Çok sayıda psikolojik araştırma “Niçin bu kadar kolay kandırılıyoruz” sorusuna cevap arıyor. Vrij, İsveç’teki Gothenburg Üniversitesinden psikolog Par Anders Granhag ve Kanada’daki British Columbia Üniversitesinden Stephen Porter ile birlikte, kendilerinden önce yapılan çalışmalardan elde edilen tüm sonuçları birleştirdi (Psychological Science in Public Interest vol 11, p 89). 

Bu makalede Porter, profesyonel sorgucuların algı yeteneklerini hafife almamak gerektiğini, ancak sıradan insanların bazı ipuçlarını öğrenmesinde yarar olduğunu söylüyor. Makalenin ana teması, insanların yalan yakalama konusunda ne kadar beceriksiz olduğunu göstermekten çok, yalanı ortaya çıkartma konusunda herkesin kendisini geliştirebileceği konusuna odaklanıyor. 

Santa Barbara’daki Kaliforniya Üniversitesi’nden Bella DePaulo ve ekibi, aldatılmanın ipuçlarını ortaya çıkartmak için 100 kadar araştırmanın sonuçlarını bir araya getirdiği zaman, dişe dokunur bir tek ipucu bile bulamamış (psychological Bulletin, vol 129, p 74). 

“İnsanlar yalan söylediği zaman her zaman aynı davranışı sergilemiyor; aynı şey doğruyu söyleyenler için de geçerli” olduğunu belirten DePaulo, “Dolayısıyla sözel olmayan ipuçları –bakışları kaçırmak, huzursuz hareketler yapmak gibi- bizi yanlış sonuçlara sürükleyebilir” diyor.

Amerikalı psikolog Paul Ekman tarafından 1980’li yılların ortalarında psikoloji jargonuna kazandırılan mikro-ifade terimi, tüm yüzü kaplayan ve 0.04 ve 0.2 saniyelik bir süre içinde baskılanan duygusal ifadeleri tanımlar. Porter, yalancıların bu ifadeleri sergilemediğini söylemiyor, tam tersi bu ifadelerin çok belirsiz olduğunu, gözden kaçabileceğine dikkat çekiyor.

Porter’e göre burada önemli nokta neyin peşinde olduğunuzu iyi bilmeniz ve bunu bulduğunuzda da çok fazla anlam yüklememeniz.

Günlük yaşamda ne yazık ki sözel olmayan bilgilere, sözel olanlardan daha fazla anlam yüklüyoruz ve bu ikisi uyuşmadığı zaman sözel olmayanın geçerliliğine inanıyoruz (Journal of Applied Psychology, vol 89, p 137). Porter ve Vrij’in ekibine göre, sözel ve sözel olmayan ipuçlarına eşit anlam yüklediği zaman yalanı yakalamak kolaylaşıyor.

Vrji ve meslektaşları, tamamen yeni bir strateji ile yalan yakalama yeteneğimizi büyük ölçüde geliştirebileceğimizi öne sürüyor.