Haber: Sumru Aydın
Endoskopi Nedir?
Ucunda kamera olan aletler yardımıyla vücudun iç boşluklarının görüntülenmesi işlemine endoskopi, kullanılan aletlere de endoskop denir.
Gastroskopi Nedir?
Günümüzde fleksibl video endoskoplar kullanılarak ağızdan girilerek yemek borusu, mide ve on iki parmak barsağının görüntülenmesi işleminin kısa adıdır. Gastroskop kullanılarak bu sayılan organlarımızın iç yüzeyini döşeyen mukoza tabakası incelenir. Mukozadaki değişiklikler gerekirse çeşitli boyalar kullanılarak daha belirgin hale getirilerek değerlendirilir. Gastroskopi hem tanı hem de tedavi amaçlı kullanılır. Tanı için mukozal patolojilerden forseps yardımıyla biyopsi materyali alınarak patolojik incelemeye gönderilir. Tedavi amaçlı kullanıma örnek olarak polip ve küçük tümörlerin gastroskop içinden geçirilen aletler yardımıyla çeşitli enerji cihazlarını da kullanarak çıkarılma işlemi gösterilebilir. Damarsal patolojiler gastroskop içinden geçirilen laser probla yakılarak tedavi edilebilir. Yemek borusundaki varisler bant ligatör yardımıyla veya çeşitli skleroterapi yöntemleri kullanılarak tedavi edilebilir. Üst sindirim sitemi kanamaları da sklereoterapi, klipleme koterizasyon gibi endoskopik işlemlerle durdurulabilir.Gastroskopi yardımıyla üst sindirim sistemindeki darlıklar buji , balon, laser veya koter kullanılarak genişletilebilir. Yine darlık ve fistüller stentleme yapılarak giderilebilir. Üst sindirim sistemi içerindeki yabancı cisimler çıkarılabilir veya parçalanarak sindirim sitemi yoluyla atılması sağlanabilir. Ağızdan beslenemeyen ve uzun süre beslenemeyecek olan hastalara beslenme amaçlı mide ve ince barsağın üst bölümüne beslenme tüpü de endoskopik olarak yerleştirilebilir.
Yukarıda kısaca bahsettiğim işlemler sedoanaljezi altında yani hastanın işlem sırasında ağrı duymaması ve hissetmemesi sağlanarak tarafımca yapılmaktadır.
Gastroskopinin Sakıncaları Var mı?
Sedoanaljezi için kullanılan ilaçlara karşı az da olsa reaksiyon görülebilir. Ayrıca yemek borusu, mide ve on iki parmak barsağında kanama, yaralanma ve delinme riski %0,1-0,2 gibi çok çok az oranlarda bildirilmektedir.
Kolonoskopi Nedir? Nasıl Yapılır?
Kalın barsağın ve ince barsağın son bölümünün iç yüzeyini döşeyen mukoza tabakasının kolonoskop adı verilen endoskoplar yardımıyla incelenmesi işlemidir. Kolonoskopi tanı, tedavi ve paliasyon amaçlı kullanılır. Tanı amaçlı kullanımda boyama yöntemleri de kullanılarak mukozal değişiklikler gözlenir, gerekirse forseps yardımıyla doku örneği alınır ve patolojik incelemeye gönderilir.
Polipler ve küçük tümörler kolonoskopi ile alınarak tedavi edilir. Damarsal patolojiler koter ve laser gibi enerji aletleri yardımıyla giderilir. Darlıklar buji, balon ve stentleme ile genişletilerek pasaj sağlanır. Kolon içi yabancı cisimler kolonoskopi ile çıkarılabilir. Kanama odakları skleroterapi, klipleme ve koterize edilerek durdurulabilir.
Kolonoskopi işlemi sedoanaljezi ve/veya genel anestezi altında yapılır. İşlem öncesi barsak temizliği ağızdan alınan çeşitli ilaçlar ve lavmanlarla tam olarak yapılmalıdır. Barsak temizliğini ve kolonoskopi işlemini tolere edemeyecek düzeyde yandaş hastalığı olanlar için başka görüntüleme yöntemleri kullanılmalıdır.
Tanısal ve girişimsel kolonoskopi işlemleri sedoanaljezi ve/veya genel anestezi altında tarafımca uygulanmaktadır.
Kolonoskopinin Sakıncaları Nelerdir?
Barsak temizliği ve anestezi için kullanılan ilaçlara toleranssızlık görülebilir. Kolonoskopi sırasında barsağa bir miktar hava verilerek görüş sağlandığı için işlem sonrasında karında şişkinlik ve gaz sancısı olabilir fakat bu durum geçicidir. Kolonoskopi sırasında ve sonrasında barsakta delinme %0,5-1 oranında bildirilmiştir.Kanama daha az oranlarda gözlemlenir.
Kolonoskopi Kimlere Yapılmalıdır?
-Hiçbir yakınması olmasa bile 50 yaş üzerindekilere tarama amaçlı kolonoskopi önerilmektedir.
-Açıklanamayan kansızlık,kilo kaybı,uzun süren kabızlık,uzun süren ishal,dışkıda gizli veya aşikar kan görülmesi, şişkinlik ve gaz yakınması olanlar
-Görüntüleme yöntemlerinde kalın barsakta duvar kalınlaşması kitle tespit edilenler
-Sürekli dışkılama hissi ile tuvalet alışkanlığında artış,kanlı sümüklü dışkılama öyküsü olanlar
-Ailesinde kolon ve rektum kanseri tanısı olanlar
-Kolon polibi aldırma, inflamatuar barsak hastalığı ve kolorektal kanser tedavisi görenler belli aralıklarla kolonoskopik takip altında olmalıdırlar.
ERCP Nedir? Nasıl Yapılır?
Duodenoskop denilen yandan görüşlü endoskopla on iki parmak barsağına açılan safra ve pankreas kanallarının kontrast madde verilerek radyolojik görüntülemesi işlemine Endoskopik Retrograd Colanjio Pankreatografi denir. Fakat bu işlem tanı amaçlı görüntüleme ile sınırlı değildir. İşlem esnasında kanalların barsağa açıldığı papilla bölümünden forsepsle biyopsi alınabilir, iyi huylu papilla tümörleri boyutları uygunsa çıkarılabilir. Safra kanalı ve pankreas kanalı taşları da bu yöntemle alınarak tedavi edilebilir. Safra yolu darlıkları genişletilebilir, safra fistülleri(kaçakları) safra kanal ağzı(papilla) sfinkterotomi denilen işlemle genişletilerek ve/veya safra yollarına safranın barsağa akışını kolaylaştıran stent yerleştirilerek tedavi edilebilir. Kronik pankreatit hastalarında pankreas kanalı dekompresyonu ve stentlemesi de yapılabilir.
ERCP İşleminin Riskleri Nelerdir?
Günümüz ileri teknolojisi kullanılarak komplikasyonlar azaltılmış olsa da ERCP işlemi invaziv bir işlemdir. Bu nedenle mutlak endikasyon olmadıkça uygulanmamalıdır. İşlem sedoanaljezi ve/veya genel anestezi altında ,hastane ortamında yapılmalıdır. İleri derece solunum ve dolaşım sistemi bozukluğu olan hastalarda ,daha önce midenin bir bölümü ameliyatla çıkarılmış olanlarda işlemin başarı şansı düşüktür.
İlk uygulamada işlemin başarı oranı bizim serimizde % 83 olarak bulunmuştur. Gerekirse birkaç gün aralarla 2. ve 3. defa işlem tekrarı yapılabilir.
ERCP ile birçok ameliyat gerektirecek hastalık tedavi edilebilir. İşleme bağlı olarak safra yolu infeksiyonu(kolanjit), pankreatit(genellikle hafif seyirlidir fakat ağır pankreatit de gelişebilir),kanama,barsak delinmesi gibi ciddi komplikasyonlar düşük oranlarda olsa bile görülebilmektedir.%0,5 oranında işleme bağlı ölüm oranları bildirilmektedir.
Deneyimli ve donanımlı merkezlerde, seçilmiş hastalarda, işlemin mutlak gerekliliği göz önünde bulundurularak ERCP işlemi gerçekleştirilmelidir.
