim Denize girip geleyim diyerek ayrılmış ve o gidiş!...)
5-: KRİKOR GARMİRYAN USTA:
Namı değer, “Ateş Cilacısı”nın yanında yetişmiş, mahir bir sanatkârdır. Çocukluk arkadaşım olan Garmiryan (1934-2006) iyi bir sanatkâr oluşu yanı sıra, gayet neşeli ve yardım sever bir insandı. “Edirne-Kapulu” idi.
6-: AGOP TOKATLIOĞLU USTA:
Benim okul arkadaşım olan Agop Usta mesleğinde hayli iyi bir sanatkâr olmasına rağmen, Babasının ikinci evliliği yapmasını pek hazmedememiş ve bu ülkeden gitmeye karar vermişti. 1985’lerde Almanya’da başka bir meslekte çalışmaktaydı. Daha sonraları ne olmuş, nerelere gitmişse, bir bilgi edinemedim?...
7-: MANUK TOKATLIOĞLU USTA:
Kum-Kapulu üvey iki kardeşin küçüğüdür. Lakabı (Kartallı)dır. Mesleğinde hayli başarılı bir zenaatkâr olmasına rağmen, kabadayılık alanında daha çok adı duyulmuştur. Mert ve iyiliksever bir külhani idi. Vefat etmiştir.
8-: BERÇ ÇAKIR USTA:
Yeni-Kapulu tanınmış Cilacı Ustalarındandır. Hayli yakışıklı bir gençti. Cilacı mesleğinin aranan Ustalarından olarak bilinir. Çakır lakabı, gözlerinin çakır oluşu ile alakalıdır. Gözü tok bir zenaatkâr oluşundan, yanında çalıştırdığı elemanların iyi birer Usta olmalarını sağlamıştır.
9-: ARMAN USTA:
Yeni-Kapulu Çakır Usta’nın hem yeğeni, hem de yetiştirdiği elemanlarından olan gayet iyi bir Ustadır. Merhum Biraderimin yakın arkadaşı ve benim de sevdiğim bir gençtir.
10-: HIRANT MANCILIK USTA:
Kuyum Çarşısının sevilen ve aranan Cilacı Ustalarındandır.
Cilacılık san’atının yüz aklarından olan bu mahir sanatkar, san’atıyla evli denebilecek derecede mesleğine bağlı olarak tanınmıştır.
11-: LEVON USTA:
“Ateş Cilacısı” lakabıyla bilinirdi. Merhum Garmiryan Usta’nın yanında yetişmiştir. İyi bir zenaatkâr olarak tanınmış ve Kuyum Ustaları tarafından sevilmiştir.
12-: ONNİK USTA:
“Ateş Cilacısı”nın elemanlarındandır. İyi bir Cilacı Ustası olup, çarşı tarafından sevilmesine rağmen, mesleğini terk ederek, Kadim Ermeni Kilisesi’ne Papaz olmuş, bir müddet sonra da vefat etmiştir.
13-: HAGOP VE SEPON BİRADERLER:
Puyum Cilacılığı sahasında hayli isim yapmış ve sanat yönleri gayet güçlü olan biraderler, Kuyum Çarşısının değerleri arasında yer almışlardır.
14-: VAHE VE HAMPAR BİRADERLER:
“Habeş Cilacısı” lakabıyla bilinirler. Dükkânları Kuyumcular Çarşısı Polis Karakolu’nun sırasındaydı. Sıra işi cila sahasında üzerlerine yoktu.
15-: SÜSLÜ ARDAŞ USTA:
İyi bir Cila Ustası ve hatırı sayılır bir sanatkârdı. Giyim kuşamına ziyade dikkat eder her zaman temiz pak ve gıstolu bir kostümle dolaştığı için, arkadaşları “Süslü Ardaş” lakabını takmışlardı.
16-: YETVART USTA:
Cilacılıkta isim yapmış Ustalardandır. Yakın temasım olmamıştır. Dolayısıyla, kişiliği hakkında herhangi bir bilgi sunmaktan yoksunum efendim.
17-: MARDİK ALTUNYAN USTA:
Kuyum Çarşısının tanınmış Cilacı Ustalarındandır. Yakın temasım olmamış olduğundan kişiliği hakkında herhangi bir not geçemeyeceğim.
18-: VARTGES ŞADYAN USTA:
Kuyum Cilacılığında hatırı sayılır Ustalardandır. Ancak diğerleri gibi yakından tanıma fırsatım olmamış olduğundan, daha fazla bilgi aktaramayacağım.
19-: LEVON KARAGÖZ USTA:
Tanınmış Kuyum Cilacısı olarak, bilinen bir sanat’kardır. Ancak, kişiliği hakkında herhangi bir sıhhatli bilgim yoktur.
20-: DİKRAN USTA:
İyi bir Cilacı olduğu bilinmektedir. Ancak, kişiliği hakkında herhangi bir malumat veya yorum yapmaktan yoksunum. Zira yakın temasım olmamıştır.

*   *   *   *

YALDIZCILAR:

1-: YALDIZCI ĞAÇİK USTA:
Yeni-Kapulu olan Ğaçik Usta; Kuyum Yaldızcıları içinde en mahir Ustalardan olarak nam salmıştır. Hayko ve Dırtat adlarındaki iki mahdumu ile birlikte çalışırdı ki, her ikisini de gayet iyi yetiştirmiştir.
2-: HAYKO VE DIRTAT BİRADERLER:
Ğaçik Usta’nın mahdumları olan Hayko ve Dırtat biraderler, aynen babaları gibi iyi birer yaldızcı Ustası olmuşlardır. Hem semtlerinde ve hem de Kuyum Çarşısında sevilen ve saygı duyulan Ustalardır. Her ikisi de yakın arkadaşlarımdır.
3-: ONNİK GÖZÜBÜYÜK USTA:
Kuyum Yaldızcıları Çarşı’nın sayılı Ustalarındandır. Efendi ve yardımsever bir Usta olarak tanınmıştır. Çıraklık dönemimde Dükkân’ına gider, onlar çalışırken hayranlıkla seyrederdim. Bu değerli Usta, 1978 yılında vefat etmiştir.
4-: YALDIZCI ALİKSAN USTA:
Kuyumcu Çarşısının değerli Yaldızcı Ustalarındandır. Ancak, yakın temasım olmadığı için, kişiliği hakkında bir yorumda bulunamayacağım.
5-: YALDIZCI SIMPAT USTA:
Yaldızcılığı, zenaat değil, san’at olarak değerlendiren Sımpat Usta, Kuyum Çarşısı’nın değerli Yaldızcı Ustalarındandır. Benim Çıraklık yıllarımda tanıdığım, Sımpat Usta’nın Dükkânı, benim çalıştığım dükkâna yakın mesafede idi.
Yaldızcıların, kimyevi suya batırarak ellerindeki madeni ya Gümüş veya Altun renginde olarak kimyevi sudan çıkardıkları zaman; benim hayâl dünyam da birlikte çalışmaya başlar hayranlıkla izlerdim?!..
Ne var ki, Sımpat Usta’nın aşırı içkiye düşkün olması, onun kariyerinden çok şey alıp götürmüştü.
6-: MURAT GÜLERYÜZ USTA:
Soyadına tamamen layık olan Murat Güleryüz Usta; benim yakın arkadaşımdı. Zenaatını, sanat alemine kabul ettiren ve pek ender yetişen Ustalardandır.
7-: SARI AGOP USTA:
Kuyum Çarşısı’nın değerli Yaldızcı Ustalarındandır. Gerçek manada sarışın olduğundan dolayı “Sarı” lakabı ile bilinir.
<Devam edecek>