Kazakistan Kurucu Cumhurbaşkanı, Elbası Nursultan Nazarbayev, tarihi bir adım atarak, Türk Dili Konuşan Devletler İşbirliği Konseyi’nin adının TÜRK DEVLETLERİ BİRLİĞİ olarak değiştirilmesini önerdi. Bu öneri hem Türk Konseyi’ne üye kardeş ülkelere hem de dünyaya verilmiş bir mesajdır. Küresel konjonktür gereği, Avrasya coğrafyasında bir TÜRK DEVLETLERİ BİRLİĞİ oluşmaktadır. 

1992’de, Elbası Nazarbayev öncülüğünde Nahcıvan’da kurulan Türk Dili Konuşan Devletler İşbirliği Konseyi, ad değiştirerek, hedeflediği kimlik ve misyon çerçevesinde tarih sahnesine çıkmaktadır. Yılsonunda Türkiye’de yapılacak Türk Dili Konuşan Ülkeler Devlet Başkanları 8. Zirvesi’nde “TÜRK DEVLETLER BİRLİĞİ”,  liderlerin onayına sunulacak ve TURAN’ın kurulduğu ilan edilecektir.

COVİD-19 ve türevlerinin eden olduğu ölümcül salgının tüm ülkeleri çok olumsuz yönde etkilediği bir süreçte, Kazakistan’ın ev sahipliğinde çok önemli bir zirve gerçekleştirildi. 

Video konferans yöntemiyle gerçekleştirilen Türk Dili Konuşan Devletler İşbirliği Konseyi Gayri Resmi Zirvesi’ne Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım-Jomart Tokayev, Kazakistan'ın Kurucu Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Kırgızistan Cumhurbaşkanı Sadır Japarov ve Özbekistan Cumhurbaşkanı Şavkat Mirziyev, Türkmenistan Cumhurbaşkanı Gurbanguli Berdi Muhamedov’un yanı sıra gözlemci ülke statüsündeki Macaristan’ın Başbakanı Viktor Orban ve Türk Konseyi Genel Sekreteri Bagdat Amreyev katıldılar. 

Pandemi ve küresel aktörler arasındaki paylaşım mücadelesine odaklanmış olan medyamızda ve dünya medyasında gereken ölçüde yer almayan bu tarihi zirvede çok önemli kararlar alındı. Sonuç bildirgesine özet olarak yansıyan bu kararlarının küresel gelişmelere olan yansımalarını zaman gösterecektir.   

TOKAYEV: “TÜRK DÜNYASI’NIN MANEVİ BAŞKENTİ TÜRKİSTAN KENTİDİR”

Kazakistan’ın ev sahipliğinde video konferans şeklinde gerçekleştirilen Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi Gayri Resmi Zirvesi’ne katılan Kazakistan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Kassym-Jomart Tokayev, “Türk Medeniyetinin canlanmasını öncelikle Hoca Ahmet Yesevi mirasının ve Kutsal Türkistan mirasının dünyaya tanıtılmasıyla başlatmamız gerekiyor. Bu nedenle bugünkü zirveye ‘Türk Dünyası’nın Manevi Başkenti Türkistan’ başlığını verdik. Nursultan Nazarbayev’in inisiyatifiyle, Türkistan şehri kökten değişti ve yeni bir görünüm kazandı” dedi.

Türkistan’ın tüm Türk halkları için kutsal bir mekân, saygın baba ocağı ve özlenen ata yurt olduğunu ve atalarımızın burada büyük üstat Hoca Ahmet Yesevi’den din eğitimi aldıklarını belirten Tokayev,  onun öğretisinin temelinde gelişen Türk-İslam kültürünün dünyaya yayıldığını ve Türklerin Anadolu’ya ve Balkanlara göç ettiklerinde bu değerlerin köklerimizi korumamızı ve birliğimizi sürdürmemizi sağladığını söyledi. 

PANDEMİ VE EKONOMİ

Tüm dünyanın eşi görülmemiş zorluklarla karşı karşıya olduğu bu zor zamanlarda bile Türk dili konuşan ülkeler arasındaki işbirliğinin duraksamadığını belirten Kazakistan Cumhurbaşkanı Tokayev, bu zor zamanlarda ilişkilerimize yeni bir ivme kazandırmak için birlikte çalışmak gerektiğini, salgını durdurmanın ana yolu tüm vatandaşlara aşı sağlamak olduğunu ve bu konuda Türk dili konuşan ülkelerin deneyimlerini paylaşarak birbirlerini desteklemeleri gerektiğini, uluslararası toplumun pandemiye karşı mücadelede birlikte hareket edemediğini ve büyük güçler arasında görüş ayrılığından dolayı aşı çatışması yaşandığını söyledi.

Pandeminin benzeri görülmemiş bir ekonomik krize yol açtığını vurgulayan Tokayev, Kazakistan ile Türk Konseyi üye ülkeleri arasındaki 7 milyar dolarlık ticaret hacminin yüzde 11 civarında daralmasına neden olduğunu belirtti ve, “Ülkelerimizin temel hedeflerinden biri ticareti artırmaktır. Bu bağlamda önemli ulaştırma hatlarının kesiştiği noktada yer alan Türkistan, büyük yatırım ve ticaret ve ekonomik imkânlara sahiptir. Onun önemli doğal kaynakları, insan sermayesi ve turizm potansiyelini dikkate alarak, Türkistan bölgesinde Türk ülkelerinin ortak ‘Özel Ekonomik Bölge’sini oluşturmayı öneriyorum” dedi. 

Yapay zekâ, veri analizi, dijitalleşme, e-ticaretin geliştirilmesinde Türk Konseyi üye ülkeleri arasında ortak projelerin hayata geçirilmesi çağrısında bulunan Tokayev, Kazakistan’ın, e-devlet, bankacılık ve finans sistemlerinde ileri teknolojiler ve dijital çözümler alanındaki deneyimini paylaşmaya hazır olduğu söyledi.

“Türk Yatırım Fonu’nun kuruluşunun hızlandırılması öncelikli konulardan biridir. Bu, Türk dili konuşan ülkeler için ilk ortak finans kurumu olacaktır. Söz konusu girişim tüm üye ülkeler tarafından onaylandıktan sonra, onun genel merkezini Astana Uluslararası Finans Merkezi’ne yerleştirmeyi öneriyorum.  Astana Uluslararası Finans Merkezi, uluslararası finans kuruluşlarının en iyi uygulamaları ve modern yeteneklerini birleştiren benzersiz bir platformdur. Bu merkezde İslami bankacılık ve hukuk enstrümanları yaygın olarak kullanılmaktadır” diyen Tokayev, bu kurumun Türk ülkelerine büyük miktarlarda yatırım çekilmesini sağlayacak özel bir yapı olacağını belirtiyordu.  

“TÜRK KONSEYİ’NİN STATÜSÜNÜ YÜKSELTMELİYİZ”

Türk Konseyi üyesi ülkelerin işbirliği yapabilecekleri konulardaki görüş ve düşüncelerini belirten Tokayev, Türk Konseyi’nin statüsünü yükseltme ve kurumsal yapısını güçlendirme amacıyla onu tam teşekküllü bir teşkilata dönüştürme zamanının geldiğini de söylüyordu. Tokayev bu önerinin Zirve’den sonra yayınlanacak sonuç bildirgesine dahil edilmesi önererek şöyle diyordu:  

“Türk Dünyası’nın modern uluslararası politika ve ilişkilerde önemi giderek daha attığı malumunuzdur. Bu nedenle, Türk Konseyi çerçevesindeki işbirliğinin geleceği parlak olduğuna inanmak için her türlü neden var. Bizim bölgesel ve küresel konulardaki görüşlerimizi ifade etmemiz gerekiyor. Sesimiz güçlü ve net çıkmalıdır. Bu bağlamda, biz tüm girişimleri ve önerileri kardeş ülkelerle birlikte uygulamaya hazırız.” 

İşte Türk Dünyası’nın yıllardır beklediği müjde buydu; “Türk Konseyi’nin statüsünü yükseltmeliyiz. Bu bağlamda biz, biz tüm girişimleri ve önerileri kardeş ülkelerle birlikte uygulamaya hazırız.” 

TARİHİ DUYURU: “TÜRK DEVLETLERİ BİRLİĞİ”

Kazakistan’ın kurucu Cumhurbaşkanı, Türk Konseyi Onursal Başkanı Nursultan Nazarbayev de Zirve’de yaptığı konuşmada, Türk ülkelerinin küresel konjonktürden yararlanarak gelişmeye devam etmelerinin önemini vurguladı ve “Biz, Türk Konseyi’nin geleceği ile ilgili belgeyi kabul etmeliyiz. Bakü’deki zirvede, Türk Dilinde Konuşan Devletler İşbirliği Konseyi seviyesinin örgüt seviyesine yükseltilmesini önerdim. İnsani ve kültürel gelişimin yanı sıra, birbirimizden çok şey öğrenebiliriz. Latin alfabesini kullanmak, gençliğimizin gelişimini küresel düzeyde teşvik etme fırsatı bulduğumuz ortak bir sistem sağlar. Ülkelerin birlikte gelişmesi bizim için önemli” dedi.

Tarihi İpekyolu güzergahındaki kardeş ülkelerin, bu tarihi fırsatı değerlendirme ve hayata geçirme zamanının geldiği, 31 Mart’ta video konferans yöntemiyle gerçekleştirilen Türk Konseyi Devlet Başkanları Gayriresmi Zirvesi’nde Nursultan Nazarbayev tarafından net olarak vurgulanmış oldu. Zirve’de Türk Konseyi’nin de Kurucu Başkanı olan Kazakistan’ın ilk Cumhurbaşkanı, Türk Dünyası’nın “Aksakalı”, Elbası Nursultan Nazarbayev’in, konsey üyelerini oluşturan devletler topluluğunun bundan böyle “TÜRK DEVLETLERİ BİRLİĞİ” olarak anılmasını önemesi tarihi bir duyurudur. 

Bu önemli gelişme sonuç bildirgesinde şöyle yer alıyordu: 

"Kazakistan Cumhuriyeti'nin Birinci Cumhurbaşkanı, Elbaşı ve Türk Konseyi'nin Onursal Başkanı Ekselansları Sayın Nursultan Nazarbayev'in Türk Konseyi'nin isminin değiştirilmesi girişiminin desteklenerek, Dışişleri Bakanlarına ve Sekretarya'ya, 2021 sonbaharında Türkiye Cumhuriyeti'nde düzenlenmesi öngörülen 8. Zirvede alınabilecek bu karara temel teşkil edecek belgeleri hazırlama talimatı verildi. 'Türk Dünyası Vizyonu-2040' ve 'Türk Konseyi 2020-2025 Stratejisi' belgelerinin ilk taslaklarını hazırlamasından dolayı Sekreterya'yı takdir edilerek, üye devletlerin ilgili makamlarına, Türkiye'de yapılacak müteakip zirvede, ulusal uygulamalarına uygun olarak muhtemelen onaylanmak üzere Sekretarya ile birlikte çalışarak anılan belgeleri hazırlama talimatı verildi."

Kazakistan Kurucu Cumhurbaşkanı, Elbası Nursultan Nazarbayev, tarihi bir adım atarak, Türk Dili Konuşan Devletler İşbirliği Konseyi’nin adının TÜRK DEVLETLERİ BİRLİĞİ olarak değiştirilmesini önerdi. Bu öneri hem Türk Konseyi’ne üye kardeş ülkelere hem de dünyaya verilmiş bir mesajdır. Küresel konjonktür gereği, Avrasya coğrafyasında bir TÜRK DEVLETLERİ BİRLİĞİ oluşmaktadır.

1992’de, Elbası Nazarbayev öncülüğünde Nahcıvan’da kurulan Türk Dili Konuşan Devletler İşbirliği Konseyi, ad değiştirerek, hedeflediği kimlik ve misyon çerçevesinde tarih sahnesine çıkmaktadır. Yılsonunda Türkiye’de yapılacak Türk Dili Konuşan Ülkeler Devlet Başkanları 8. Zirvesi’nde “TÜRK DEVLETLER BİRLİĞİ”,  liderlerin onayına sunulacak ve TURAN’ın kurulduğu ilan edilecektir.

TÜRKİYE-AZERBAYCAN DAYANIŞMASI VE KARABAĞ

Kazakistan’ın ev sahipliğinde gerçekleştirilen Zirve’nin sonuç bildirgesinde pekçok önemli konudan söz ediliyor. Bunlardan biri de Azerbaycan, yani Karabağ konusudur. 

Türk Konseyi’ne üye ülkelerin, Zirve’de, Karabağ’ın tarihi dokusuna uygun olarak yeniden imar edilmesi konusunda ortak çalışma önermeleri, Azerbaycan ile Ermenistan toprak bütünlüğüne saygılı olarak, karşılıklı ilişkilerin normalleşmesini desteklediklerini vurgulamaları, bölgesel barış ve istikrarın kurulup korunması açısından önemlidir.  Zirve’de Karabağ zaferinin vurgulanması, işgalin sona erdirilmesi ve Karabağ’ın Azerbaycan toprağı olarak yeniden imar edilmesi konusuna sonuç bildirgesinde de yer verilmesi, hem savaş sırasında oluşan belirsizliklerin giderilmesi hem de kardeş ülkelerin dayanışma ve işbirliği konularında kararlılıklarını sergilemesi açısından önemlidir.  

Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in Zengezur koridorundan söz etmesi ve Yeni İpekyolu’nu Azerbaycan, Nahcıvan ve Türkiye üzerinden Avrupa’ya bağlayacak olan koridorun Orta Asya’daki kardeş ülkeler açısından yeni ekonomik fırsatlar içerdiğini belirtmesi önemli vurgulamalardı. 

Türk Konseyi’nin kurucusu ve Onursal Başkanı Nursultan Nazarbayev, Zirve’de yaptığı konuşmada, yıllarca önce önerdiği Yeni İpekyolu güzergahını Hazar geçişine bağlayacak sistemi, “Trans Hazar Uluslararası Ulaşım Koridoru (Turan Koridoru)” olarak adlandırdı. Türk Konseyi’ne üye ülkelerin, Avrupa ile Asya’yı birbirine bağlayacak olan Yeni İpekyolu’ndan (Çin, ısrarla Tek Kuşak Tek Yol adını kullanıyor) çok önemli ekonomik yararlar sağlayacaklarına dikkat çekti.

 Elbası Nazarbayev’in 1992’den bu yana, Yeni İpekyolu’na, Hazar geçişine  ısrarla dikkat çekmesi, engin bilgi ve deneyiminden kaynaklanan bir öngörü olduğu kadar, Tarihi İpekyolu güzergahındaki kardeş ülkelerin bu konjonktürel  fırsatı işbirliği çerçevesinde değerlendirmeleri gerektiği konusunda yapılmış tarihi bir çağrıdır.  

Yeni bir dünya düzeni oluşturma mücadelesinin küresel dengeleri bu şekilde etkilediği bir süreçte, küresel aktörler arasındaki mücadelenin odak noktası haline gelen Yeni İpekyolu, Tarihi İpekyolu güzergahındaki kardeş ülkeleri geniş kapsamlı kurumsal bir işbirliği yapmaya çağırıyor.

ERDOĞAN: “ŞUŞA’YA GİDECEĞİM”

Türkiye Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, video konferansla katıldığı Türk Konseyi Gayri Resmi Türkistan Zirvesi’nde, 44 günlük bir mücadeleden sonra gelen zaferle Ermenistan işgalinden kurtarılan ve yeniden Azerbaycan toprağı olan Dağlık Karabağ’ın en önemli kenti Şuşa’ya gideceğini açıkladı ve kardeş ülke liderlerinden KKTC için destek vermelerini de istedi.

MİRZİYOYEV VE “KALKINMA BANKASI”

Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev’in sözünü ettiği “Kalkınma Bankası”, dijital paraya geçiş sürecinde kardeş ülkeler tarafından dikkate alınması ve süratle hayata geçirilmesi gereken bir öneridir. Altyapı proje çalışmalarını hızlandıracak bu Kalkınma Bankası, Türkistan’da oluşturulası planlanan Özel Ekonomik Bölge kurulana kadar, kardeş ülkeler arasındaki 7 milyar dolarlık ticaret hacminin hızla artmasını sağlayacaktır. Cumhurbaşkanı Tokayev’in sözünü ettiği ve 2022 yılında Nur-Sultan merkezli olarak hayata geçirilecek Türk Yatırım Fonu’yla Kalkınma Bankası, Türk Dünyası’nın finans trafiğini düzenleyecek kurumlar olacaktır. 

“TÜRK DEVLETLERİ BİRLİĞİ”nin Türk Dünyası’na, insanlığa hayırlı olmasını diliyoruz. 02.04.2021