12 . Psikolojik yüklenmeler

Yüksek performansa yönelik bütün sportif faaliyetlerde fiziksel yüklenme yanında psikolojik yüklenmeler de söz konusudur. Sporcuların psikolojik yüklenebilirlikleri farklı farklıdır. Aynı durum değişik sporcularda kişilik özelliklerine ve deneyimlerine bağlı olarak farklı sonuçlara yol açabilir. Psikolojik yüklenmeyi yaşama düzeyleri soprcuların psiko-fiziki dengesinde bozulmaya neden olduğunda performansta düşme görülür.

Duygular, otonom sinir sisteminde yer alan uyarıcıları harekete geçirir veya onları etkisiz hale getirir. Harekete geçirmeye yönelik duygular sempatik sinir sistemini uyarır ve kanda adrenalin ve noradreranilin düzeyinin yükselmesine yol açar. Artmış uyanıklılık hali tepkisi “ergotrop tepki” olarak tanımlanır. Edilgenlik duyguları ise parasempatik sinir sistemini uyarır. Burada uyanıklılık derecesinde bir azalma gerçekleşir. Buna da “tropotrap tepki” adı verilir. Müsabaka korkuları, ergotrap tepkinin sonuçlarıdır. Tropotrap tepkilerin sonucunda ise uykusuzluk, sıkıntı, tekdüzellik görülür. Kendilerine özgü duygusal yapıya bağlı olarak aşırı doygunluk şeklinde yaşanan çatışma durumları da meydana gelebilir.

Sürekli olarak aynı çeşit ısınma ve antrenman yapılması halinde yada antrenörün sürekli olarak aynı tür sözlerle uyarıda bulunması durumunda tekdüzelik ortaya çıkar. Böyle monotonluklar sporcuda isteksizlik, uyku hali, yorgunluk, kan basıncında düşmeye yol açacağından, performansta dalgalanmalar ve kontsantrasyon bozuklukları ortaya çıkar. Psikolojik doygunluk durumları ise sporcunun isteksiz veya sinirli olmasına yol açacağından zihni yeteneklerini kullanamamasına ve performansının kötüleşmesine neden olur.

13 . Duygusal ve zihinsel çatışmalar

Performans sporcusu gerek günlük yaşamı içerisinde, gerekse antrenman ve yarışmalarda sık sık duygusal ve zihinsel çatışmalar yaşayabilir. Güzel bir günde kendi yaş grubundan arkadaşlarıyla pikniğe gitmek isteyen bir sporcu, aynı zamanda yaklaşan final müsabakasının düşündüğünde bir yandan da antrenmana gitmek isteyerek duygusal çatışma içine girebilir. Ya da müsabaka sırasında bir basketbolcu topu potaya atmak veya arkadaşına pas çıkartmak arasında zihinsel bir çatışma yaşayabilir.

Çatışma, birbirleriyle uyuşmayan iki veya daha fazla güdünün aynı anda bireyi etkilediği durumlarda ortaya çıkar; güdülür türüne, şiddetine, içinde bulunulan ortama göre değişik görüntüler gösterir. Belirli bir konuda karar vermede zorluk çekmeye, gerginleşmeye başlayan kişi, büyük bir olasılıkla, bir çatışma halindedir. Belirli bir konuda karar vermede zorluk çekmeye, gerginleşmeye başlayan kişi, büyük bir olasılıkla, bir çatışma halindedir. Bu kişi, biraz sakinleşip iç dünyasını gözleyebilirse, birbirleriyle çatışan güdülerin farkına vardıktan sonra, karar verme sürecini daha akıllıca ve kolayca yapabilir. Sporcular özellikle yarışmalar içerisinde sürekli kararlar vermek zorundadır.

Üst üste birkaç hata yapan sporcu karar vermekte çatışmalar yaşamaya başlar. Bu gibi durumlarda çok uygun bir pozisyonda olmasına rağmen kendi şut atmak yerine daha zor bir pozisyondaki arkadaşına pas verebilir.

Çatışmaların her zaman olumsuz etki göstermesi gerekmez. Bunlar yaratıcı faaliyetlere veya daha fazla gayret göstermeye de yol açabilir. Somut bir durumda çatışmanın etkisi kişilik, duygu ve isteklerin yapısına bağlıdır. Karar vermekte zorlanan ve tereddüt geçiren kişi sürekli olarak kendisiyle mücadele eder ve başkalarının kararlarını bekler. Çatışmaların performansı engelleyici bir faktör haline gelmemesi için onları çözmek ve üstesinden gelmek gerekir. Sporcu bunu kendisi gerçekleştirebileceği gibi antrenör veya takım psikoloğu aracılığıyla da halledebilir. Bunun için önce çatışmaların kesinlikle bastırılmaması, açıkça ortaya konularak kabullenilmesi gerekir.

Psikolojik bilgilerin, çatışmaların çözümlenmesinde önemli bir yeri vardır. Antrenör, bu bilgilerin yardımıyla sporcunun yaşı, zekası ve duygusal durumunu göz önüne alarak hareket etmelidir. Kendine güven konusunda sorunu olan sporculara yeni, somut ve daha kolay görevler verilebilir. Sporcusunu iyi tanıyan bir antrenör onun durumunu önceden tahmin ederek çatışma yaşamasına fırsat vermeden önlem alabilir. Sporcuların istek ve ilgileri ile kendilerinden beklenilenler ve çevre koşulları uyumlu değil ise duygusal ve zihinsel çatışmalar sonucu sporcuda saldırgan tepkiler ortaya çıkabilir. Bu da yaralanma riskini arttırır.

14 . İnanç sistemi
Sporcularda kendileri ile ilgili oluşmuş inançlar vardır. Bu inanç sistemi içinde -daha önce hiç yapmadım,  bu hareketi yapamam-  gibi inançları vardır. Bunları gidermeme durumu, sahada olumsuzluklara neden olur.

15 . Takıntılar

Sporcuların daha önceden yaşadıkları durumlara göre bazı takıntıları vardır. Daha önce yaşanan bir sakatlık pozisyonu, onun o pozisyon yaratıldığında, pozisyona katılmamasını sağlayabilir.

16 . Kurban bulma eğilimi
Acıma duygusu ile beslenen insanlar başarısızlıkta, sorumluluk almazlar. Dışarıdan bir sorumlu bulmaya, bir bahane yaratmaya çalışırlar. Adeta bir  arkasını koruyan kişiliğe sahip olurlar.

(Devam edecek)