Venezuela’da muhalif Guaido Ocak ayında kendini geçici lider ilan etmiş ABD, İngiltere ve bazı Latin Amerika ülkeri de bunu tanımıştı, diğer yandan Çin, Rusya ve diğer bazı ülkelerin, aynı zamanda halkın önemli bir bölümünün desteğini alan Maduro istifa etmeyeceğini yineliyor hatta orduyla boy gösteren resimler yayınlıyor. Geçen hafta yaşanan olaylar sonrasında ise Pentagon’da yapılan toplantıda her türlü askeri müdahalenin masada olduğu beyan edildi, Rusya kanadından gelen açıklama ise bunun kabul edilemez olduğu bedelinin ağır olacağı yönünde. Venezuela’da esen darbe rüzgarları yeni bir soğuk savaşa mı gebe? Yakın zamanda askeri bir müdahale söz konusu olabilir mi? İktidarı devirmek için başka ne tür yöntemler masada, Venezuela ordusu bu süreçte nasıl bir sınav veriyor?
Tüm bu başlıkları ve daha fazlasını Dr. Hüsamettin Aslan ile konuştuk..
Geçen hafta yaşanan gelişmelerin ardından askeri seçenekleri tartışmak üzere Trump’ın ulusal güvenlik ekibi Pentagon'da toplandı ve askeri müdahale dahil tüm seçeneklerin masada olduğu belirtildi bu konuda neler söylersiniz olası bir müdahale söz konusu mu yakın zamanda?
Pentagon'da gerçekleşen görüşme Dışişleri Bakanı Pompeo, Savunma Bakanı Yardımcısı Summers ve Güvenlik Danışmanı Bolton ile birlikte yapıldı. Özetle Veneuzuela meselesinden sorumlu kişiler Darbe başarısızlığa uğraması ve bundan sonraki süreç ele alındı. Öncelikle şunu net vurgulamalıyız ABD mevcut ekonomik şartları ve Latin Amerika'da yaratacağı olumsuz algıdan ötürü ABD Silahlı kuvvetlerinin direk bir askeri müdahalede bulunabileceğini düşünmüyorum. Ancak Bu üçlü Troyka bir araya gelmeden bir uçak gemisi Venezuela'ya doğru yol aldı bile. Bu gelişmede ABD'nin sınırlı bir nokta atışlı hava saldırısı dışında bir seçeceğini olmadığını gösteriyor. Öncelikle çözüm noktasında bir çok görüş ifade etsekde ABD'nin çözüm noktasında bir irade göstermediği için Venezuela da tansiyon sürekli yüksek tutuluyor. Bu bağlamda ABD açısından 2 adet uygulama kalıyor. 1.Brezilya ve Kolombiya ordularını baskı yaparak Venezuela'ya karşı bir askeri müdahalede bulundurtmak. 2. ABD'nin Ortadoğu'da oluşturduğu gibi paramiliter bir grup oluşturarak yani Hıristiyan DEAŞ gibi yapı kullanarak ülkede Silahlı bir kaos çıkartabilir. ABD, son darbesiyle birlikte iki şeyi test etti. Birinci Venezuela Silahlı kuvvetlerindeki yarılmayı . 2. Maduro destekleyen kitlede sosyal bir yarılma olup-olmadığını . Bu iki konuda başarılı olduysa da ikisinde olumsuz komplikasyon yaşadı. Şöyle Venezuela Silahlı kuvvetlerinde yarılma oldu. Üst düzey generaller ile alt düzey askerler arasında sosyo-ekonomik nedenlerden ötürü görüş ayrılığı ortalığa döküldü. Hatta Venezuela istihbarat teşkilatı Başkanı bu darbeyi desteklediği için görevden alındı. İkinci konuda da Belki Sosyalizme olan destek devam ederken Maduro'yu olan destek çok azalmış halk bıkmış durumda olduğu görüldü. Ancak ABD bu kriz Rusya'nın dahil olmasıyla birlikte uluslararası bir sistem krizine dönüşmesine engel olmadı. İkincisi ise Venezuela da muhafet artık Guaido'yu da desteklendiği insanlar sokaklara çıkmayarak görmüş oldu. Özetle Madurosuz geçiş için bir senaryo kuvvetlense de ABD etkisinde figürlerin prestiji düşmüş oldu . Üstelik Venezuela'da artık muhattap Maduro ve Chavistalar değil ; Rusya ve Küba ABD'nin yeni muhattapları oldu
Rusya'dan da gelen açıklamalar müdahale olursa bunun kabul edilemez olduğu ve bedelinin ağır olacağı şeklindeydi, dünya yeniden bir soğuk savaşın eşiğinde mi ne dersiniz? Büyük resmi nasıl okumak lazım..
Rusya açısından zor ve uzak bir çoğrafya ancak buna rağmen 100 adet istihbaratçı asker gönderdi. 2 adet nükleer bombardıman uçağı , S-300 savunma sistemleri ve bir helikopter üssü Venezuela da açtı. Elbette çok küçük de olsa askeri müdahale durumunda Rusya hiçbirşey yapamaz coğrafi üstünlükden dolayı ama benzer ağırlığı Ruslarda Ukranya,Gürcistan,Romanya,Bulgaristan ve Suriye de de yapabileceğinden ABD direk Rus kuvvetlerini hedef almaz. Lakin ABD Maduro'yu ekonomik ve askeri destek verme Rusları önemseyecek nitekim Finalandiya'da Rus ve ABD dışişleri bakanları görüşme kararı aldı bile . Şahsi kanaatim Venezuela Krizi 21. yy Küba krizine evrildi. Yani Ruslar Venezuela soğuk savaşda Küba'ya yaptığı gibi merkez olarak kullanacak
Peki ABD, Venezuela'da iktidarı devirmek için başka hangi yöntemleri kullanıyor?
ABD sadece askeri darbelerle değil ekonomik ve sosyal manispülasyonlarla da Maduro hükümetini zor duruma sokuyor. Örneğin Mart ayında tutuklanan Guaido'nun paralel Genelkurmay başkanı Merrara Maduro yönetimce tutuklandı .çünkü Marrera, Venezuela Silahlı Kuvvetlerinde taraftar toplamak için günde 500.000 ile 700.000 dolar arasında para dağıtıyordu. ABD bu konuda kısmen başarılı olduğunu son darbe de gösterdi. Bunun dışında ABD ülke bankacılık sistemine izole etti. Özellikle Visa ve Maestro kart uygulamaları iptal edildi. Venezuela bankalarına yaptırım kararı aldı. Ülkedeki STK ve öğrenci kolektiflerine nakdi yardım yaparak asayiş olaylarını tetikletti.
Venezuela krizinde ABD'ye destek veren ve vermeyen ülkelere baktığımızda son durum nedir?
Krizin başından beri ABD'nin yanında olan ülkelerde aslında kendi bağımsız duruşuyla değil ABD ile karşı karşıya gelmemek için Maduro karşıtı pozisyon takındılar. Ancak bazı ülkeler açıktan pozisyonlarını değiştirdi. Bunun başında İspanya geliyor . İspanya genel seçimlerini geçen hafta Solcu parti kazandı ve Venezuela ile ilgili alınan daha önceki kararların yanlış olduğunu ve son darbeyi de ABD'nin aleyhine eleştirdi. AB eski kadar yoğun bir Guiado desteği gösteremiyor. Bunun dışında Yunanistan ve İtalya'da ABD müdahelesine karşı. AFrika ülkeleri de Maduro lehine darbe kalkışmasını kınadı. Çin,Rusya,Küba,Türkiye ve Meksika halen Maduro Leh'ine pozisyonu korumaya devam ederken; Guaido tarafında ciddi bir sessizlik yaşanıyor başta AB ve Latin Amerika hükümetleri aldıkları siyasi pozisyonu gerek halklarına gerekse Silahlı kuvvetlerinde izahatta ciddi problem yaşıyorlar.
Venezuela ordusu, bu darbe sürecinde nasıl bir görüntü çiziyor?
Öncelikle şunu net vurgulamalıyız . ABD darbesi başarız oldu ama ABD , Venezuela ordusunda ciddi bir çatlak oluşturdu. Nitekim Bunun parametreleri de var. Savunma bakanın açıklamasını bekleyene kadar neredeyse doğru dürüst bir müdahale yapılmadı. İstihabarat Başkanı görevden alındı. Zira bir gün öncesinde eşini ABD'ye darbeden önce göndermişti bile. Guiado tarafına ekonomik yoksunluktaki askerler geçiyordu. Bu sefer üst düşey bir yetkili de Maduro karşıtı pozisyon aldı. Maduro'nun kışla kışla dolaşmasından da anlaşılıyor ki Silahlı kuvvetlere güvende bir sarsıntı var. Ordu üst düzey generaller orta düzey hımurdananlar ve alt düzey düzey yoksul askerler şeklinde bölük börçük. Üstüne birde "güneş karteli" isimli bir uyuşturucu kartellerine mensup asker kitlesi var. Özetle statüko açısından bir güven tesis edilebilir ama Maduro açısından filmin sonu görülüyor . Elbette bu kategori de ekonomik nedenler belirleyici oldu
Son olarak gelinen sürece ve yaşanan son gelişmelere baktığınızda bundan sonrası için olası ihtimaller neler sizce?
Venezuela şu anki durumu için 4 senaryo yazılabilir . Birinci Maduro'nun iktidar da kalması, ikincisi düşük bir ihtimal de olsa Guaido'nun iktidarı ele alması. Üçüncüsü Venezuela Silahlı kuvvetlerin yönetime el koyması. Son olarak da Sosyalist partinin güçlü ekolü Chavistalar içinden Yen'i bir figürün çıkarak Statükonun devamını sürdürerek Yen'i bir politik figürün ortaya çıkmasıdır. Özetle Venezuela dünyayı Yen'i kriz veya darbe gibi radikal başkaldırılar bizi bekliyor.
