Yayımlanacağı Tarih: 23/10/2020

Tunceli İl Kültür ve Turizm Müdürü Sayın İsmet Hakan ULAŞOĞLU ile röportaj

“Dersim Dört Dağ İçinde”

Röportaj: Hande Hamdiye Ağırman

Fotoğraflar: Tunceli İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü

Bu hafta: Plaka numarası "62" olan, ülkemizin Doğu Anadolu Bölgesi'nin Yukarı Fırat bölümünde yer alan; Pertek Kalesi, Munzur Vadisi, Millî Parkı gibi, görülmeye değer tarihi ve doğal güzellikleriyle dikkat çeken Tunceli ilimizi konu aldık.

Bu Unlu şehrin özelliklerini, Türk turizmine olan katkısını ve turizmini daha da geliştirmek adına yapılan faaliyetleri öğrenmek için Tunceli İl Kültür ve Turizm Müdürü Sayın İsmet Hakan ULAŞOĞLU ile bir röportaj gerçekleştirdik.

-Sayın Müdürüm, “Önce Vatan Gazetesi” okurları için kendinizi tanıtır mısınız?

İsmet Hakan ULAŞOĞLU, Tunceli İl Kültür ve Turizm Müdürü. Sosyoloji okudum. Öğretmen olarak başladığım memuriyet görevine Tunceli İl Kültür ve Turizm Müdür olarak devam etmekteyim.

-Efendim, Tunceli ilimizi de bizlere kısaca tanıtın dersek neler söylersiniz?

Tunceli, hemen herkes tarafından bilindiğini ya da bir şekilde dinlendiğini tahmin ettiğim “Dersim Dört Dağ İçinde” türküsünde de bahsedildiği gibi sınırlarını sarp dağlar ve Munzur Suyu, Pülümür Suyu, Peri Suyu ve Keban Baraj Gölü sularının belirlediği bir coğrafyada yer alan yaban hayatı bakımından endemik bitki türleri ve belgesellerde görebileceğiniz yaban hayvanları bakımından zengin bir İl’dir. Yine Munzur Suyu ile Pülümür Suyunun şehir merkezinde birleşerek daha da büyüdüğü bu özelliği ile de ülkemizin ve dünyanın nadir şehirlerinden biridir.

-Koronavirüs ile mücadele kapsamındaki çalışmalarınızı bizlerle paylaşır mısınız?

Bu konuda; DSÖ, Sağlık Bakanlığı ve Bilim Kurulu tarafından belirlenen önlem ve uygulamalar İlimizde de uygulanmaktadır. İlimizin eğitim seviyesinin yüksek olması nedeniyle alınan tedbirlere gönüllü olarak uyulmaktadır. Bizler de aynı davranışı sergilemekteyiz.

-Sayın Müdürüm, göreve başladığınızdan bu yana Tunceli'de yaptığınız faaliyet ile yatırımlarınızdan bahseder misiniz?

Büyük yatırım olarak; ödenek yokluğu nedeniyle bir türlü tamamlanamayan Tunceli Kültür Merkezi tamamlandı, tescilli tarihi Pertek Kalesinin restorasyonu yapıldı, merkezde bulunan tescilli Kışla Binası “Tunceli Müzesi”ne dönüştürüldü. Turizm altyapı uygulamaları kapsamında yerel idarelere mali yardımlarda bulunuldu.

Hazırlanan proje karşılığında Fırat Kalkınma Ajansından temin edilen finansmanla İlimizin inanç turizmi bakımından önemli 9 adet Ocak, Ziyaret, Türbe vb. yerlerin düzenlemeleri gerçekleştirildi.

İlin tanıtımı noktasında; Tunceli İl Yıllığı, Tunceli Halk Müziği, Tunceli İnanç Merkezleri, Kültür Envanteri, Tunceli Atlas’ı gibi kitapların yanı sıra el sanatları, folklor, yemek, doğal güzellikler konularında hazırlanan kitapların yanı sıra Tunceli Mini Rehberi, kartpostallar, afişler, müzik cd’leri, tanıtım filmleri ve buna benzer çok sayıda tanıtım materyali hazırlanıp dağıtıldı. Yine başta EMİTT Fuarı olmak üzere çok sayıda turizm fuarına katılım gerçekleştirildi.

-Turizm ve tanıtım faaliyetleriniz nelerdir?

8-9 Kasım 2019 tarihlerinde TÜRSAB ile "Tunceli Turizm Çalıştayı"nı gerçekleştirdik. Türkiye ve Dünya Rafting Şampiyonaları düzenlendi, Türkiye Akrobasi Yamaç Paraşütü Şampiyonası düzenlendi ve gösterileri yapıldı, Kano Yarışmaları düzenlendi. İl merkezinde yapılan peyzaj düzenlemeleri, doğa sporları merkezleri, zipline, amatör rafting faaliyetleri ile cazibe merkezi haline geldi. Tamamlanarak faaliyete giren 5800 m2 kapalı alana 1800 m2 büyüklüğünde avluya sahip "Tunceli Müzesi", arkeoloji, etnoğrafya, inanç ve yakın tarih gibi seksiyonlarıyla ülkemizin iddialı müzeleri arasında yer almaktadır.

-Sayın Müdürüm, Tunceli'nin turistik, kültürel ve doğal varlıklarını koruma veya onarmaya yönelik çalışmalarınız oldu mu veya olacak mı?

Önceki sorunuza vermiş olduğum cevapta da bahsettiğim şekilde Pertek Kalesi restorasyonu yapılmış ve Kışla Binası restorasyonu tamamlanarak “Tunceli Müzesi’ne dönüştürülmüştür.

Tunceli sınırları dahilinde hemen her yerleşim yerinde bulunan mezarlık alanlarda koç-koyun ve at biçiminde mezar taşları bulunmaktadır. Eski Türk geleneklerinin yaşatıldığı bu mezar taşlarının yoğun bulunduğu mezarlık alanların temizlik, bakım-onarım ve iyileştirilmesini hedeflemekteyiz.

-Resmi platformda Tunceli'de gelen turistleri doğru yönlendiren turizm enformasyon memurlarınız var mı?

Kısıtlı sayıda personel ile hizmet vermekteyiz. Enformasyon memurumuz yok. Ancak son yıllarda devlet tarafından turizmin gelişmesi amacıyla yapılan yatırımlar ve gerçekleştirilen çalışmalar sayesinde beklenenin çok üstünde turistin İlimize gelmesine yol açtı. Biz de bu açığı gördüğümüzden özellikle turizm sektörüne doğrudan veya dolaylı olarak hizmet veren meslek sahiplerine ve gönüllü kişilere yerel turizm konularında eğitim verilmesini sağladık.

-Turizm sektörünün son durumu hakkında neler söylemek istersiniz?

Covit-19 Pandemisi başlamadan önceki 2 yıl il olarak adeta bir patlama yaşadık. Hatta bu yıl pandemiye rağmen beklediğimizin üstünde turist girişi yaşandı. Ancak salgının çoğalması üzerine bu sayılarda ciddi düşüşler yaşandı. Son yıllarda İlimize olan talep artarak devam etmektedir. Fakat bizi şimdilik en çok zorlayan şey konaklama tesisi sayısının beraberinde de nitelikli oda ve yatak sayısının az olmasıdır. Turizme hizmet vermekte olan konaklama tesisi sayısı ile (oda ve yatak) yetersiz kalmaktayız. Önemli olan turistlerin kalış sürelerinin artışıdır. Tunceli sahip olduğu doğal, tarihi, kültürel güzellik ve değerleriyle kısa süre sonra sadece ülkemizin değil dünyanın tercih ettiği bir turizm alanı olacaktır. İddialıyız.

-Sayın Müdürüm Tunceli ismi nereden gelme ve isminin anlamı nedir?

Osmanlı döneminde Hozat İlçesinin merkezi olduğu “Dersim” (Gümüş Kapı) olarak anılan coğrafya, Cumhuriyetin ilanından sonra tunç gibi sağlam insanların yaşadığı yer anlamına gelen Tunceli adını almıştır.

-Tunceli denilince akla ilk gelen nedir?

Sınırlarını sarp dağlar ve akarsuların belirlediği coğrafyada 270 tanesi ilin dağlarına özgü olmak üzere 1600 endemik bitki türü, başta Munzur Suyunda yaşayan endemik kırmızı benekli alabalık, ur kekliği, vaşak, çengel boynuzlu yaban keçisi olmak üzere çok sayıda yaban hayatının yaşadığı zengin doğal yapı, tarihin her dönemine tanıklık etmiş yapı ve kalıntılar, inanç değerleri ve bu değerlere bağlı kültürde yetişmiş insanları olarak sıralanabilir.

-Tunceli'yi diğer illerimizden farklı kılan özelliği veya özellikleri nelerdir?

Bulunduğu coğrafyadan kaynaklanan zengin doğal yapı, bu doğal yapı içerisinde hayat bulan bitki ve yaban hayvan türleri. Munzur Suyu ile Pülümür Suyunun birleşerek büyük bir kaynağa dönüştüğü yerde kurulu şehir merkezi, yaşayan nüfusun büyük çoğunluğunun alevi inanç değerlerine sahip olması.

- Tunceli'nin kültürel faaliyetleri nelerdir?

Kültürel faaliyet imkanlarının çok az olduğu İlimizde turne kapsamında tiyatrolar gelmekte, konserler yapılmaktadır. Zaman zaman tanınmış yazarların kitap imza günleri, uzmanların söyleşi faaliyetleri de yapılmaktadır.

- Tunceli'nin turistik yerlerini tanıtır mısınız?

İlimizin merkeze bağlı Rabat Köyü tarihi alanı, Ambar Kalesi ilgi çeken turistik alanlardır. Ayrıca koç-koyun ve at biçimli mezar taşlarının yer aldığı mezarlık alanlar da ilgi çekmektedir.

Munzur Vadisi Milli Parkı içinde Munzur Suyunun size eşlik ettiği 65 Km.lik bir enfes güzelliklerle dolu bir yoldan ulaştığınız konaklama, telesiyej ve teleski imkanlarına sahip Kayak Merkezinin bulunduğu Ovacık İlçemiz kış aylarında kış turizmine hizmet vermektedir. Yine Ovacık ilçemizde, Munzur Suyunun kaynağını oluşturan “Gözeler” özellikle yaz aylarında binlerce insanın inanç bakımından ziyaret yeridir.

Keban Baraj Gölü sularının ortasında bir ada üzerinde bulunan tarihi Pertek Kalesi, Sağman Kalesi ve Sağman Külliyesi gibi önemli tarihi varlıklara sahip Pertek ilçemiz aynı zamanda Pertek Termal tesisi ile sağlık turizmine de hizmet vermektedir. İlk yapıldığında Murat Nehrinin kenarında yer almaktayken Keban Baraj Gölü suları altında kalacak olması nedeniyle 1968-1974 yılları arasında taşları numaralandırılmak suretiyle bugün ilçe merkezinde bulundukları yere taşınan Çelebi Ağa Camii ve Sungur Bay Camii görülmeye değer tarihi değerlerdir.

Tarihi varlıkları en çok barındıran Çemişgezek ilçemiz; Uzun Hasan Türbesi, Tağar Köprüsü (Yusuf Ziya Paşa Köprüsü), Yelmaniye ve Süleymaniye Camileri, Urartulardan kalma İn Delikleri adı verilen kaya evleri, Ferruh Şad Bey Türbesi, Çeşmeleri, Abdulhamid döneminden kalma Medrese Binası, tarihi çeşmeleri, geçmişe inat ayakta duran hamamları gibi çok sayıda tarihi değere sahiptir.

Urartulardan kalma kalesi, Elti Hatun Türbesi ve Camisi, Çoban Baba Türbesi ile Kale Kilisesi ve Gölbağı Kilise kalıntısının bulunduğu Mazgirt ilçemiz, Dedebağ Köyü sınırları içerisinde bulunan tarihi Bağin Kalesinin yanı başındaki Bağin Kaplıcası ile sağlık turizmine de hizmet vermektedir.

İnanç turizmi bakımından en çok ziyaret edilen yerler olan Kureyş Baba Ziyareti, Düzgün Baba Ziyareti ve Kal Ferhat Ziyareti Nazımiye ilçemizin sınırları içerisinde bulunmaktadır.

İl merkezinden 65 Km. uzaklıkta bulunan Pülümür ilçesine giderken günübirlik tesislerin yol boyunca yer aldığı Pülümür Suyu yaz aylarında deniz kenarlarını aratmayan plajlara sahiptir. Urartulardan kalma kaya yerleşkeleri olan “Gelin Odaları”, Elti Hatun Köprüsü ilçenin önemli tarihi varlıklarıdır.

Osmanlılar döneminde “Dersim” adı verilen coğrafyanın merkezi durumundaki Hozat ilçemiz inanç bakımından Sarı Saltık Ziyareti, Derviş Cemal Ocağı ve Ağu İçen Türbesi gibi değerlere ev sahipliği yapmaktadır. Ayrıca Geçimli Köyünde bulunan Ergen Kilisesi önemli sayıda turist tarafından ziyaret edilmektedir.

- Sayın Müdürüm, son olarak Tunceli'nin yöresel yemekleri ve özellikleri nelerdir?

Daha çok un, tereyağı, kavurma, ayran gibi malzemelerin yer aldığı hamur işi yemek türleri (Gömme, Sırın, Zerefet) yaygın olmakla birlikte, mevsimine göre dağlarda kendiliğinden yetişen otlar ve değişik bitkilerle yapılan yemekler (Gullik, Mantar, Işgın vb.) de sıklıkla yapılmaktadır. Ayrıca Anadolu’nun her yerinde rastlanan etli yemekler de yapılmaktadır.

İnanç yapısı bakımından Aşure’nin ayrı bir önemi vardır.

Coğrafi işarete sahip, sarımsağın atası olarak bilinen latince ismiyle “Allium Tuncelianum” yöresel ismiyle “Dağ Sarımsağı” , Ovacık Fasulyesi, Munzur ve Pülümür Dağlarında arıların binlerce çiçek ve bitkiden topladığı polenlerle meydana getirdiği Bal ve yine temiz havası ve doğal otlaklarında yayılan hayvanların sütünden faydalanılarak üretilen ürünler özellikle de Tulum Peyniri yörenin gıda zenginlikleridir.

***

62 Tunceli

Doğal uçlarla kuşatılmış bu yüksek bölge,

Kartal yuvası gibidir dağların üstünde.

Nur var “Tunç yürekli insanların beldesinde”

Nice uygarlıkların izi var Tunceli’de.

Bu saklı cennet için dileklerim olacak;

Gelişmiş sanayisiyle dünyaya açılacak,

Turizm acentelerin ilk durağı olacak,

Saklı tarihi keşiflerle dolup, taşacak.

Bitkisi belgesellerin konusu olacak,

Yer altı zenginliği gün yüzüne çıkacak,

El değmemiş doğasıyla şifa dağıtacak,

Munzur daha da büyük bir sevinçle akacak.

O yüce dağ atmosferi bulunmaz her yerde,

O çiçeklerinin rengi hala ezberimde,

O tarihe özlem duyan Pertek Kalesi’nde,

O suyu bol yeşil kentte mest olmuştum ben de.

Hande Hamdiye Ağırman