Merkez bankasında veya devlet hazinesinde kur istikrarı için külçe ya da madeni para olarak saklanan altına Altın rezervi denir.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Altın Rezervi; 18.11.2017 tarihi itibariyle TCMB tarafından açıklanan son verilere göre altın rezervi 229 milyon dolar artışla 22 milyar 430 milyon dolar olmuştur.
Altın Rezervi Bulundurmak Neden Önemlidir ?
Merkez Bankalarının altın rezervi bulundurmasının nedenleri arasında;
altının stratejik bir rezerv tutma aracı olması,
istenildiği zaman paraya çevrilebilme özelliği bulunması
ülkenin zor zamanlarda ödeme gücüne sahip olduğunu sergilemede önemli bir rol oynamasıdır.
Merkez Bankası Altın Rezervi Politikasını Değiştirdi
MB, “kırk yıllık” rezerv politikasında değişikliğe giderek, kendi mülkiyetinde bulunan
altın rezervlerini artırma yoluna gitmeye başladı. Kendi mülkiyetindeki altın; döviz cinsi zorunlu karşılıklar ve yükümlülüklerini içermediği için de Altın Rezervi, Merkez Bankası’nın net kendi malı demektir.
Merkez Bankası’nın rezervinde tuttuğu ve yaklaşık 20 yılı aşkındır değiştirmediği
altın miktarını artırması, gelip geçici bir durum değilse rezerv politikasında değişiklik anlamına gelmektedir. Altın rezervi artırım kararının jeopolitik risklerin artacağı varsayımı ile yapılmış olabilir.
MB altın biriktirmesinde Fed bilanço küçültmesinin de etkisi olabilir yani altının bir
ödeme aracı olarak da düşünülmesinde cari açığın finansman sorunu ve/veya dolar kıtlığının olumsuz etkilerinin hafifletmek amacını taşıdığını da düşünebiliriz.
İran’ ın yakın zamanda, ambargo ve blokajla, sistem dışında bırakılması sonucu
ülkenin acil ihtiyaçlarını altınla ödeyerek gidermeye çalıştığını da unutmayalım.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Mayıs ayından bu yana döviz cinsi rezervlerini ki büyük bölümü dolar, altına çeviriyor. Net döviz varlıkları içinde altının payı % 14’ten % 20’ye çıkmış durumda, bu gelişmeyi; yani hem Hazine’nin nakit biriktirmesini hem de Merkez Bankası’nın kendi mülkiyetindeki altın varlıklarını artırmasını yukarıdaki amaçlar için bulundurduğu şeklinde değerlendirebiliriz.
Altının Fonksiyonuna Göre Ödemeler Bilançosunda Kaydedilişi ;
Altın geleneksel rezerv araçlardan biridir. Günümüzde birçok ülke hala dış rezervlerinin büyük bölümünü altın cinsinden tutmaktadır.
Altın bir rezerv aracı olmasının yanı sıra aynı zamanda sanayi hammaddesidir ve bu yönüyle de ticareti mevcuttur.
Bu iki fonksiyonundan dolayı altının ödemeler bilançosuna kayıt edilmesinde de özel bir durum ortaya çıkmaktadır; IMF ve birçok ülke tarafından yapılan uygulamada;
Sanayide kullanmak amacı ile yapılan Altın ithalatı ve ihracatı, mal ticareti kapsamında ödemeler bilançosunun Cari İşlemler Hesabı içinde yer almaktadır.
Altın, dış borç ödeme amacı ile mevcut ise ödemeler bilançosunun, Resmi Rezervler içinde Altın Rezervi hesabında gösterilmektedir.
Bizim Dışarıda Altını Rezervimiz Mevcut Mu ?
Günümüzde Altın Ticareti; sanayi amaçlı kullanılanlar hariç taşıma yolu ile aktarılmamakta; yüksek güvenilirliğe sahip bazı merkezlerde muhafaza edilmektedir. ( Londra, Bern ve dünyanın altın saklama merkezi Fort Knox / ABD )
Muhafaza edilmesi karşılığı olarak belirli bir ücret talep edilmektedir ve buralarda tutulan altınların mülkiyeti kağıt üzerine düşülen kayıtlarla ülkeden ülkeye veya kişiden kişiye geçebilmektedir.
Türkiye ise altınlarının büyük bölümünü İngiltere’de ve küçük bir bölümünü de FED’in kasalarında tutmaktadır, fiziki altınları geri çağırma yönünde henüz net bir girişimde bulunmamışsa da 2015 yılında bazı adımlar atılmıştır ve TCMB, altının bir bölümünü Bank of England’taki emanet kasasında tutmak yerine Borsa İstanbul’un kasalarında tutmaya başlamıştır.
Dünya Altın Rezervinde TÜRKİYE Kaçıncı Sırada ?
Dikkat edilecek olursa en yüksek altın rezervleri gelişmiş ülkelerin Merkez Bankalarındadır. Bunun nedeni, geçmişte uygulanmış olan altın para standardı sistemidir. Bu ülkeler bastıkları paranın karşılığında altın rezervi bulundurmuşlar ve karşılık uygulaması kalktıktan sonra da bu rezervleri tutmaya devam etmişlerdir. Buna karşılık gelişmekte olan ülke ekonomilerinde parasallaşma daha geç gerçekleştiği için altın rezervi düşük kalmıştır. Gelişme yolundaki ekonomilerde altın rezervlerinden çok döviz rezervleri miktarı yüksektir. Bunun temel nedeni ise bu ekonomilerin paralarının rezerv para olmaması ve dış ticaret ilişkileri için döviz bulundurma zorunluluğudur.
Aşağıda verilen sıralamadaki rakamlar devletlerin, merkez bankaları kasalarında bulunan altın rezervlerini yansıtmakta olan resmi rakamlardır. Halkın elindeki yani, yastık altındaki altınları da sayarsak Türkiye ve Hindistan daha üst sıralarda yer alabilir.
Türkiye, dünya merkez bankaları arasında en yüksek altın rezervi tutan 13. ülkedir
Amerika Birleşik Devletleri Toplam Rezerv : 8133,4 TON
Almanya 3377,9 Ton
IMF ( Uluslar Arası Para Fonu ) 2814 Ton
İtalya 2451,8 Ton
Fransa 2435,9 Ton
ÇİN 1842,5 Ton
Rusya 1687 Ton
İsviçre 1039,9 Ton
Japonya 765,2 Ton
Hollanda 612,4 Ton
Hindistan 557,8 Ton
ECB ( Avrupa Merkez Bankası ) 504,8 Ton
TÜRKİYE 436 Ton
Tayvan 425,6 Ton
Suudi Arabistan 323 Ton
KAYNAK : Hürriyet gazetesi / UĞUR GÜRSES
MAHFİ EĞİLMEZ / kendime yazılar