Türkler binlerce yıldan beri tarih sahnesinde yer almaktadır. Mark Sykes’ın ‘Eğer kendilerini tanımış olsaydınız Türklere hayran olurdunuz!’ dediği Türklerin kimler olduğunu öğrenmek için Türk kelimesinin kökenine bakalım:
Günümüzde, “Türkiye Cumhuriyeti’nin yurttaşı olan, onun sınırları içinde yaşayan halk ve bu halktan olan kimse” olarak tanımlanan ‘Türk’ kelimesi daha kapsamlı bir başka ifade ile “Asya’da ve Doğu Avrupa’da yaşayan Türkçe’nin çeşitli lehçelerini konuşan soy ve bu soydan olan kimse” olarak tanımlanmaktadır. Tarihi, insanlık tarihi ile neredeyse eş değer olan Türklerin isim olarak kökenini incelediğimizde bu ve benzeri tanımların yetersiz olduğu aşikârdır.
Türk adı nereden geliyor sorusuna cevap bulmak için yapılan araştırmalar sonrası çeşitli görüşler beyan edilmiştir. Bu husus üzerine araştırmalar yapan uzmanların bir kısmı Türk kelimesine ilk olarak M.Ö. 14. yy’da ‘Tik’ veya ‘Tikler’ olarak rastlanıldığını ileri sürerken, bir kısmı da M.Ö. 14. yy’dan daha öncesinde de rastlanıldığı görüşünü ileri sürmektedir.
Türklerin eski dönemlerine ait bilgilere çoğunlukla Çin kaynaklarında rastlamaktayız. Çinli tarihçiler, bu kaynaklarda M.Ö. 2000-1000 yılları arasında Türk hükümdarlarından söz edildiğini ihbar etmektedirler.
Lâkin Türk hükümdarlarının ve devletlerinin adının bu kaynaklarda Çince yazılmasından mütevellit Türkçe karşılıkları tam olarak bilinmemektedir.
Çin’e ait olan Sui-Şu kaynağında Tu-kuie (Türk) miğfer olarak yorumlanmakta, Türklerin yaşadıkları ülkedeki miğfer biçiminde olan dağla ilgili olarak adlandırıldıkları ifade edilmektedir. Bazı İslam kaynaklarında ise ses benzeşmesine dayanarak ‘terk’ şeklinde yorumlanmakta ve Kaf Dağı’nın ardına terk edilmiş bir kavim olarak belirtilmektedir.
Türk kavramı tarih sahnesinde ilk olarak M.S. 6. yy’da Gök-Türk Devleti’nin kurulması ile yer almıştır. Yani bu kavramı ilk kez kullanan Göktürk İmparatorluğu olmuştur. Orhun Abidelerinde ise daha çok Türük olarak yer alan bu kavram, ilerleyen zamanlarda Devlet adından çıkıp Türk Milletini ifade etmek için kullanılmaya başlanmıştır.
Göktürk yazıtlarında yer alan ‘Türk Budun’ ifadesi Türk soyuna sahip olan tüm boyları kapsayan ‘Türk Milleti’ anlamındadır. M.S. 1. yy’da Pomponius Mela ve 2. yy’da Plinius, Azak Denizi kıyısında yaşayan Turcae/Tyrcae isimli kavimden söz etmekteler. Bunun Çin kaynaklarına göre M.S. 540 dolaylarında Gök-Türk Devleti’ni kuran Türklerle aynı kavim olması ihtimal dâhilinde tutulmaktadır.
