Haber: Sumru Aydın
Öksürük Nedir? Nasıl Tanımlayabiliriz?
Öksürük hava yollarının balgam ve sekresyonlardan temizlenmesini ve alt solunum yollarına yabancı maddelerin girmesini önleyen önemli bir savunma mekanizmasıdır. Günümüzde tüm dünyada doktor başvurularının en sık nedenlerinden birini oluşturmaktadır. Akciğer rahatsızlıklarının en çok görülen belirtisidir.
Öksürüğe Hangi Hastalıklar Yol açar?
Öksürük refleksini tetikleyen duyu sinirleri akciğer ve akciğer zarı, burun, sinüsler, yutak gibi üst solunum yolları, kalp zarı, solunum kası, kulak yolu ve midede de yaygın şekilde bulunur. Dolayısıyla akciğer dışı pek çok hastalık da öksürüğe yol açabilir.
Öksürüğün ne kadar zamandır devam ediyor olduğu nedeni aydınlatmak için önemlidir. Kabaca üç haftadan kısa süren öksürükler ani (akut), 8 haftadan uzun süren öksürüklere ise müzmin (kronik) öksürük denir. Akut öksürüğün en sık nedenleri üst solunum yolu enfeksiyonları, astım, zatüre, bronşit, çevresel veya mesleki irritan maruziyeti, kalp yetmezliği ve yabancı cisimlerin soluk borusuna kaçması gibi nedenler iken kronik yani müzmin öksürüğün en sık nedenleri astım, kronik bronşit, verem, akciğer kanseri gibi neredeyse tüm akciğer hastalıkları dışında geniz akıntısı, çeşitli kalp/tansiyon ilaçları ve reflü hastalığı olarak sayılabilir. Ayrıca, balgam söktürücü ilaçların kendisi de öksürüğe neden olabilir.
Aileler Çocuklarda Geçmeyen Öksürüğe Karşı Ne yapmalı?
Geçmeyen (Kronik) öksürük çocukluk çağında çok sık görülen bir durumdur. Çocuklarda geçmeyen öksürük diyebilmemiz için öksürüğün verilen tedavilere rağmen 4 hafta (1 ay) dan daha uzun sureyle devam etmesi gereklidir. Çocuğun tedavi ile tamamen iyileşmesi, sonrasında öksürüğünün tekrarlaması durumuna ise tekrarlayan öksürük adı verilir. Çocukta sadece öksürük olabileceği gibi bazen de hırıltı, nefes darlığı ve balgamda eşlik edebilir.
Öksürük kuru ya da balgamlı olabilir. Çocuk öksürdüğünde balgam çıkartıyor ya da göğsünden ve boğazından balgam sesi –çatallı ses geliyorsa buna balgamlı öksürük denir. Balgam sesi gelmeksizin olan öksürüğe ise kuru öksürük adı verilir.
Çocuklarda Geçmeyen Öksürüğün Nedenleri Nelerdir?
Çocuklarda geçmeyen öksürük birçok nedene bağlı olarak görülebilir ve özellikle yaş gruplarına göre nedenler değişebilmektedir. Küçük süt çocuklarında astım benzeri durumlar, reflü, dirençli bronşit, doğumsal nedenler ve yabancı cisim aspirasyonları ön planda iken, çocuğun yaşı ilerledikçe astım, allerjik saman nezlesi, kronik sinüzit daha sık görülmektedir. Geçmeyen öksürük hiçbir organik nedene bağlı olmayabilir ve psikojenik olarak ta karşımıza çıkabilir. Tüberküloz (verem), kistik fibrozis, bronşektazi gibi durumlar daha nadir olmakla birlikte geçmeyen öksürüğe neden olabilirler.
Bir yandan da öksürük faydalıdır diyorsunuz. Doğru mu?
Evet, Aslında öksürmek çok faydalıdır. Solunum yolumuza kaçan bir yabancı cisim, mikrop, virüs, toz, polen ve oluşan fazla ifrazat ancak bu yolla atılır. İnsan üşüdüğünde de öksürerek vücudunu ısıtmaya çalışır. Öksürerek ter içinde kalabiliriz. Hapşırık da aynı bu etkide bir savunma mekanizmasıdır.
Peki Hocam Kronik Öksürüğü Olan Yetişkinler Ne yapmalı? Bu durumdan dolayı korkmalı mıyız?
Birkaç gün içinde kendiliğinden gerileyen öksürük yakınması çoğunlukla tedaviye gerek olmayan gribal durumlara bağlı iken özellikle 6- 8 haftadan fazla süren öksürük yakınması olan hastaların mutlaka bir Göğüs Hastalıkları Uzmanına başvurmaları önerilir. Kronik öksürük nedenleri arasında en sık karşımıza çıkan rahatsızlık astım ve KOAH tır. Geçmeyen öksürüğü olan hastalarda nefes darlığı olmadan astım hastalığı başlamış olabilir. Altta yatan bir kanser, bir tüberkülozun başlangıç belirtisi öksürük olabilir.
Öksürüğe Bağlı Sorunlara Dikkat Edin!
Genellikle öksürüğe bağlı sorunlar kısa sürede değil, öksürük kronikleştiğinde uzadığında ortaya çıkar. Bu sorunlar şu şekilde sıralanabilir:
1-Kaburga zedelenmeleri
Özellikle orta yaştan itibaren kaburga kemikleri öksürürken kırılabilir veya çatlayabilir. En çok göğüs kafesinin alt kaburgalarının yandaki kenarları etkilenir. Kaburga kemiği kırıldığında çok ağrı yapar, üzerine yatılmaz, nefes alıp vermek sorun olur. Kırılan kaburgaların sivri ve tırtıklanan uçları koruduğu bölge organlarına hasar verebilir, onları kanatabilir.
2-İdrar kaçırma
Astım, KOAH ve bronşektazi gibi kronik öksürük yapan nedenler, özellikle kilolu ve normal doğum yapmış bayanlarda idrar kaçırmaya yol açabilir. Sürekli öksüren bu hanımları üçte ikisinde bu sorun olur. Öksürük nedeni tedavi edilmeli ve kilo verilmelidir.
3-Reflü
Uzun süreli öksürüklerde reflü gelişebilir. Ancak reflüsü olanlarda da kronik öksürük bir belirti olarak karşımıza çıkabilir.
4-Tansiyon yükselmesi
Öksürük esnasında kan basıncı yükselir. Baş ağrısı, göz ve burun kanamaları görülebilir. İnsan aniden başdönmesi ile düşer, bayılabilir. Hatta bu esnada başını bir yere vurabilir, bir yeri kırılabilir. Direksiyon başında kaza yapabilir.
5-Boğazda tıkanma hissi
Ender bir durumdur, öksüren kişi aniden boğazının kapandığını hisseder. Ancak bu durum saniyeler içinde geri döner. Paniğe kapılmamak, acele etmemek ve öksürüğü bir an önce tedavi ettirmek gerekir.
Şiddetli öksürüğü olan kişilerin bu sorunlarla karşılaşmaması için bir Göğüs Hastalıkları uzmanına başvurmaları önerilir. “Türk Toraks Derneği yayınları.”
