SUMRU AYDIN

WCRF günde 5 porsiyon meyve-sebze ve hububat tüketilmesini ve  rafine nişasta ürünlerinin kısıtlanmasını önerir. Kırmızı eti azaltılmalı ve işlenmiş-çok pişmiş etten kaçınılmalıdır. Yağ ve şekerden fakir ve lifden zengin beslenin. Alkollü içecekler çeşitli kanserlerin riskini artırır. Çok tuzlu yiyecek veya tuzlanmış-saklanmış yiyeceklerden kaçınılmalıdır.
Bugünlerde aldığım yiyeceklerin içinde ne olduğuna dair daha çok inceliyorum. Sebze ve meyve için pazardan alış-veriş yapamaya çalışıyorum. Çünkü biz çalışan insanların en büyük sorunu sağlıksız koşullarda bekletilmiş taze olmayan sebze ve meyveleri satın almak. Dolayısıyla artık yediklerime değil, üzerime aldığım kıyafetten yüzüme kullandığım kreme kadar nerede yapıldığını, son kullanma tarihini, içeriğinde hangi maddeler olduğuna kadar araştırıyorum. Çünkü çevremde o kadar çok kanser vakası duyuyorum ki korkmamak mümkün değil. Avrasya Hospital Medikal Onkoloji ve Kemoterapi Uzmanı Doç. Dr. Mahmut İlhan da Kanserden korunmada beslenmenin önemine vurgu yapıyor ve bu hafta kanser ile beslenme arasındaki ilişkiyi ortaya çıkarıyor. Bu yazıyı herkesin okuyup uygulanması gerektiğini düşünüyorum. Ayrıca tüm bunlara ek olarak hafta sonları Alış-veriş merkezlerinde kapalı kalmak yerine temiz hava almak için park ve bahçelerde vakit geçirmenizi öneriyorum. Sağlıcakla kalın…
Kanserin oluşmasında hangi faktörler etkindir?
Daha önceki yazımızda kanserle mücadelede 3 metottan bahsetmiştik. Bunlar 1.Kanserden korunma 2.Erken teşhis için tarama ve 3.Tedavi şeklinde 3 ayrılır. Bu yazımızda kanserden korunmada beslenmenin önemi üzerinde duracağız.
Kısaca kanser nedenlerini özetleyip, kanserde korunmada beslenmenin üzerinde biraz daha detaylı duralım. Yapılan bir bilimsel analizde kanserlerin 2/3 beslenme ve sigara az veya çok rol oynamaktadır.
Kanserin nedenleri ve ilişkili olduğu kanser tipi:
1.Sigara: Ağız, farinks(Yutak kanseri), larenks (Gıtlak kanseri), özofagus (yemek borusu kanseri), pankreas, mesane, akciğer ile
2.Beslenme ve kilolu olma
3.İnfeksiyonlar: H.Pylori, HBV, HCV, HPV vb
4.Alkol: Orofarinks (Yutak kanseri), larenks (gırtlak kanseri), özofagus (yemek borusu kanseri), HCC
5.Çevresel bazı maddeler (Kirlilik, radon gazı gibi bir maddeye maruz kalma gibi)
6.Doğuştan yatkın olma hali: Anne-babadan çocuğa geçen anormal gen veya çocuk oluşurken oluşan gen değişiklikleri (Herediter kanserler).
7.Diğer sebepler

Peki kanseri nasıl önleyebiliriz? Birçok insan kanser tedavisi görüyor. Genç-yaşlı demeden birçok insana kanser teşhisi konuluyor. Nasıl korunacağız? Neler yapmalıyız?
2007 yılında Dünya Kanser Araştırma Fonu(WCRF), Amerikan Kanser Araştırma Enstitüsü ile beraber yaptığı uzman toplantısında şu sonuca vardı; global olarak yüksek gelirli toplumlarda ve az gelirli toplumlarda kanserlerin sırası ile 1/3 ve ¼’ü  sağlıklı beslenme, fiziksel aktivite ve sağlıklı kilosunu koruyarak  önlenebilir. Bu sonuca literatür taraması, ortak analizler ve 7000 fazla nitelikli araştırmanın sonucuna dayanılarak varılmıştı. Avrupa onkoloji derneği(ESMO)bu raporu ana iskelet kabul ederek yeni bazı çalışma sonuçlarını ekledi ve aşağıdaki 10 maddede özetledi.
1.Normal kiloda ve ince kal: Kilolu olmak kanser için önemli bir risk faktörüdür. Kolon, meme (menapoz sonrası), endometrium, özofagus(Adenokrasinom tipi), pankreas ve böbrek kanseri riskini artırır. Safrakesesi kanseri içinde muhtemel bir risk faktörüdür. Vucut yağ oranı özellikle karın yağ oranı insülin, insülin benzeri büyüme faktörü ve sex hormon düzeyini artırır, bu hormonlarda kanser oluşumuna katkıda bulunurlar. Bunun için WCRF vucut kitle indexi(VKİ) normal olmasını önerir(18-25), VKİ kilonun boyun karesine bölünmesi ile oluşur.
2.Hareketli ol: Günde en az 30 dakika spor yap: Fiziksel aktivite kilo üzerine olumlu etkisi dışında da bağımsız bir şekilde kolon kanseri riskini azaltır, muhtemelen postmenopozal meme kanseri ve endometrial kansere karşıda korur.  Kilo almaktan koruması yanında, sex hormon ve büyüme faktörü düzeyleri ve yeme-dışkılama pasaj süresi artışı nedeniyle yararlı olduğu düşünülür. WCFR orta derece aktiviteyi günde 30 dakika yürüme, bisiklet kullanma ve/veya bahçede gezme olarak tanımlar. Eğer fazla kilolu iseniz bu süre 60 dakika olmalıdır.
3.Enerjisi yoğun yiyecekleri kısıtla: Yağ ve şekerden fakir ve lifden zengin beslenin.
4.Bitkisel yiyecekler: Değişik sebze ve meyveleri, hububat (bezelye, fasulye vs):  Nişastasız sebzelerin tüketimi ağız, yutak, gırtlak, yemek borusu (özofagus-Skuamoz hücreli tipi), akciğer ve mide kanserinin içine girdiği üst beslenme-solunum yolları kanserlerine karşı koruyucudur. 
Meyvelerde ağız, yutak, gırtlak, yemek borusu kanseri, akciğer ve mide kanserine karşı kısmen koruyucudur.
Soğan ve sarımsak grubu mide kanserine, sarımsak kolon ve rektum kanserine karşı karşı muhtemelen koruyucudur. Meyve-sebzenin koruyucu etkisi kısmen lif etkisi, içerdiği vitamin ve bioaktif bileşikler, yanısıra kilo üzerinde de yararlı etkileri var.
WCRF günde 5 porsiyon meyve-sebze ve hububat tüketilmesini ve  rafine nişasta ürünlerinin kısıtlanmasını önerir.
5.Hayvansal gıdalar: Kırmızı eti azaltılmalı ve işlenmiş-çok pişmiş etten kaçınılmalıdır. Tek taraflı ve fazla kırmızı et kullanımı ve tütsüleme, aşırı pişirme ve tuzlama ya da ek koruyucu maddeler (nitrit veya nitrat) kolon kanseri riskini artırır. WCRF haftada kırmızı et tüketimini 500 grama sınırlar. Tahmini olarak haftada 5 defa almak anlamına gelir.
6.Alkol: Alkollü içecekler çeşitli kanserlerin riskini artırırlar, bunlar ağız, farinks, özofagus, ve meme kanseridir. Alkollü içeceklerin erkeklerde kolorektal kanser riskini artırdığına dair ikna edici çalışmalar var. Aynı zamanda karaciğer kanseri ve kadın kolon kanseri ile de ilişkisi var. Alkol tipi önemli değil, alkol ana maddesi etanol alınan miktarı belirleyicidir. Kanser riskini artırmayan minimal alınacak alkol miktarı bilinmiyor, kanser riski için en küçük miktarlarda önerilmiyor ancak koroner arter hastalığı ile ilgili koruyucu veriler nedeniyle, WCRF/AICR eğer içiliyorsa erkeklerde 2 kadınlarda 1 kadeh içki/güne salık vermektedir.
7.Besin saklanması, işlenmesi ve hazırlanması: Çok tuzlu yiyecek veya tuzlanmış-saklanmış yiyeceklerden kaçınılmalıdır. Tuz ve tuzla korunan yiyecekler mide kanserinde etkili bir risk faktörüdür. Aflotoksinle kontamine yiyecekler karaciğer kanseri nedenidir.
8.Diyete ek katkı maddeleri kullanılmamalı
9.Kanserden tedavi görmüş ve yeniden çocuk doğuranlarda anne sütü 6 ay vermesi önerilir.
10. Kanser başarıyla tedavi edilen hastalarda normal insanlar gibi korunma önerilerine uymalıdırlar.