SANAYİ 4.0 NEDİR?
Sanayide teknolojik ilerlemenin 4. Dalgasıdır. Teknolojik ilerlemeler, sanayi devriminin başlangıcından bu yana, endüstriyel verimlilikte büyük artışa işaret eden üç ana aşamanın kat edilmesini mümkün kılmıştır. Üretim sektöründeki önemli endüstriyel devrimler sonrasında ülkeler ve şirketler küresel bu değişime ayak uydurmak zorunda kalmış ve rekabette üstünlük devamı için bir takım stratejiler geliştirmişlerdir. Sanayi 4.0 da bu stratejilerden birinin adıdır.
Bu terim ilk olarak Almanya Hannover Fuarında 2011 yılında kullanıldı.2012 de Bosch Gmbh Kagerman çalışma grubu hazırladıkları 4. Sanayi devrimi dosyasını Alman hükümetine sundu.
Bu yeni devrimin özellikle Almanya’da hızla olgunlaşmakta olduğunu söylemek mümkün. Ülkede 200 milyon Euro bütçe ayrılıyor, devlet tarafından da büyük destek görüyor. Çin, Almanya’nın liderliğinde başlayan Dördüncü Sanayi Devrimi’ni en kısa zamanda yakalamaya odaklanan ülkeler arasında yer alıyor.
Sanayileşme Tarihinde Nasıl Bir Yolculuk Gerçekleşti?
Tarih boyunca dört büyük sanayi ( endüstriyel ) devrim yaşanmıştır.
İlk sanayi devrimi (1.0)
Su ve buhar gücünün daha verimli kullanılmasını sağlayan mekanik tezgahların kurulması ile 18. yüzyılın sonlarında fabrikalarda buhar gücüyle çalışan makineler kullanılmaya başlanmıştır. ( 1712 Buhar Makinesinin İcadı )
İngiltere’deki dokuma tezgahlarının mekanikleşmesiyle etkisini göstermeye başladı. Bu kapsamda, odunun yerine maden kömürünün ve buharın kullanılması; hareket gücünün artırılması, makineleşmeyi ve üretimin fabrikalara taşınması sonucunu doğurdu. Eski model aile şirketleri ve küçük imalathaneler yerini büyük fabrikalara bıraktı. Makineleşme Çağı olarak anılan 18. ve 19. Yüzyıl arasındaki bu dönemde, yeni icatlar sayesinde kömürün yanı sıra, buharın da enerji kaynağı olarak kullanılmaya başlaması, makinelerin yaygınlaşmasında önemli bir rol oynadı. Aynı şekilde; buhar, kömür ve demirin enerji kaynağı ve hammadde olarak birlikte kullanılması, demir yolu gelişimine de hız kazandırdı. Bu sayede, makinelerle hem hammaddelerin, hem de daha çeşitli, hızlı ve çok miktarda üretilen ürünlerin daha uzak yerlere taşınması ve Endüstri Devrimi’nin Avrupa’da yayılması mümkün oldu.
İkinci sanayi devrimi (2.0)
20. Yüzyıl’ın başlarına denk gelen İkinci Endüstri Devrimi’ni, petrol tabanlı içten yanmalı motorların kullanımı tetikledi. Aynı dönemlerde, Henry Ford’un otomotivde seri üretim bandı sistemi ve fabrikaların elektrikle çalışır hale gelmesi de endüstrileşmeyi hızla geliştirdi. Birinci Endüstri Devrimi’nde hâkim olan demirin yerine çelik üretiminin gelişmesi, demir yolu taşımacılığını ve ticareti hızlandırırken; telefon, radyo, daktilo, ucuz gazete kâğıdı gibi diğer yeni gelişmeler de haberleşme ve iletişimi şekillendirdi. Siyasal ve ekonomik bakımdan güçlü merkezi devletler kuruldu. Birinci Endüstri Devrimi’nde, İngiltere ve Avrupa’da etkisini gösteren endüstrileşme, İkinci Endüstri Devrimi ile ABD, Japonya gibi ülkelerde de hızla yaygınlaşarak dünyanın birçok bölgesini etkiledi.
Üçüncü sanayi devriminde (3.0) ise
Dijital devrim, elektroniklerin kullanımı ve Bilgi Teknolojileri 'nin gelişmesiyle üretim daha da otomatikleştirildi. ( 20. Yüzyıl 1971 Mikro bilgisayar ve 1976 Apple I )
Günümüzde hala içinde bulunduğumuz üçüncü endüstri devrimi döneminde; bilgisayar, mikro elektronik, fiber optik, lazer gibi teknolojilerin, telekomünikasyon, nükleer, biyotarım ve biyogenetik gibi bilimlerin gelişimi, üretimin yönünü ve biçimini etkiledi. İletişim ve ulaşımdaki gelişmelerle, ticaret ve endüstri globalleşti. Bu süreçte yaşanan en önemli gelişmelerden biri de, dünya kaynaklarının hızla tükenmesi ve sürdürülebilirlik kavramının gündeme gelmesi oldu.
Dördüncü sanayi devrimi (4.0)
Otonom Makineler ve Sanal Ortamlar (21. Yüzyıl)
“Sanayi 4.0 ya da Endüstri 4.0 ” olarak nitelendirilen yeni bir dönem başlıyor, İnternetin üretimde kullanılması, iş geliştirmeden-mühendisliğe birçok yeniliği de beraberinde getirecek. Dünya baş döndürücü bir hızla değişiyor. Teknolojik değişim ile torunlarımızın bizim bugünlerde hayal edemeyeceğimiz mesleklere sahip olacaklarını söylüyorlar. Bu, aynı zamanda bugün bildiğimiz, eğitim sisteminin etrafına ördüğümüz mesleklerin önemli bir bölümünün de çok değil belli bir dönemden sonra ortadan kalkması anlamına geliyor.
Vizyonu, daha hızlı, daha esnek, kalitesi daha yüksek ve daha verimli bir sanayi yolculuğu olarak tanımlanmaktadır. Almanya ve daha sonra ABD gibi sanayileşmiş ülkeler tarafından ortaya atılan ve günümüzde dijital teknolojiler ile tetiklenen bir evriminden söz ediliyor. Akıllı robotlar, büyük veri, nesnelerin interneti, 3-D baskı gibi teknolojinin bu devrimin tetiklenmesinde çok önemli rolü olduğunu anlaşılıyor.
Peki bu endüstriyel devrimler esnasında yani bu aşamalar oluşurken biz ne yaptık?
Tarım toplumundan sanayi toplumuna geçerken, bir eşiği zamanında atlayamamanın sıkıntısını hala yaşıyoruz… Sonra buhar makinelerinden üretimin geliştiği eşiğini de geç atladık, son olarak internetin kullanılması aşaması…bizim gibi toplumlar bu eşikleri hep müşteri olarak yaşamaktalar…Herkes dünyamızın bir dördüncü sanayi devriminin eşiğinde olduğu konusunda hem fikir…Henüz sanayi 3.0’ı bile tam anlayamadık desem, haksızlık etmiş olur muyum? Sanmıyorum
Sanayi 4.0 ‘ ın Amacı Nedir ?
Bilişim teknolojileri ile endüstriyi bir araya getirmeye çalışmak temel hedefidir. Ana bileşenlerinin ilki yeni nesil yazılım ve donanım yani bugünün donanımlarından farklı olarak düşük maliyetli, az yer kaplayan, az enerji harcayan,az ısı üreten,ancak bir o kadar da yüksek güvenilirlikte çalışan donanımlar ve bunları çalıştıracak işletim ve yazılım sistemlerinin kaynak ve bellek kullanımı açısından tutumlu olması hedefidir.
İkinci bileşeni CİHAZ TABANLI İNTERNET yani yeryüzündeki tüm cihazların birbirleriyle bilgi ve veri alışverişi için kullanıldığı, her türlü araç gereçe entegre edilmiş,sensör ve işleticilerle donanmış, internet bağlantılı akıllı elektronik sistem bu sisteme de kısaca SİBER –FİZİKSEL SİSTEMLER de diyebiliriz.
Üretim sürecinde fabrikalardaki makinelerde siber-fiziksel sistemlerin kullanılması demek insanlardan neredeyse bağımsız olarak kendi kendilerini koordine eden, üretim için ihtiyaç duyulan enerji miktarını azaltacak, üretimi miktar ve kalite açısından artıracak bir sistem demektir.
Sanayi 4.0 ‘ ın Etkileri Nasıl Olacak ?
Mercedes Benz’ in müdürü, yakın zamanda verdiği bir röportajda; artık rakiplerinin diğer araba firmaları değil, Tesla, Amazon, Google, Apple ve benzeri teknoloji şirketleri olduğunu söyledi. Bu yazılımlar önümüzdeki 5 – 10 yılda, geleneksel endüstrilerin çoğunluğu rahatsız edecek. Örneğin ; Uber sadece bir uygulama ve bir tane bile arabası yok ancak yine de dünyanın en büyük taksi şirketi konumunda…bunun gibi pek çok örnek var.
Yapay zeka; bilgisayarlar dünyamızı anlamada katlanarak artan bir şekilde daha iyiler;2016 da bir bilgisayarın dünyanın en iyi ‘’GO’’ oyuncusunu yendiğini ve bu beklenenden 10 yıl önce gerçekleştiğini unutmayalım.
Örneğin; bir tarlayı 7/24 işleyecek, ekecek, biçecek, gübreleyecek ilaçlayacak, sulayacak sonunda hasat yapacak ve ambalajlayıp tüketiciye kadar ulaştıracak bir otomasyon sistemi kafamızda canlandırmamız gerekiyor. Çiftçiler kendi robot çiftçilerinin yöneticisi olabilecekler.
Son 10 yılda 3D yazıcının fiyatı düşerken hızı da arttı. Tüm büyük ayakkabı firmaları 3d yazıcılarla üretime başladı.
Bazı uçak yedek parçaları 3d yazıcılar ile üretilmeye başlandı. Uzay istasyonunda bulunan 3D yazıcı sayesinde bazı yedek parçaları elimine ettiler bile.
Çin de 6 katlı bir ofis binası 3D yazıcıyla üretildi. 2027 yılına gelindiğinde üretilen her şeyin % 10 ‘u 3D yazıcılardan çıkmış olacak.
Yeni sektörlerin açılmasına ve geride kalmış sektörlerin yok olmasına neden olacaktır. Bu durum yalnızca sektörler için değil, insanlar, şirketler ve ülkeler için de böyle olacak endüstriye ayak uyduramayan her şey olumsuz etkilenecektir.
Örneğin; ilk başlarda kol emeği ile çalışan insanlar işlerini kaybetmeye başladı, sonra teknisyenler şimdi de mühendisler işlerini kaybetmekle karşı karşıya kalmış olacaklar. Her ne kadar istihdam sorunları artacak olsa da yeni iş alanları da ortaya çıkartacaktır.
Türkiye Nasıl Bir Yol Haritası İzlemeli ?
İnovasyon demek, teknoloji transferi ve teknolojinin yayılması demektir ve öncelikle ülkeye teknoloji transferini becerebilmektir. Ülkeye teknoloji transfer etmek de yetmez. İnovasyon aynı zamanda o transfer edilen teknolojinin, bir sektörden diğerine, bir şirketten ötekine yayılması ve etkilemesidir. Dördüncü sanayi devrimi büyük bir inovasyon dalgasıdır ve Türkiye buna hazırlıklı değildir. Dünyanın bizi 19’uncu yüzyıldan kalma sorunlarımızı çözelim diye bekleyecek hali yok, artık bir an önce çözüp 21’inci yüzyılın sorunlarına bakmaya başlamamız gerekmektedir.
Türkiye Hangi Durumdadır ?
Siemens Türkiye Genel Müdür Yardımcısı Ali Rıza Ersoy’a göre; Türkiye’nin GSYİH'sinin % 25'i endüstriyel üretimden geliyor. 2015 yılındaki % 4 artışın % 1'inin endüstriyel üretimden geldiğini düşünürsek ve bunu artırmayı başarabilirsek; ekonominin tamamı aynı kalsa bile endüstrinin payı ile Türkiye % 6 büyümüş olacak. Bu doğrultuda, Endüstri Bilim Sanayi Bakanlığı başta olmak üzere diğer ilgili bakanlıklarca önemli çalışmalar gerçekleştiriliyor. Adımların hızla atılması, Türkiye’nin 4. Endüstri Devrimi’ni yakalayabilmesi için büyük önem taşıyor. Bunu başarabilirsek, şu anda içinde bulunduğumuz orta gelir tuzağını aşabiliriz.
Kaynaklar:
Sedat Gümüşsoy - Bilgisayar Mühendisi / Teknik Makale
TEPAV Güven Sak / Dünya Gazetesi
Makine Magazin / Yalçın Gür
FATMA ACAR ÜNLÜ 21.11. 2017 07:30
ANAHTAR KELİMELER: Sanayi devrimi , sanayi 4.0, endüstri 4.0 , inovasyon
