TÜRKİSTAN’DA ASKERİ ÜSLER

Türk Cumhuriyetleri ve Rusya’nın antlaşmalarına gelince, Rusya’nın kullandığı Azerbaycan’ın Gebele üssü için, kira antlaşmasının süresi bu yıl doluyor. Rusya, üssü kullanma süresini, 2025 yılına kadar uzatmak istiyor. Ancak, Azerbaycan kira bedelini, misliyle arttırmış durumda. Bakü, Gebele radar üssünün yıllık kira bedelini 7 milyon dolardan 300 milyon dolara çıkarmak istiyor. Anlaşma sağlanamazsa, Ermenistan’ın Rusya’ya üs konusunda teklifi var. Bilindiği gibi, Gürcistan savaşının ardından, Gürcistan’daki üsler, Ermenistan’a taşınmıştı. Rusya, bu teklife sıcak yaklaştı ve Erivan’la antlaşmanın ilk adımlarını attı. Tacikistan’a askeri ve teknik destek sağlayan Moskova, 201 nolu üs için herhangi bir bedel ödemiyor. Rusya Savunma Bakanlığı 2004’den bu yana kullanılan ve 2014’de süresi dolacak askeri üsle ilgili 49 yıllık kira sözleşmesi imzalamaya çalışıyor. Ancak Tacikistan bunu kabul etmiyor, bu süreyi 10 yıl ile sınırlandırmak istiyor. Tacikistan,  Rusya’dan yıllık 300 milyon dolar kira bedeli istiyor. Bu üste 7000 Rus askeri personeli bulunuyor. Tacikistan Dışişleri Bakanı Hamrohon Zarifi, “bizim topraklarımız bedava değil, hiç kimse ödeme yapmadan kullanamaz” diyerek tepkisini belirtti. Rusların Kırgızistan’daki üsleri için 2007 yılındaki anlaşma uyarınca, ödemenin bir kısmı Kırgız askeri uzmanlarının eğitimi şeklinde yapılıyordu. Ancak şartlar değişiyor. Artık ödeme, 2014’ten itibaren, nakit olarak yapılacak. Kırgızistan, Rusya ile işbirliğinin kendileri için yararlı olduğunun farkında. Bu ilişkiler, kolayca koparılacak cinsten değil.  Kırgızistan'da dört Rus askeri üssünün faaliyetleri sürüyor. Bakan Ömüraliyev, Kant üssünün Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü  (KGAÖ) çerçevesinde yürütüldüğünü belirtti. Bakan Ömüraliyev 2014 yılında söz konusu üslerin faaliyet süresinin tamamlanacağını, kira bedelinin de enflasyon oranına göre artacağını açıkladı.
11 Eylül 2001’den sonra, ABD ile Özbekistan arasında bir stratejik ortaklık kuruldu. Hanabad üssünün, ABD tarafından kullanılmasına izin verildi. 2005 yılının Mayıs ayında, Andican’da meydana gelen olaylardan sonra, Özbekistan hükümeti, Hanabad üssünün boşaltılmasını istedi. Hanabad üssünün, Özbekistan topraklarının ve hava sahasının, Afganistan’a yardım göndermek amacıyla, NATO tarafından kullanılmasına, izin verilmemiştir. Ardından, 2005 yılının sonlarında Rusya ve Özbekistan arasında bir askeri ittifak antlaşması imzalandı. Şimdi ise, NATO’ya ait teçhizatların, Özbekistan toprakları üzerinden nakledilmesini kabul ediyor. Özbekistan, transit koridor imkânı sunacak. Bilindiği gibi, Özbekistan, Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü  (KGAÖ) üyeliğini askıya almış ve NATO’nun transit koridoru olma görevini üstlenmişti. Bölgede, ittifaklar ve etki alanları değişebiliyor.