Ahmet Vefik Paşa tarihin faydası için şöyle der; “tarih ilmi, geçmiş olayların sebep ve ortaya çıkışının önemini, milletlerin yükselişinin, inişinin ve yıkılışının sebeplerini aydınlatmak, geleceği düşünmeye yol açtığından bütün ilimlerin en büyüğü ve en faydalısıdır. Tarihin gerçeğinde haberdar olanlar akıl terazisine müracaat ettiklerinden efsane ve safsataya aldanmaktan kurtulurlar ve her devrin fikir hareketlerindeki eleştiren bakışlarda sözleri geçerli olur. Bunu bilenler Tevrat’taki; “Âmâlika ile Amerika’yı,” “sihir ile simya” yine “Amasya ile Amasra” söylemlerini, “Eflâtun ve İbn-i Sina felsefesini” karıştırmazlar. Geçmiş olayların neden ve nasıl ortaya çıktığı meseleleri üzerinde durarak karşılaştırma ve benzetmeyle karar verirler. Böylece geçmişte ve zamanımızda elde edilen bu başarılar ihmal edilmeye gelmez.” İbn-i Haldun ise “Mukaddimesi’nde” tarihin faydalarını söyle belirtir: “Tarih gaye ve amacı şerefli, faydaları çok olan bir ilimdir. Tarih gelip geçen kavimlerin hal ve ahlâklarını, Tanrı elçilerinin hal ve hareketlerini, hükümdarların ve idare ettikleri devletlerin durumunu öğretir.
Tarih insanların ve toplumların “hal ve durumlarının” nasıl değişmiş olduğunu, devlet sınırlarının nasıl genişlemiş kuvvet ve kudretlerinin nasıl artmış bulunduğunu ve yıkılma çağına gelinceye kadar yeryüzünü nasıl imar ettiklerini bize bildirir. Bu tarihin görünürdeki manasıdır. Tarihin içinde saklanan mana ise incelemek, düşünmek, araştırmaktan başka varlığını dikkatle anlamaktır. Bu olayların oluşum ve meydana gelişinin sebep ve sırasını inceleyip bilmekten ibarettir. İşte bundan dolayı, tarih şereflidir. Geçmişi ne kadar iyi öğrenirsek hal'de iyi işler yapar geleceğimizi iyi hazırlarız, dostumuzu ve düşmanımızı iyi tanır. Yapılan yanlışlıklar, tekrar yapmaktan kaçınırız. İyi ve kötü olaylardan ibret alırız. Sonuç olarak; tarihte ibret almayanlar için Mehmet Akif şöyle der: “Geçmişten adam ibret mi alırmış. Ne masal şey! Beş bin senelik kıssa hissemi verdi. Tarihi tekerrür diye tarif ediyorlar, hiç ibret alınsaydı tekerrür mü ederdi?”